De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640

Inwying van 't gelaurierde Princebeeld,
Op den Schouvvburgh.aant.aant.^*

Toonneel soo wijd berucht,^{vs. 1}

Door 't schatren der gemeente, op boertery en klucht:

Door 't huilend hartescheuren,³

Om bloed en tranen, die besprencklen hooge deuren:⁴

Met wat een fieren moed

Sult ghy voortaan getrapt zijn, met gelaarsden voet,⁶

Van dees vermomde borsten,⁷

Die spelen, in 't gesicht van 't licht der Christe vorsten!⁸

* Van 1630 (?). Afgedrukt volgens de tekst van Vondels Verscheide Gedichten 1644, blz. 190. Dankbaar voor het verzoenende optreden van de Prins te Amsterdam, plaatsten de leiders van de Academie zijn borstbeeld in de schouwburgzaal.

vs. 1 berucht: beroemd.

3 't huilend hartescheuren: het hartverscheurend geween.

4 hooge deuren: vorstelike paleizen.

6 getrapt: betreden; met gelaarsden voet: door spelers in het treurspel (laars: de broos of toneellaars van de klassieke toneelspeler).

7 vermomde borsten: verklede toneelspelers.

8 't licht der Christe vorsten: Frederik Hendrik's beeltenis.

[p. 318]

 

Wat vlechtmen hem om 't hoofd

10

Den heiligen laurier, die doch sijn glans verdooft!

 

Sijn kop die draagh de transsen,¹¹

 

Den toren van sint Ian, in ste van eycke kranssen.

 

Bevlecht hem met den Bosch.

 

De lauwerhoeden sijn verwelckelick en bros.¹⁴

15

Dees hooge speelstellagie

 

Sie 't Heldenhoofd gehult, met 's Hertogen Bosschagie.¹⁶

 

Dat 's Fredericks cieraad:

 

't Welck aan de starren reickt, daer hy op 't aartrijck gaat.

 

Hy wandelt langs den vijver,

20

En de Rodaan die roockt van sijn gerechtige yver.²⁰

 

Daar kneust hy als een Godt,

 

't Weerspannigh beckeneel van sijn doorluchtigh slot.^21-2222

 

Heel Vranckrijck yst van 't kraacken.

 

Soo doet een arends beck den valck sijn diefte slaacken.²⁴

25

Iupijn, in 't heilighdom²⁵

 

Te Rome, sagh verbaast na zijnen setel om,

 

En kruiste met den vinger,²⁷

 

Om vryen Avignon, voor Henricks blixemslinger.

 

De Myterdrager sey:

30

Ten minsten neemme niet dees sleutels allebey,³⁰

 

Den troost van mijn genooten:

 

Nu ghy de sleutels hebt van steden en van sloten.

 

Het weerlicht van die straal

 

Doorsne den jaspis van 't gewijde Escuriaal.³⁴

35

Doen wistmen eerst, in Spanje,

 

Dat Hollands Hercules was meester van Oranje.

 

Leef lang, op uwen troon,

 

En steiger eeuwigh, met uw Vorstelicke kroon.³⁸

 

In dese duisternisse.³⁹

40

Weest leidstar uwes volx, en schermheer van 't gewisse.⁴⁰

11 Hij drage de stedekroon, met de torens van de veroverde steden (de sint Ian van Den Bosch).

14 lauwerhoeden: laurierkransen; verwelckelick en bros: licht verwelkend en vergankelik.

16 gehult: omkranst.

20 de Rodaan: de Rhône, waaraan het prinsdom Oranje gelegen was; roockt: is vol kruitdamp; gerechtige yver: inspanning om te verkrijgen wat hem rechtens toekomt.

21-22 Johan de Knuit ontweldigde in Junie 1630 het kasteel aan de verraderlike handen van de stadhouder Valckenburgh.

22 beckeneel: schedel. Verpersoonliking van de weerstand biedende vesting.

24 sijn diefte slaacken: zijn buit loslaten.

25 Iupijn: de Paus zag ontsteld naar Avignon, de vroegere zetel van het Pausdom, die nu gevaar liep.

27 Sloeg een kruis om de vijand - in dit geval Henrick - te bezweren en Avignon te redden.

30 dees sleutels allebey: de pauselike macht.

34 Het hoofdaltaar van de Sint Laurenskerk op 't Escuriaal is met vier rijen kolommen van jaspis omringd.

38 steigeren: stijgen.

39 dese duisternisse: deze moeielike tijdsomstandigheden.

40 schermheer van 't gewisse: beschermer van de gewetensvrijheid.