De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656

Op Simon Episcopius,
In sijn leven Professor der Heyliger Godtheidt.aant.^*

BISCHOPPELYCKE praal, en pronk van Godgeleertheyt,^{vs. 1}
Die Leyden vryen woud' van twist en school-verkeertheyt:²
Gy wikt het al met reên, en sulck een leering wraect,³
Die God verschept, en tot den slimsten duyvel maect.⁴
V tong den laster-mond van Bogerman kon snoeren,⁵
Die 't Dorts besluyt met macht geweldig uit most voeren.⁶

* Van (of vóór) 1647. Afgedrukt volgens de tekst in I.V. Vondels Poesy 1647 II (beide delen), blz. 69. - Het gedicht, met ondertekening I.V. Vondel, is gegraveerd onder het (door Bary gesneden?) portret van Episcopius. Het opschrift luidt: ‘Mr. Simon Episcopius, Amsterd. gewesen profess. der H. Theol. tot Leyden Gestorven Anno 1643. Out 60 jaren’. Links onderaan: H. Focken Exc. (Vgl. Unger: Bibl., nr. 753).
In 't Opschrift: Episcopius (latinisering van Bisschop), geb. 1583 te Amsterdam, was een volgeling van Arminius, die hij te Leiden opvolgde. Na de veroordeling door de Dordtse synode, vertrok hij naar het buitenland. In 1626 keerde hij terug als Remonstrants predikant te Rotterdam; van 1634-43 was hij professor aan de Amsterdamse ‘Illustre Schoole’.

vs. 1 Bischoppelycke: woordspeling met zijn naam; praal: pronkstuk.

2 vryen: verlossen; school-verkeertheyt: valse academiese lering.

3 wraect: keurt af, verwerpt.

4 verschept: herschept, verandert; slimste: ergste. Opnieuw een zinspeling op de praedestinatie (vgl. Decretum horribile).

5 Bogerman: voorzitter van de Dordtse synode, die de Remonstranten veroordeelde.

6 geweldig: met gewelddadige middelen.