De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640

Doorlvchtige schoolaant.aant.^*

in 't kerxken van heilige Agnes t'Amsterdam.
Door Mostert uit Schrijvers Latijn vertaalt.

De heilige Angenees, gedaalt van hooge stammen,

En d'eer te Rome van het Maaghdelick geslacht,

* Van 1632. Afgedrukt volgens Vondels Verscheide Gedichten 1644, blz. 341.
Opschrift: Van Lennep onderstelde dat Door een drukfout was in plaats van Voor: misschien kende Vondel nog de Mnl. betekenis van door: ter wille van; Mostert: Daniël Mostert, de sekretaris van Amsterdam; Schrijver: Petrus Scriverius. Zie de Latijnse tekst in de Opera anecdota philologica et poëtica (Leiden 1737, blz. 196).

[p. 376]

 

Wort als een lam gekeelt, geoffert aan de vlammen,

 

Om dat zy Kristus eert, en Iupiter veracht.

5

En, 't voorhooft groen bekranst met onverwelkbre bladen,

 

Wort by't gewijde volck, by martelaars geboeckt.

 

Een reizer saamt 't gebeent, om haar met rouw beladen,^{vs. 7}

 

Begraaft het in het Sticht. Maar dat gy 't daar niet soekt,^{vs. 8}

 

Dewijl men Agnes heel ziet aan den Amstel leven.⁹

10

Hier schutse een vollen schoot van Roomschen rijckdom uit.¹⁰

 

Wat Romen oit bedreef, wat haar geleerde schreven,

 

Haar wijsheit wort alhier door Agnes weer ge-uit.

 

Aan ieder zy belooft het zorgeloose rusten,¹³

 

En wijst hoe d'oude zede een plaats hier open staat.¹⁴

15

De zoon van Maya zelf, ontvonkt in wijsheits lusten,¹⁵

 

Zich in de hengstebron door Pallas doopen laat.¹⁶

 

Dies is het noodeloos te gaan naar 't Griecksch Athenen,

 

Of naar Italien, om redenerens kunst.¹⁸

 

't Geen daar te krijgen is, kan Agnes hier verleenen:

20

Zy schaaft het ruwe volck, bestraaltse met haar gunst.

 

Wat lacht ghy, Barber, hoe? Al zijt ghy van vermogen²¹

 

Zeer groot; dees Agnes kan, indienze wil, oock yet.

 

Zy maackt de jeugt ook wijs: en wilt gy 't niet gedoogen,

 

Zy wijckt in 't minste voor haar nagebuuren niet.

25

Sy teelt een waarden oegst van geesten, door haar lezen²⁵

 

Bequaam en vroet gemaackt om dragen de bonnet.²⁶

 

Vrees Agnes niet, als ofse u in den wech zal wezen.

 

Om niet Barbaers te zijn, is 't eenigh daarze op let.²⁸

vs. 7 Een reizer (reiziger): bisschop Balderik van Utrecht, die in 966 over de Alpen trok. Juist toen werd het gebeente van de H. Agnes, voor de Noormannen in veiligheid gebracht, teruggevonden. Keizer Otto I schonk een deel der reliquieën aan de bisschop, die ze overbracht naar Utrecht (Boll. Acta SS. 1633 Jan. Tom. II); met rouw beladen: diep bedroefd.

vs. 8 dat gy 't daar niet soekt: zoek het daar niet.

9 heel: in levenden lijve. Zij is nml. de verpersoonliking van het nieuwe Athenaeum (vgl. vs. 12).

10 Roomsch: Romeins, Latijns.

13 het zorgeloose rusten: onbezorgde, rustige studie.

14 d'oude zede: voor de wetenschap van de toestanden in de Oudheid.

15 De zoon van Maya: Mercurius, dus: de jonge kooplieden.

16 hengstebron: Hippocrene. Dit slaat dus op de inwijding in de klassieke poëzie; Pallas (Athene): godin van de wetenschap en kunst.

18 redenerens kunst: de klassieke welsprekendheid.

21 Barber: de verpersoonliking van de Leidse Universiteit, aanvankelik gehuisvest in het oude Sint Barbara-klooster.

25 lezen: voordrachten, kolleges.

26 de bonnet: de doctors-muts of kap.

28 Barbaers: ruw, onbeschaafd. Tevens een woordspeling met Barber in vs. 21: de Amsterdammers stichtten hun Athenaeum om de studerende jeugd niet afhankelijk te doen zijn van de rechtzinnige Leidse Hogeschool.