De werken van Vondel. Deel 2. 1620-1627

Op de Christelijcke Sinne-beelden vanden Sinrijcken Dichter. Zacharias Heyns.aant.^*

Komt ingetogen Ziel, schept Goddelijcke weelden,¹
Vyt Heynsens heylich Rijm, en Christelijcke beelden:²
Gheen beelden, die 't gemoed aenprickelen tot min,
En 'tGodloos Outer voen van Venus de Goddin:^3-44
Maer ons gedachtenis van d'ydelheyt ontwarren,⁵
En voeren onse Gheest verr' boven alle Sterren,

* Van 1625. Afgedrukt volgens de eerste uitgaaf in Emblemata, Emblemes Chrestienes, et Morales. Sinne-Beelden streckende Tot Christelicke Bedenckinghe ende Leere der Zedicheyt door Zacharias Heyns. Tot Rotterdam by Pieter van Waesberge. Anno 1625; blz. 2 achterk. van vel 2 (aangegeven door twee naar elkaar gekeerde handjes).

1 ingetogen: godvruchtige.

2 Heynsens: van Heyns (met dubbele 2e n.v. uitgang-en en s, zoals dikwels bij eigennamen); beelden: zinnebeelden.

3-4 Veel verzamelingen van zinnebeelden: emblémata, waren emblemata amatoria: zinnebeelden van de min.

4 't Godloos Outer, omdat de zinnebeelden en bijschriften meermalen wulps waren.

5 van.... ontwarren: losmaken van (weghalen uit de verwarring).

[p. 757]

 

Tot dat hy 'tHemels smaect, gelijc hy Hemelsch is,⁷

 

En swijmt na Godes aerd, en sijn gelijckenis.⁸

 

My dunct ick bender al, ick sweef gants opghetoghen.⁹

10

Op 't aerdrijck was ic blind: hier krijgh ic open oogen.

 

Ic sie 'twarachtich-Heyl door Zacharias bril.¹¹

 

Beneden ist gewoel: hier boven isset stil.

 

 

I.V. Vondelen.

7 gelijc hy Hemelsch is: zoals onze geest uit de hemel komt, rechtstreeks door God geschapen is.

8 swijmt na: zweemt naar, heeft 'n zweem, 'n zwakke schijn van (swijmen door 'n al middeleeuwse verwarring met sweimen: zwemen, en door 't met zweem=schijn, afschaduwing, gevoelde verband, waarvan ons zwemen, kreeg swijmen ook dikwels dezelfde betekenis als zwemen).

9 gants opghetoghen: geheel omhoog geheven (omhoog getrokken).

11 door Zacharias bril: met eigen ogen zag ik 't niet, nu zijn door hem mijn ogen versterkt (als met 'n bril) en zie ik.