De werken van Vondel. Deel 2. 1620-1627

Klinckert.
Aen Schippers en Stuyrluyden.aant.aant.^*

Ghy die in 't Noorden nu daelt by de bleecke schimmen¹

Nu in 't ghesicht krijght 't ^*schip daer Tiphys over waeckt:²
Nu westwaerts snelt daer 't licht sijn groote daghvaert staeckt:³
Nu daer de Morgen-sterre haer p'ruyck beurt uyt de Kimmen:⁴

* Van 1625. Afgedrukt volgens de eerste uitgave in Tafelen van de Declinatie der Sonne/ en voornaemste vaste sterren; Mitsgaders Van verscheyden gebruyck der Noordsterre. Nieulijcx (allen Zeevaerenden ten dienst) ghecalculeert/ Door Willem Iansz. Blauw. t'Amsterdam, By Willem Iansz. Blauw inde gulde Sonnewyser. Met Privilegie. Anno 1625, blz. A2 achterk.

1 Ghy.... de ‘schippers en stuyrluyden’ worden aangesproken: gij die nu eens (nu) om de Noord vaart, dan weer (nu) naar 't Zuiden (Klein-Azië); daelt by de bleecke schimmen: afdaalt in de onderwereld; volgens de Griekse sage, ging Odusseus (Ulysses) op zijn zwerftochten naar 't Noorden, aan de uiterste grens van de Oceaan, en daalde daar in de onderwereld af, om de gestorven ziener Teiresias te raadplegen.

* Argo navis

2 (naast deze regel) Argo navis: 't schip ‘de Argo,’ van de Argonauten(Argobevaarders), waarvan Tiphys (Tiphus) stuurman was; op de Argo gingen de Griekse helden uit de sage met Jason naar Kolchis in 't Oosten van de Zwarte Zee, om 't gulden vlies te halen; dat gulden vlies (schapevacht) was de goude vacht van de ram, die Phrixus en zijn zuster Helle over de zee voerde, om ze te redden uit de macht van hun boze stiefmoeder. Helle verdronk in de Hellespont (zee van Helle), Phrixus kwam in Kolchis, en daar werd de ram volgens z'n eigen bevel geslacht, en bleef zijn ‘gulden vlies’ als 'n onderpand van geluk en welvaart bewaard.

3 daghvaert: dagreis.

4 haer p'ruyck....: haar hoofd...., dus: waar de zon (de Morgen-sterre) opkomt.

[p. 758]

5

En die vaeck buytens weeghs gedreven door 't vergrimmen

 

Des woesten Zeevooghds, die 't den kielen bange maect;⁶

 

Niet weet hoe verre of nae ghy afdwaelt of ghenaeckt

 

Den ^*Evenaer, die d'een noch d'ander As ziet klimmen:⁸

 

Aenveert mijn onderwijs, 't welck wijst waer yder licht⁹

10

Van God gheplaetst is juyst in s'hemels aenghesicht.

 

Den Zee-lien ick verstrecke een Baeck, en helder vuyrwerck.¹¹

 

Dwaelgeesten reedy toe om dwalen wijd en zijd,¹²

 

En wildy seker zijn van plaets, van uyre, en tijd,

 

My tot uw Leydsman neemt, uw Wyzer, en uw uyrwerck.¹⁴

 

 

I.V. Vondelen.

6 Des woesten Zeevooghds: van de grimmige zeegod, Poseidoon (Neptúnus); bange: oude bijwoordsvorm.

* AEquinoctiaelis

8 (naast 8) AEquinoctiaelis: Evennachtslijn, Evenaar; die d'een: die geen van beide aspunten, de Noord- of de Zuidpool van de hemelbol, ziet opstijgen; ze zijn op de Evenaar geen van beide zichtbaar, omdat ze in de horizon liggen.

9 Aenveert mijn onderwijs: nml. van 't boek, dat hun toespreekt; yder licht: iedere ster.

11 verstrecke....: strek ik tot 'n heldere vuurbaak; Baeck, en helder vuyrwerck: zoals meermalen twee zelfst. naamw. voor eén samengesteld begrip (hendiadys).

12 Dwaelgeesten: zwervelingen, wereldreizigers; reedy toe: maakt gij u gereed.

14 uw Wyzer, en uw uyrwerck: tot wijzer van uw uurwerk; die u ieder uur weg en richting wijst (hendiadys, zie aant. op vs. 11).