De werken van Vondel. Deel 4. 1640-1645 (1930)

De werken van Vondel. Deel 4. 1640-1645

(1930)–Joost van den Vondel– rechtenstatus

Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende



[pagina 571]
Klaghte over de weerspannelingen in Groot Britanje. aen de zelve.aant.aant.Ga naar voetnoot* O Plaegh van 't edelste EilantGa naar voetnootvs. 1 Der eilanden, ten roem van 's weerelts Heilant, Gewasschen, in de vont, Met bloet van 't Kruis, daer Godt aen hing gewont;Ga naar voetnoot3-4 5[regelnummer] En dat, zoo vroegh ontslagen Van 't Heidensch juck, wel waerdigh was te dragen Der Englen naem, zijn' roem;Ga naar voetnoot7 En met de kroon te decken zijne Bloem;Ga naar voetnoot8 En, midden in de baren, 10[regelnummer] Gelijck een baeck, verlichte al die bevaren Den Noortschen Oceaen, Beschaduwt van uw Koninglijcke vaen: Wie geeft u stof tot twisten? Ghy halve Ioôn, verstockte Sabbatisten,Ga naar voetnoot14 15[regelnummer] Die met een dolle vuist Uw Koningen en Godts gezalfden kruist?Ga naar voetnoot16 Wat raeskalt ghy, eilaci! Van bedt op bedt, om noch een reformaci?Ga naar voetnoot18 Vernoeght Elizabeth 20[regelnummer] Noch Eduaert uw woestheit, zonder wet?Ga naar voetnoot20
[pagina 572]
Uw Herder weit geen lammers, Maer 't wolvenest, het broeinest van veel jammers.Ga naar voetnoot22 Uw zeestrant, wit van krijt, Wort root van moort en burgerstrijt op strijt. 25[regelnummer] Was 't niet genoegh, dat KAREL Aen zijne kroon most missen zulck een parel Als Straffort, Yrlants stijl,Ga naar voetnoot27 Om veer gehackt met uw verwoede bijl? De bijl, zijn deughts belooning, 30[regelnummer] Die Londen dreef in 't hart van zijnen Koning,Ga naar voetnoot30 Door Wentworts trouwen neck. Noch zee noch Teems kan zuivren zulck een vleck. Vertrapt ghy 'shemels zegen? En mickt met bus en spiets en dolck en degenGa naar voetnoot34 35[regelnummer] Na uwe vaders borst? Naer 't oprecht hart van uw gekroonden Vorst?Ga naar voetnoot36 En wroet ghy met uw handen In 's Konings ziel, en heilighste ingewanden? Vervolght nu Esaus haet 40[regelnummer] Het doode lijck van IAKOB, in zijn zaet?Ga naar voetnoot39-40 Die, als een vreedzaem vader, Twee Rijcken bont met eenen naem te gader:Ga naar voetnoot42 Die 's moeders ongelijckGa naar voetnoot43 Vergeten kon, in 't moederslaghtigh Rijck:Ga naar voetnoot44 45[regelnummer] En, als een oorlooghstemmer,Ga naar voetnoot45 Noit slaghzwaert trock, noch bloet zagh aen zijn lemmer, Der nageburen vrient: Heeft zulck een Helt dien vloeck aen u verdient? Zoo rieckt geen geur van Roozen,Ga naar voetnoot49 50[regelnummer] In 't Engelsch Rijck. Bezete zinneloozen,Ga naar voetnoot50 Wat 's d'oirzaeck van dit quaet? Of spruit uw roede uit een verborgen zaet?Ga naar voetnoot52 Uit bloet, dat lang most rotten,Ga naar voetnoot53 En droop van 't hooft, gewijt by Vranck, en Schotten?Ga naar voetnoot54
[pagina 573]
55[regelnummer] 'T godtvruchtigh hooft van haer, Die 't aertsche Rijck versmade om 't Kristaltaer?Ga naar voetnoot56 Vergeefs wilt ghy verdelgen Het bloeiend puick der zegenrijckste telgen, Gesproten uit haer' stam, 60[regelnummer] Die afgeknot tot zulck een' wasdom quam, En spande twee paer kroonen:Ga naar voetnoot61 Zoo hanthaeft Godt den staf van STUARTS zonen, Den haet en nijt ten trots. Ghy breeckt vergeefs uw buldren op een rots.Ga naar voetnoot64 65[regelnummer] De hemelsche Behoeder [Die IAKOB vrijde, in 't lichaem zijner moeder,Ga naar voetnoot66 Voor 't goddeloos gewelt, En 't zinckroer, op haer zwangre borst gestelt]Ga naar voetnoot68 Belacht de dreigementenGa naar voetnoot69 70[regelnummer] Van 't slim gedroght der vinnige serpenten,Ga naar voetnoot70 Dat met zijn' bitsen tantGa naar voetnoot71 Om aemtoght bijt door 's moeders ingewant.Ga naar voetnoot72 Dit Huis zal u verduren,Ga naar voetnoot73 En Londen eer zien treuren, zonder muren, 75[regelnummer] Den stroom met puin gevult, Dan ghy 't gezagh van KAREL kneuzen zult.	voetnoot* Van 1644. Afgedrukt volgens de tekst van de uitgave in plano (Unger: Bibliographie, nr. 399). Op 12 Mei 1641 was Thomas Wentworth, graaf van Strafford, minister van Karel I, onthoofd wegens - niet bewezen - hoogverraad (vgl. hiervóór blz. 215). Elf jaar had hij de koninklike macht uitgebreid en zonder het Parlement geregeerd. Toen in 1640 het Parlement, wegens de opstand der Schotten, samengeroepen moest worden, werd daar besloten Strafford te doen arresteren. De koning werd genoodzaakt, het doodvonnis te ondertekenen. Vondel beschouwde Strafford als slachtoffer van de gehate Puriteinen en richtte, als koningsgezinde, zijn verontwaardiging niet tegen de trouweloze vorst, maar tegen de oproerige onderdanen. voetnootvs. 1 plaegh: slaat terug op de weerspannelingen in het opschrift. voetnoot3-4 Reeds vroeg tot het Christendom bekeerd: gedoopt en door Christus' bloed verlost. voetnoot7 Der Englen naem: woordspeling met Engeland. voetnoot8 zijne Bloem: de roos, als zinnebeeld van Engeland, ontleend aan het wapen van de Engelse koningshuizen van York en Lancaster. voetnoot14 halve Ioôn: wegens hun strenge viering van de Zondag, de Sabbat; vandaar ook de spotnaam Sabbatisten. voetnoot16 kruist: martelt. Herinnering aan de terechtstelling van Maria Stuart en de vervolging der Katholieken (vgl. vs. 19-20). voetnoot18 Van bedt op bedt: van geslacht tot geslacht; noch een reformacie: nl. na de overgang tot de Anglikaanse belijdenis, nu tot de Puriteinen. voetnoot20 Eduaert: Eduard VI, die de bisschoppen gevangen zette, die de Anglikaanse belijdenis niet wilden volgen; zonder wet: die tegen de wet indruiste. voetnoot22 jammers: genitief, afhangende van veel: veel ellende. voetnoot27 stijl: stut, steunpilaar. Hij was nl. stadhouder van Ierland. voetnoot30 Waarmee Londen zijn koning zoo smartelik trof, toen die bijl Strafford onthoofde. voetnoot34 bus: geweer (oorspr. geschut, dan elk draagbaar vuurwapen). voetnoot36 oprecht: rechtschapen. voetnoot39-40 Vervolgen nu de geestverwanten van Elisabeth nog de zoon (het zaet) van de gestorven Jacob I? voetnoot42 Twee Rijcken: Engeland en Schotland. voetnoot43 's moeders ongelijck: het onrecht, zijn moeder (Maria Stuart) aangedaan. voetnoot44 moederslaghtigh: moedermoordend. De wettige vorstin is de moeder van het volk. voetnoot45 oorlooghstemmer: die de (burger)oorlog temt, beteugelt. voetnoot49 rieckt: geurt; Roozen: zinspeling op het Engelse koningswapen (vgl. vs. 8) voetnoot50 In Engelsch schuilt weer dezelfde woordspeling. voetnoot52 roede: gesel; in verband met het volgende zaet: (fig. oorsprong) een woordspeling met rijs, twijg. voetnoot53 most rotten: reeds vergaan is. voetnoot54 by Vranck en Schotten: door Fransen en Schotten. Maria Stuart was in beide landen als koningin gekroond. voetnoot56 om 't Kristaltaer: om haar geloof trouw te blijven. voetnoot61 spande twee paer kroonen: zette vier kronen op 't hoofd, nl. ook die van Engeland en Ierland (de kroon spannen is oorspr. de kroon (krans) ombinden). voetnoot64 op een rots: gelijk de onstuimige golven. voetnoot66 vrijde: beveiligde, redde. Dit slaat op het komplot van edellieden, die Maria's gunsteling Rizzio in haar tegenwoordigheid doodden en haar, terwijl zij zwanger was, dreigden. voetnoot68 zinckroer: pistool (roer, oorspr. buis, wordt tot: vuurwapen). voetnoot69 Belacht: spot met. voetnoot70 slim: kwaadaardig; gedroght is hier kollektief op te vatten: gespuis (Ned. Wdb. IV, 631; Vondel's Salomon, vs. 91: gedroght van adderen en pesten). voetnoot71 bitsen: bijtende, scherpe. voetnoot72 Om aemtoght: om lucht te krijgen, om zich te kunnen ontwikkelen. voetnoot73 u verduren: uw aanval overleven (eig. langer bestaan dan gij).

Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels

De werken van Vondel (10 dln) (WB-editie)

auteurs