De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656

Op het overlyden Van den Heere Geeraert Vossius,aant.^*

Kanonick der Aertsbisschoppelijcke Kercke te Kantelbergh, en der Historien Professor t'Amsterdam.
Aen Isaack Vossius, Historischryver van Hollandt en Zeelandt.

Nu gaet de gladde ploegh

Van 't snedigh brein des Letterkloecken^{vs. 2}
Niet meer door d'ackers van de boecken.

De hant, die, spade en vroegh,

* Van 1649. Afgedrukt volgens de tekst in Verscheyde Nederduytsche Gedichten, Amsterdam 1651, blz. 55.
Geeraert Vossius: zie Dl. 3, blz. 398, 400 en 799 en Dl. 4, blz. 213; Isaack Vossius: zie deel 3, blz. 641.

vs. 2 snedigh: scherpzinnig. Dit woord is hier gekozen in verband met ploegh (vs. 1); Letterkloecken: schrandere beoefenaar van de letteren.

[p. 457]

5

Te post met onvermoeide pennen⁵

 

Plagh door 't papieren velt te rennen,

 

Is stijf. Het honighbladt

 

Der tonge, die, zoo milt van gaven,^7-8

 

Haer letterbyen zocht te laven,

10

Verdort. De jeught der stadt,

 

De bloem des Aemstels, mist de stralen

 

Des afgeslaefden mans.¹²

 

Met hem verzinckt een glans

 

Van Kunst, Historien, en Talen.

15

Wie bouwt nu Hollant met

 

Latijnschen stijl, zoo net^15-16

 

En even jeughdigh in 't vergaren

 

Van 't lang verwelckte lof?¹⁸

 

Wie graeft door al die stof

20

Der weerelt van vijfduizent jaren?²⁰

 

O Isack, eenigh pant²¹

 

Van VOSSIUS, ghy die zoo verre

 

Om 't licht der Koningklijcke starre

 

Verliet uw Vaterlant;

25

Verlaet om ons de Kroon van Zweden:

 

Ghy kunt uw Vaders stoel herkleeden,²⁶

 

Zijn doorgeleert gebouw²⁷

 

Van schriften voort in top voltrecken,²⁸

 

En Moeders hart een balssem strecken,²⁹

30

Dat anders smilt van rouw,

 

Op 't koude graf van haren Heere,

 

Geleertheits stut, der Scholen eere.³²

 

 

J.V. VONDEL

5 Te post: op zijn post.

7-8 honighbladt der tonge: de welsprekende tong. Vgl. honighvloeiend (naar Lat. mellifluus): welsprekend (Ned. Wdb. VI, 931). De letterbyen (vs. 9) zijn de studenten die van zijn welsprekendheid genoten.

12 afgeslaefden: synoniem van afgepijnt: door arbeid dodelik vermoeid.

15-16 bouwt Hollant met Latijnschen stijl: beschrijft de oude geschiedenis van Holland in keurig (net) Latijn.

18 't lang verwelckte lof: de vergeten geraakte feiten, die door de historicus nieuw leven krijgen.

20 vijfduizent jaren: volgens Vondel de duur der wereldgeschiedenis. Vgl. ‘Dat brein draeght heughenis van meer dan vijftigh eeuwen’.

21 Isack was het eenigh pant, nadat zeven andere kinderen vóór de vader overleden waren. Hij was in 1648, op uitnodiging van Koningin Christina, naar Stokholm vertrokken om haar Grieks te onderwijzen. Aan Vondel's roepstem gaf hij geen gehoor, want hij bleef in Stokholm tot Christina's afstand in 1654.

26 herkleeden: weer bekleden, d.i. bezetten (Ned. Wdb. II, 1596).

27 doorgeleert: zeer geleerd (Ned. Wdb. III, 2967).

28 voort: verder; voltrecken: voltooien.

29 strecken: zijn: Moeders hart (Datief).

32 Scholen: hogescholen, als professor aan de ‘Illustere Schole’ van Amsterdam.