Logo DBNL
De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656 (1931)

De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656

(1931)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

De getemde Mars.aant.

Aen onze Vredevaders Vaders des Vaderlants
De Heeren Bvrgemeesters van Amsterdam.

t'Amsterdam,

By Abraham de Wees, Boeckverkooper op den Middeldam, in 't Nieuwe Testament, in 't Vredejaer

MDC XLVIII.



illustratie

Aen onze Vredevaders Vaders des Vaderlandts
De Heeren Burgemeesters van Amsterdam.aant.*

 
Nu berst een bron von blyschap uit onze aders,
 
Op 't klincken van de zilvre Vretrompet,
 
Daer ghy een wyze op 's weerelts Vrede zet,vs. 3
 
O Amsterdamsche oprechte VREDEVADERS.
5
Uw wijsheit holp d'Oranje snoeren vlechten,5
 
En banden, daer 't Gewelt aen leit getemt,6
 
De barsse Krijgh, zoo lang van rust vervremt,7
 
En op wiens hart geen vredewensch kon hechten.
 
Europe, ja al d'aertkloot met vier deelen9
10
Des aertkloots, rolt u juichende te moet,
 
Naer dien ghy stopt de Wel van 't burgerbloet,11
 
En d'eerste smoort dees Hydra van krackeelen.12
 
Nu kroonen u de Burgers in uw veste,
 
Dewijl ghy gaerne uw eigen nut vergeet,
15
En hangt uw zorgh en arrebeit en zweet15
 
Aen 't Vaderlant, en algemeene beste.
 
Ay hanthaef zoo het wit der oorelogen,17
 
Den VRYDOM, uw bevochten errefgoet,
 
Dat ieder duicke in schaduw van dien Hoedt.19
20
Zoo bloeie uw stadt in eendraght, en vermogen.20

De getemde Mars.

 
De weerelt had, van weelde en voorspoet droncken,
 
Iupijn geterght, en zijne Majesteitvs. 22
 
Nu jaren langk zijn' eisch en recht ontzeit;23
 
Dies zijne wraeck in 't endt begon t'ontvoncken.
25
't Is tijt, sprack hy, in 't midden van de Goden,
 
Dat Mars ons Recht bewaere met zijn zwaert:26
 
De menschen zijn te wijt van deught veraert:27
 
Zy passen noch op wetten, noch geboden.28
 
Door 's Vaders last klom Mars op zijnen wagen,
30
Getrocken van twee wolven, wreet van muil.30
 
Het aertrijck schrickte, en kendeze aen 't gehuil;
 
Een voorspoock van afgrijsselijcke plagen,32
 
Zoo hoort in zee de zeeman 't onweêr ruisschen,33
 
Dat hem genaeckt, en dreight met dootsgevaer.
35
Hy neemt hier op by tijts dien veurbo waer,
 
Eer 't water ziede, en luidt beginn' te bruisschen.
 
Op dat gerit, dien storm, uit Mavors oorden,37
 
Op 't rollen en het hollen van zijn as,
 
Begon het al te dreunen wat 'er was,39
40
Het Schelt, de Rijn, de Donauw, en zijn boorden.40
 
Al 't ongediert van menschen, diep gescholen
 
In bergh en bosch, in wout en wildernis;
 
Al wat veraert, verwoet, verwildert is
 
Komt naer dees lucht gestoven uit zijn holen.
45
Men zagh al 't schuim tot heiren t'zamenrucken,
 
De Roof, de Moort, de Vloeck, de Stokebrant,46
 
Gewelt, Verraet. Megeer bedeckte 't lant47
 
Met eenen vloet van gruwlijcke ongelucken.
 
Het stof begon tot aen de lucht te wassen,
50
Gelijck een zee van zant en roock en smoock.
 
De zon, die uit den Oosten opquam, doock
 
Voor 't weerlicht van geweer en harrenassen.
 
Toen viel een nacht van rampen, zoo veel jaren,
 
Op 't hart des volcks, dat sedert geenen dagh,
55
Geen schemerlicht van vreught of voorspoet zagh,
 
Maer gingk bedruckt in duisternissen waeren.56
 
Men zagh helaes! nu langer by geen starren,
 
Of zon, en maen, maer by den lichten brant
 
Van stadt op stadt; van overrompelt lant
60
En Staten, aen 't verbijstren, en verwarren.
 
Dat hongrigh vier greep d'uitersten van Spanje61
 
Van weerzijde aen, 't oproerigh Lissebon,
 
En Katalonje, en 't razend Roussiljon.
 
De brant sloegh voort in Yrlant, en Britanje.64
65
Italie, oock aen 't blaecken ondertusschen,
 
Broght water aen, en schutte vast den brant,66
 
Die van 't geberghte en Adriatisch strant
 
Haer overviel, en lastigh viel te blusschen.
 
Ia d'oorlooghsvlam sloegh over in de daecken
70
Van Krete, daer het uit de bare zee70
 
Zijn kroon verheft. Dat deed Europe wee.71
 
Och, 't is hoogh tijt, hoogh tijt om op te waecken.72
 
Zoo riepze, en zagh, te rugge naer Sicilje,73
 
Dat eilant in een' gloet van oproer staen;
75
Die vlam, van daer, in 't hof te Napels slaen,
 
Tot bijstren schrick der Rijcken van Kastilje.
 
Zy gingk Iupijn haer' noot en jammer klagen.
 
Och Vader, och, wat baetme nu mijn faem,
 
En dat een deel der weerelt mijnen naem,79
80
Zoo dier gekocht, in eeuwigheit zou dragen?
 
Bewillighde ick uw minn' tot zulck een ende?81
 
En schonck ick u den bloessem van mijn tijt,82
 
Om aen te zien hoe Mars mijn' bruitschat rijt',
 
Verscheure, en schenne, en dompele in ellende?
85
Verwaerloost ghy het lant van uw geboorte,85
 
Uw voesterplaets, die u het leven gaf?
 
Vergeetghe uw wiegh, en aengebeden graf?
 
Onthaelt nu Mars mijn' vyant in die poorte?88
 
D'erfvyanden, die mijn geluck benijden,89
90
Gansch Asie wil my met maght aen boort;90
 
De Libiaen stuwt zijn gedroghten voort.91
 
Hoe kan 't Europe ontworstlen, of ontrijden?
 
Der Goden Tolck daelt neder op die klaghten,93
 
Op dat hy Mars in 't velt te rugge roep',
95
Daer hy braveert, in 't midden van den troep,95
 
Verhit op bloet, en moort, en menscheslaghten.
 
Maer Mars, ocharm! in stede van bedaeren,
 
Verbittert op den oppersten Iupijn,
 
Schelt d'aerde quijt, om Heer van al te zijn,99
100
En ruckt te hoop de kracht der oorlooghsscharen.
 
Hy roept: nu staeckt dit snoot gevecht, ghy Reuzen:101
 
Brengt bergen aen van muurwerck: schept uit puin
 
Van woeste steên een stormkat, steil en schuin,103
 
Om Iupiter het beckeneel te kneuzen.104
105
Al lang genoegh verzaet van bloet en tranen,
 
En menschevleesch: wy moeten hooger gaen:
 
Wy moeten naer den opperscepter staen
 
En ons een' wegh ter eeuwige eere baenen.
 
Hy heeft zich eens van Reuzen vrygevochten,109
110
En onder wight van rotsen hen beknelt:
 
Nu zwichte hy ten leste voor 't gewelt
 
Van Helden, die het aertrijck t'onderbroghten.
 
Zoo sprack hy, en al 't puin rees op by hoopen
 
Tot aen de lucht: daer zagh de Majesteit
115
Der Goden Mars met al zijn heir bereit,
 
Gereet, en heet om daetlijck storm te loopen.116
 
Hier viel een storm van boven, en van onder.117
 
De hemel stont in enckel vier en gloet.
 
Het buskruit weeck den blixem niet een' voet.119
120
De berghkortouw versufte voor geen' donder.120
 
De hemel kraeckte, en al 't gestarrent schudde,
 
Gelijck de blaên by buien aen een' boom.
 
De hemel scheen een wagen zonder toom;
 
Al 't hemelsch heir een herderlooze kudde.
125
Neptuin verloor den drietant, die de stranden
 
En rotsen schudt. De Krijghsgodt wrong Vulkaen
 
Den moker uit zijn vuisten, onder 't slaen,
 
En klonck den staf van stael uit Plutoos handen.128
 
Hy brack de speer van Pallas, ruckte 't wapen,
130
Meduses hooft, van haren slincken arm,130
 
En schrickte voor geen slangen, die noch warm
 
En klam van gift, naer bloet en aders gapen.
 
Alcides most zijn hantknots nederleggen.133
 
De Wijngodt zagh vast naer zijn Panthers om:134
135
En Tritons schulp was by trompet en trom135
 
Te heesch, te schor om vyanden t'ontzeggen.136
 
De gansche burgh des hemels stont verlegen.137
 
Saturnus maeide al wat naer boven quam,
 
Tot dat hem Mars de kromme zeissen nam,139
140
En die gebruickte in plaets van zijnen degen.
 
Toen zagh Iupijn zijn Recht in twijfel hangen,141
 
En 's hemels kans aen 't keeren, slagh op slagh.
 
Zijn vyant had geen ooren tot verdragh,143
 
Noch wou geen wet van hooger hant ontfangen.
145
Wat raet Iupijn? uw hof begint te blaecken.
 
Uw blixem trof voorhene Faëton,146
 
Den stouten zoon en voerman van de Zon,
 
Die 't al verbrande, en zengde uw hooge daecken.
 
De Vader zagh om troost uit aller wegen,
150
En uit de lucht van Neêrlant een Godin
 
In eene wolck verschijnen, meer noch min
 
Als Venus komt te wagen aengestegen:
 
Als Pallas door den hemel aen komt strijcken.
 
't Most Pallas zijn, of Venus zelf, of geen
155
Van beide, of uit haer aengezicht gesneên,155
 
Om twee in een gemengelt te gelijcken.
 
Gerustheit schijnt uit haer gezicht te stralen.
 
D'olijfkrans, versch gevlochten, deckt het hooft.
 
Haer aenschijn elck een' blijden dagh belooft,
160
En troost al wat zijn' adem niet kan halen.
 
Het wit gewaet, bezaeit met groene olijven,161
 
Verrijcktze met een' glans van majesteit,
 
Die hooger draeft dan 's menschen sterflijckheit163
 
Bereickt. Zoo komtze allengs wat nader drijven.
165
De wagen wort van Nederlantsche Leeuwen,
 
Zachtmoedigh voort getrocken door de lucht.166
 
Zy luistren mack naer heure roede en tucht,
 
En weten nu van brullen, noch van schreeuwen.
 
Men twijfelt of dit Cibele magh wezen:169
170
Maer z'is te jongk, en voert geen torenkroon.
 
't Is Iuno niet, op haren leeuwetroon;
 
Noch Ceres, voor wiens sickel slangen vreezen.172
 
Ootmoedigheit en Liefde voor haer zwieren,
 
En ademen een' dauw en frisschen geur.
175
De lucht ontlaet, en krijght een blijder kleur.175
 
Men hoort rontom de vogels tierelieren.
 
Zoo plagh in May de Morgenstar te klimmen,
 
Voor 't roozespoor van 't blancke schemerlicht,
 
En trock naer zich een ieders aengezicht,
180
Eer noch de zon haer pruick hief uit de kimmen.180
 
Toen riep Iupijn: ry aen, ry aen, ghy Schoone:
 
Betem nu met een' lonk van uw gezicht
 
Den barssen Godt, die voor geen blixems zwicht:
 
Geen schooner parle aen 't loof van uwe kroone.184
185
Dus nadert zy den Godt der oorelogen;
 
Die staeckt den storm, als hy dat aenschijn ziet.
 
Hy ziet zich blint, en kent die Godtheit niet,
 
En zuight terwijl de voncken uit heur oogen.188
 
Een luchtje speelt, en zwaeit de blonde locken
190
Om hals en neck. De minnelijcke mont,190
 
De roode roos, op 't sneeuw der wangen, wont
 
Het hart des Godts, dat walght van al zijn wrocken.192
 
't Geweer ontzijght van zelf zijn ruwe handen.193
 
Zy stijght hier op om laegh, en vleugelt vlugh194
195
En bint hem bey zijn armen op den rugh
 
Met geen metael, maer zachte Oranje banden.
 
Zoo drijftze Mars groothartigh voor haer wielen,197
 
En voert hem in triomf heel Neêrlant door.
 
Haer volgen op dat zegenrijcke spoor
200
Een dicken drang en wolck van danckbre zielen:200
 
Die zingen: lang regeer' de Vregodinne,
 
Zoo lang verwacht: zy maeckte Mars gedwee,
 
En stack zijn zwaert, dat bloedigh zwaert, in scheê.
 
Dat Nijdt noch Tijdt haer' scepter overwinne.
 
 
I.V. VONDEL.

Gedicht in den jare 1647, in Oegstmaent, op hope van den algemeenen Vrede.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels


auteurs