Logo DBNL
De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640 (1929)

De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640

(1929)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

J.V. Vondels
Maeghden. Trevrspel.aant.aant.

‘Υμᾶς τ᾽ ὀνήσω, τούς δέ τε βλάψω θανών.

Mediisque in millibus ardet.

t' Amsterdam,

Voor Abraham de Wees , Boeckverkooper op den Vygen-Dam, in 't Nieuwe Testament. In den Jaere 1639.



illustratie

VAN 1639. AFGEDRUKT NAAR DE TEKST VAN DE eerste uitgave (t' Amsterdam, Voor Abraham de Wees, Boeckverkooper op den Vygen-Dam, in 't Nieuwe Testament. In den Jaere 1639), waarvan de titel hiernaast typografies is nagevolgd. Unger: Bibliographie, nr. 311.

In het Griekse motto van de oude uitgave hebben we ὀνήζω verbeterd in ὀνήσω; het betekent: ‘Door mijn sterven zal ik u voordeel aanbrengen, hun schade doen’ (Euripides' Heraclides 1044). Het Latijnse motto betekent: ‘Zij schittert uit in 't midden der duizenden’ en is ontleend aan Vergilius' Aeneïs I 491.

Opdraght aen Agrippine.

 
O AGRIPPIN, gemytert met Drie Kroonen,vs. 1
 
Die zittende als op eenen regenboogh,2
 
Kunt teeckenen van Roomsche aeloudheid toonen,3
 
En rekenen uw herkomst van zoo hoogh;4
5
Ghy roem des Rijns, vergeef ons datwe naderen
 
Vw Bisschops stoel en Raedhuis, groot van faem,
 
En wyden u ons Maeghdelijcke bladeren,7
 
Beslagen met Sinte Ursuls gouden naem;8
 
Beschreven met den Koningklijcken bloede9
10
Van haer, en van haer Ellefduizental,
 
Gemartelt, en geslagen met Gods Roede,11
 
In 't aengezicht van uwen ouden wal.
 
D'inboorling is in zijne wiegh gehouden,13
 
En bakermat. hoe kan ick die voorby?14
15
Al word de melck der Moeder niet vergouden15
 
Van 't kind; dit streck ten allerminste dy
 
Een klein bewijs van mijn genegentheden,
 
En groote zucht tot mijn geboorteplaets;18
 
Daer ick, nu stijf een halleve eeuw geleden,19
20
Eerst ryzen zagh den glans des dageraeds.
 
Wy volgen dus de leidstar der aelouden,
 
Wy volgen in hun schaduw, slechs van veer,
 
De Griecken, die hun boortesteden bouden23
 
Zoo lang voor ons met onnavolghbaere eer.
25
Euripides, die wyze, 't wyze Athenen
 
Deed schreien, om het moederlijck geschrey
 
Der Biddenden, die om haer zoonen steenen,27
 
Op dat men hen een uitvaert toeberey.
 
't Hooghdraevend dicht van Sophokles geleide29
30
Het levend lijck van Oedipus naer 't graf,30
 
Te Kolon, daer die blinde balling scheide
 
Van Antigoon, heur vaders oogh, en staf.
 
Wy zingen hier van Sphinxen, noch Oedippen,33
 
Noch heimlijck graf, waer van Koloner yst;34
35
Maer tuigen klaer, met stomme Maeghdelippen,35
 
Van Vrsuls asch, daer Kolens roem uit rijst.
 
Dees stof kan ruim 't gebreck van geest vergoeden.37
 
Hier stort niet een Makaria ter neêr,38
 
Maer Duizenden, al zalige gemoeden,39
40
De dood getroost, alleen tot Christus eer.
 
Hier tarten geen gewapende Scythinnen41
 
Achilles, daer Penthesilea streeft;42
 
Maer wapenlooze en strijdende Heldinnen
 
Dien wreeden Hun, voor wien al 't aerdrijck beeft.
45
Geen Amazoon is met die hoop gebleven,45
 
Voor Trojes vest, als mijne Koningin;46
 
Die, na heur dood, gekroont in 't eeuwigh leven,
 
Nu heerscht met God, alle eeuwen uit en in.
 
Geen Hengstebron magh haelen by de beecken49
50
Van 't eedle bloed der Ioffren hier gevelt,
 
Dit bloed, waer mee ghy hebt uw' Schild bestreecken,51
 
Vw Schild, die noch van 't Elleftal vermelt.
 
Driekoningsstad, ontfang mijn Maeghdenoffer,53
 
Al breng ick dien in geen Driekonings koffer.54
 
 
J.V. Vondel.

Inhoud.

1De Koning van Britanje, nu Engeland, verzocht ernstigh door Gezanten,r. 1 2 voor zynen eenigen Zoon Konaen, na den doop AEthereus genaemt, ten 3 huwelijck Ursul, eenige Dochter van Maurus, of Deonot, Koning van 4 Kalidonien, nu Schotland: maer het verzoeck werd t'elckens beleefdelijck 5 afgeslagen; eensdeels, om d'ongelijckheid van den Godsdienst; d'een 6 Christensch, en d'ander noch Heidensch zijnde; anderdeels, om dat de6 7 Kalidoonsche Princes voorgenomen hadde alleen haeren hemelschen en 8 geenen aerdschen Bruidegom, te behagen. D'aenzoeckers van 't huwelijck 9 zich het afslaen belgende, en voor onverdraegelijcken hoon inkroppende,9 10 dreighden endelijck Deonot, met alle maght gewapent, op te komen, en10 11 de geweigerde Maeghd met den zwaerde te haelen: waerom de Vader11 12 der Princesse verlegen, te raede ging met zyne Dochter, die van boven12 13 verlicht, door zonderlinge openbaeringen, hem ried het huwelijck te13 14 sluiten, op voorwaerde, dat de Vorst van Britanje de bruiloft drie jaeren 15 lang zoude uitstellen, om zich middelertijd tot het Christen geloof te 16 bekeeren, en de Bruid met eenen stoet van tien, en haer zelve, en elck 17 van de tien met noch duisend, maeckende te zaemen het getal van ellef 18 duizend Maeghden of Staetjofferen te verzien, om met dat gezelschap 19 Rome te bezoecken; op hope dat middelerwijl de liefde des vryers zoude 20 verkoelen, of God door andere middelen zijn voornemen met haer uit- 21 voeren. Met dit beding werd het huwelijck, en zedert de bevaert of reis, 22 den Rijnstroom op, aengegaen. Na dat mevrouw Ursul te Rome alles,22 23 niet zonder merckelijcke vruchten, verricht hadde, keerdeze weder, ver-23 24 gezelschapt met Paus Cyriacus, die, niet zonder openbaeringe, zijn ampt24 25 verliet, en met meer andere geestelijcke en wereldlijcke personagien; 26 ontmoetende op den wegh den Bruidegom AEthereus, met haere moeder, 27 en zijn jongste zuster; alle mede van het toekomende lot bewust, en een- 28 draghtigh, gelijck alle anderen, gezint met de Koningklijcke Maeghd naer 29 de martelkroon te staen en te streven. Met dit opzet dreef men den Rijn afin 30 der Hunnen laege, haer van den tyran Attila (toen Agrippine hard belegert30 31 hebbende) geleit, door 't ophitsen, en de waerschuwingen der Heidensche 32 Burgemeesteren, en Oversten, Juliaens bloedvrienden, te Rome; op Ursul,32

33 en haer gezelschap niet weinigh verbittert. D'aertsbisschop Aquilin, en 34 Burgemeesters van Keulen, tyding van Koningin Ursuls gevangenis kry-34 35 gende, lieten in Stad niet na, met gebeden, raedslaegen, en alle mogelijcke35 36 middelen, der Maeghden behoudenis te behartigen. Zoo dra Attila de36 37 Koningin in 't legerzagh, werd hy, door haere schoonheid en bevallickheid,37 38 van raezende minne ontsteecken, en arbeide door zynen Aerts Offervinder38 39 en Legerwichelaer Beremond, om haer van Christus af te trecken, en door 't 40 aenbieden van zijn Kroon en huwelijck te bekooren, doch al vergeefs.40 41 Juliaen, zijn Maerschalck, en Beremond, hem voorstellende, wat gevaer41 42 het leger liep, met alle deze bekoorlijcke Joffrouwen, konden den Veldheer 43 zwaerlijck brengen tot het bewilligen van't ombrengen der Maeghden, en43 44 allerzwaerlijckst om de Kalidoonsche Vorstin, op wie hy verslingert was,44 45 van kant te helpen: maer ten leste van hun aengeprickelt, en den hoogen45 46 nood gedreven, leide hy, al schoorvoetende, de koningklijcke Maeghd 47 op eenen heuvel, van Oversten en Kornellen omringt, van waer Ursul47 48 alle haere Maeghden, en Kruisgenooten, in regementen gedeelt, als in48 49 slaghorden staen, en van het gewapende krijgsvolck omcingelt zagh. Na 50 datze den Tyran eenigen van d'uitsteeckenste personagien, dicht voor50 51 haer gebroght, hadde getoont, en kundigh gemaeckt, onweldighde hy51 52 haer de Kruisbanier, en trapteze met voeten: de Koningin hem hierom 53 bestraffende, en zijn moordadigheid verwytende, werd met eenen schicht53 54 doorsteecken, Het voet en paerdevolck ziende den Veldheer den blooten 55 degen zwaeien, het welck de moordleus, en 't gezette teecken was, viel55 56 onder deze weerlooze schaepen, als wilde woeste dieren, en holp haer 57 jammerlijck om 't leven. Des avonds, na den moord, werden de vesten, 58 nu vol schrick door dit gezicht, d'elfste mael, van 't gansche leger t'effens,58 59 aen alle kanten, zoo vreesselijck bestormt, en besprongen, dat de Stad 60 in gevaer stond van overweldight te worden, ten waere de Geesten der 61 Martelaeren en Martelaeressen verschynende, de vyanden gestuit, ten deel 62 in 'tleger gejaeght, en ten deel op de vlught geholpen hadden. De Keulsche62 63 Ridderschap daer op uitvallende, en bespiedende, hoe reuckeloos Sinte63 64 Ursuls lijck bewaert werd en het krijghsvolck vast verliep, overviel het64 65 overschot der versmoorde, verdroncke, en slaeperige Katten in 't leger,65 66 en voerde de doode geluckighlijck in Stad; daer d'Aertsbisschop, en

67 Burgermeesters het lichaem der Heilige Martelaeresse, openbaerlijck ten 68 toon zetten, voor de gansche gemeente, die bykans moedeloos en afgemat, 69 door een algemeen gebed des Aertsbisschops, troost en ontzet verzocht 70 van boven, van waer daetelijck de Geest der zalige Maeghd, omringt van 71 al haer gezelschap, met eenen hemelschen glans verscheen, en bekent 72 maeckte, hoe de Hunnen van haer en haer gezelschap, eerst op de vesten 73 gekeert, ten deel aen 't verloopen gebroght, en daer na in 't leger verbaest73 74 gemaeckt zijnde, voort opgebroken waren: met eenen voorzeggende den74 75 dood des Tyrans, en tot welck een grootheid, geluck, en glori de Stad 76 Agrippine, door allerhande rampen, namaels zoude steigeren: waer op76 77 d'Aertsbisschop God den Verlosser danckte, en, by wijze van voorspel- 78 linge, Sinte Ursuls lijck heerlijck ten grave geleide, en alle behoorlijcke78 79 eere en diensten toewijde.

80Het treurspel begint met den dagh, en endight in den avond. Het80 81 tooneel is t'Agrippine. De Rey bestaet uit Agrippiners.

Personagien.

Aquilin, Aertsbisschop van Keulen.

Burgemeesters.

Bode.

Attila, Koning der Hunnen.

Juliaen, Veldmaerschalck.

Ursul, Koningin van Britanje.

Rey van Agrippiners.

Beremond, Aertsoffervinder, en Legerwichelaer.

Sinte Ursuls Geest.

Sint AEthereus Geest.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels


auteurs


Over dit hoofdstuk/artikel

titels