Brabbeling (1614)

Studie-uitgave met inleiding, annotaties en commentaar

Het tweede Schock van de Quicken.

Q.2.1aant.

Of hier nu quam een neuswijs sot,
Die dese brabbeling creech by de lurven,
En seyde (als Momus die't al bespot)
Wat heeft dese knecht al papiers bedurven.
Wat leyter u aen? Weest daer niet met verleghen,
T'is altijt goet om den aers aen te veghen.

Q.2.2aant.

Lijsgen kaecks quijlt noch spout tot ghener stont,
Nochtans seytmen datse heeft een vuyle mont.

Q.2.3aant.

Ick en heb van u quaet gheschreven noch gheseyt,
Wilt ghy 't niet ghelooven het is my leyt:
Maer eer ick u sou sweeren een eedt,
Soo wil ick het liever doen dat ghy't weet.

Q.2.4aant.

De Schippers van de winden die daer waeyen:
De Lansknechten van oorloch ende strijt:
De Boeren van het lant te besaeyen:
De Coopluy van winst en van profijt:
De Herders spreken van haer Schapen:
Maer de Vryers van in Liefs arm te slapen.

Q.2.5⁺aant.

De Meyskens op de Nieuwendijck zijn goet,
Die van t'Water hebben lustighe sinnen,
In de Warmoestraet draghense hooghe moet,
In de Kalverstraet doense niet danse spinnen,
Op de burgwal woonen die waerdich zijn om beminnen,
Op den Dam daer hebbense bloosende kaken:
Dan in den arm moghense my meest vermaken.

+ p. 25

Q.2.6aant.

Een soet Boerinnetgen van t'Wormer veer,
Was by een stee-vryer te bed ghecropen:
Sy riep, ay my, ghy doet my seer,
Mijn mondeken mach soo wijt niet open:
Het sal schoon Lief, dat soud' ick hopen,
Ick doe soo t'hoort, dus moet ghy ghesolt,, wesen:
Hoort het soo, doet het soo, al sou t'vel afstropen,
Al ben ick van't Lant, ick wil niet ghepolt,, wesen.

Q.2.7aant.

Nel coopt borsten, tanden en haer,
Mochtse ooghen coopen soo was sy claer:
Maer nu sy Claer niet mach worden wel,
Nu moetse blijven scheele Nel.

Q.2.8aant.

Meysgen wilt my u ouderdom verclaren,
Maer hout my ten besten dat ick't u vraech soo stout.
Sy antwoorde ontrent de twintich jaren:
Soo was u leertgen wel tijt ghetout,
Ick weetse van sesthien jaren out,
Die van alle dingh weten breeder bescheyt.
Wat seght ghy Jan? Zijn u voetgens cout?
Ghy zijt de eerste geck niet, die my dat heeft gheseyt.

Q.2.9aant.

Jannetgen heeft niet een tant in haer mont,
Of sy staet Harmen wel voor twintich pont:
Daerom roept zijn Moeder, t'is een qua flaers:
Hola Moertgen bedeckt doch zijn schant,
Heeft hem soo veel ghecost elcke tant,
Wat heeft hem dan wel ghecost den aers?

Q.2.10⁺aant.

Waerom wil Baert toch met my crakelen?
Ick wil immers t'Katgen wel helpen wieghen,
En soo ghy speelt, wil ick wel mee spelen:
Dan bedingh te voren, niemant te bedrieghen:
Of ist om dat ick haer heb hieten lieghen?
En soude ick dat met waerheyt niet segghen moghen?
Sy seyde dat ick quaet was, en dat was logen.

+ p. 26

Q.2.11aant.

Om veel ghelts Goossen heb ick ghecocht een huys:
Dus vraech ick, of ghy my een som gelts wilt leenen?
Ghy seght neen noch jae, dus ben ick confuys:
Nochtans al swijcht ghy, ick verstae u meenen:
Ghy denckt, ick souse u niet weder schicken:
Dats juyst Goossen, cont ghy soo micken?

Q.2.12aant.

Bouwen de Slyper die claechde de Schout,
Dat men hem zijn wijf niet alleen liet houwen.
De Schout die vraechde, wie isser soo bout,
Die in u werck treet, en u Leer gaet touwen?
Heer Schout ick en canse niet al onthouwen,
Daer isser soo veel over al dese Stadt.
Wel wat schaet haer dat? Seght lieve Bouwen?
Jae mijn Heer de Schout, stroyt ghy soo het pat?
Soo laet u wijf oock, wat schaet haer dat.

Q.2.13aant.

Trijntgen is schoon van lijf, en langh van syen,
Blanck van coleur, en bruyn van ooghen daer by:
Dat is sy seecker, dat moet ick belyen,
Dan sy is niet recht nae mijn fantasy:
Want in haer gantsche lijf en is gheen courtosy:
Maar Lijsgen is schoon in alder manieren,
Nimmermeer droevich: Dan altijt even bly:
En alsse wil danssen, singhen, en vreucht hantieren,
Passeertse alle ander Venus dieren.

Q.2.14aant.

De Waert (goede mannen) heeft ons bedrogen voorwaer
Want wy drincken Engelsbier, en hy rekent Peuselaer.

Q.2.15⁺aant.

Een dubbelt deurtrapt archlistich quant:
Een dubbelde Hoer, Boef, Schelm, of want:
Een dubbelt Geus, en dubbelt Catholijck,
Zijn een enckelt goet man heel onghelijck.

+ p. 27

Q.2.16aant.

Hoe dat Mieuwes aen een kint comt, can ic niet gissen
Hy soende noyt Vrou, noch sachse noyt pissen:
Vraecht dat Suycker-bosgen, ick wed dat hy't weet:
Want die schreef noyt vaersen, en hy is een Poeet.

Q.2.17aant.

Die noyt en beminde, en is niet wijs:
Die oprecht bemint, en haelt gheen prijs:
Maer t'meeste datmen dees siet deeren,
Dat is, als sy met al haer macht,
Haer lief ghedient hebben dach en nacht,
Niet moghen vercryghen dat sy begeeren.

Hier moghen baten gheen edel maghen:

Nae deuchdelijck leven sal niemant vraghen:
Sonder gelt de verstandige als een arm bloet,, sneeft:
Want huydensdaechs de Meysgens ghemeen,
Haer selven vercoopende, beminnen alleen,
Hy sy lelick of moy, die t'meeste goet,, heeft.

Q.2.18aant.

Doe Malcus onse Trijn quam vryen,
Doe meende hy dat hy t'was alleen:
Maer sy liet wel een ander in by tyen,
Diese liever dan hem had, alsoo ick meen:
Als hy dan clopte, en ons Meyt voor quam treen,
Op datse hem versenden sou sonder schanden,
Soo seyde sy: Ons Trijntgen raest in haer tanden.

Q.2.19aant.

Jan,, is een man,, dat seyt zijn wijf:
Gijs,, is wijs,, in ander lieden saken:
Wouter,, is louter,, in al zijn bedrijf:
Pier,, gaet te bier,, en laet zijn wijf kaken:
Cornelis,, seer eel is,, om de pijpen te stellen:
Maer Ot,, is sot,, had hy slechs twee bellen.

Q.2.20⁺aant.

Hondertmael denck ick wel op een dach,
Hoe dat schoonheyt, abelheyt, en jonghe jeucht,
Soo perfeckt in een lichaem plaets hebben mach,
En soo volmaeckt t'samen zijn gheveucht:
Daer af ghy God wel dancken meucht,
En den dach dat ghy oyt waert gheboren,
En ick den avont (aenghesien u deucht)
Doen ick u voor mijn Lief heb uytvercoren.

+ p. 28

Q.2.21aant.

Een Schaepherder vraechde een Boerinne,
Hy soude haer gheven zijn beste Lam,
Of sy eens wilde wesen zijn Vriendinne?
Neen seyde sy, oft mijn Moer vernam,
Wat groete denckt ghy souse my verleenen,
Sy sou Duyvel segghen, en my souse meenen.

Q.2.22aant.

Hendrick, doe Aris had twee sypende ooghen,
Wilde hy met twee derde part zijn schult betalen:
Maer nu hy scheel is, nu seyt hy t'is loghen,
T'was met de helft, waer soud ick het halen?
Neemt dat ghy cryghen moocht sonder dralen,
Denckt dat ghy't vint,, en rekentet voor profijt:
Want wort Aris blint,, hy gheeft u niet een mijt.

Q.2.23aant.

Mouris die sal verliesen zijn hooft,
Soomen hem in tijt niet comt ontsetten:
Heeft hy dan ghestolen, ghemoort, of gherooft:
Of eenichsins ghedaen teghen s'Heeren Wetten?
Neen hy voorwaer, hy is schelm noch dief:
Dan de schoone Vrouwen had hy veel te lief.

Q.2.24aant.

Marry heeft al vijf Mannen ghetrout,
D'een nae d'ander, en sy zijn al ghesturven:
Dierick heeft sesmael gheweest ghehout,
Mettet erf hebben hem zijn Wyven bedurven:
Dierick en Marry sullen te samen trouwen,
Om te sien wie dat het velt sal houwen.

Q.2.25⁺aant.

Peys is Moeder van voorspoet en aerdicheyt,
Deur voorspoet comt rijckdom, daer elck nae staet,
Deur rijckdom comt wellust en hovaerdicheyt,
Deur hovaerdy comt alle twist en haet,
En twist die rockent het oorloch quaet,
Deur oorloch comt ons armoed' subijt,
Daer nae comt ootmoet, al ist wat laet,
Ende brenght ons de vrede weder in't crijt:
Soo draeyt het rat van Fortuynen altijt.

+ p. 29

Q.2.26aant.

Mijn Heer de Abt, en de knecht die hem dient,
Die zijn so ghelijck, ofse een Man had ghemaeckt,
D'een is niet wijs, d'ander Gods vrient:
D'een drinckt wijn, d'ander nae gheen water haeckt:
Dan daer is een twist tusschen haer gheraeckt,
Want den Abt mach niet slapen sonder wijn,
Op dat hy niet versmacht als hy ontwaeckt:
En zijn knecht mach slapen tot gheen termijn,
Soo langh daer een droppel inde kan mach zijn.

Q.2.27aant.

Hoe comt dat ick dus wert ontsteken,
Op u mijn Lief, so dat het hert wil breken,
En dat door t'wincken van u ooghen claer?
Want uyt het rechter stormt Venus met cracht,
En uyt het slincker schiet Cupido zijn schacht:
Teghen twee Goden te vechten dat valt te swaer:
Dan wilt ghy my den strijdt helpen beginnen,
Wy sullense alle beyde noch wel verwinnen.

Q.2.28aant.

Mijn Vrouwe ick wetet u grooten danck,
Dat ghy my hebt gheweest soo rebel,
Meent ghy dat mijn sinnen zijn so cranck,
Dat ick my sou verstooren? ick wed ick en sel.
Waerom doch? om dat ghy ontseyde den tel,
Van die ses croonen, die u waren ghereet?
Die zijn beter in mijn borsse, dat weet ick wel,
Dan in dat gat dat ghy wel weet.

Q.2.29⁺aant.

Om dat ick Cupido had ghenoemt een kint,
Daechde hy my uyt om teghen hem te vechten,
En toonde dat hy een man was, al is hy blint.
Ick was gheharnascht als de Lansknechten,
Alsoo dat zijn pijlen niet mochten hechten,
Al had hyder hondert op my ghetoghen:
Maer als hy vernam dat hy niet uyt en rechten,
Dat zijn koocker was leech, en dat hy was bedroghen,
Worde selfs een pijl, en is in my ghevloghen:
Doe gaf ick my verwonnen sonder eenich ghekijf:
Ick trock t'harnasch uyt: Want wat sout helpen moghen,
Als ick mijn vyandt had binnen in mijn lijf?

+ p. 30

Q.2.30aant.

Dat propere Jannetgen heeft altijt gheseyt,
Datse gheen Koeckoeck en wilde trouwen:
En om datse is een eele Meyt,
Moestet een eele Gheest zijn die haer Leer sou touwen.
Wat is een eele Gheest, o fleur van Vrouwen?
Die zijn Mutsgen can stellen op drie haren?
Diemen tot alle Feesten vreucht siet brouwen?
Die op de Luyt can spelen, en alderley snaren?
Die drinckt en clinckt, gheen ghelt wil sparen?
Die dobbelt, en Meester is van alle boevery?
Die hem fraykens by een Hoerken weet te paren?
En die schermen can, en singhen zijn party?
Die nimmermeer droevich is, maer altijt bly?
Is dat een eele Gheest? Ick segh dattet veel,, is:
Maer u Coningh is ghesalft, dat maeckt dat hy eel,, is.

Q.2.31aant.

Als Trijntgen wil spelden, Vryer gaet van hier,
Met praten hebt ghy mijn ooren verdooft,
Soo behoeftse letters, pen, noch papier,
Om dattet te beter sou worden ghelooft:
Dan sy spelt slechs de doeck van haer hooft.

Q.2.32⁺aant.

Giccher sou geern veranderen zijn naem,
Maer hy en wetet niet by te bringhen:
Dan t'Wijf had geern gheleghen in de craem,
Daerom liet sy haer van een ander bespringhen:
En s'anderen daechs hoorde ick haer singhen,
Dat huyden niet en is, mach morghen worden:
Mijn man was gister Giccher, nu is hy Jorden.

+ p. 31

Q.2.33aant.

Ons Doctor Slemper is veel meer gheleert,
Dan eenich Meester in dees Landouwen:
Want hy draecht twee laersen wel ghesmeert:
Een leeren wambas, met twee leeren mouwen,
Een leeren broeck, en die vol vouwen,
Een tabbaert ghevoert met Romenyse vellen,
Leren hantschoenen, die hy met de hant gaet douwen,
Een leren riem, langher dan drie ellen:
Maer om een gheleerde reden te vertellen,
Of gheven raet, om de crancken te verquicken,
Weet hy niet meer als een bock en icken.

Q.2.34aant.

Ghy seght, ick ben van u beste vrienden een:
Maer wat doet ghy, daer ick dat uyt mach bevroen?
Want doe ghy veel ghelts hadt begeerde ick te leen
Een pont groot van u, maer ghy woudet my niet doen:
Doe ghy een Os geslagen hadt, waert ghy niet so koen
Dat ghy my op de harst te gast dorst noden:
En ghy sont my noyt Haes noch Cappoen,
Noch van u tafel ghebraen noch ghesoden:
Niet dat ick yet begeer, slachtende den snoden:
Maer wat teyckens van vruntschap bewijst ghy my,
Anders, dan dat ghy wel vijst daer ick stae by?

Q.2.35aant.

Van sulcke sinnen soo zijt ghy Griet,
Als ick u jaech, loopt ghy en vliet,
En als ick voorloop volcht ghy my koen,
Al dat ick wil, dat wilt ghy niet,
En dat ick niet wil, dat wilt ghy doen.

Q.2.36⁺aant.

Ick ghevoel in my een nieuwen brant ontsteken,
Die daer spruyt uyt een oorsaeck van waerden,
Alle daeghs my segghende dat my troost sal ontbreken,
En bedruckt moet blyven op deser aerden:
O Liefde, Liefde, dat ghy wreetheyt baerden,
Aan my, die u noyt en had misdaen.

Haest u alderliefste die my hebt ghevaen,

Comt neerstich en stelt u voor my te weere,
Die wreede Liefde wil u Lief doodt slaen,
En sal't oock doen dat sorch ick seere,
Soo ghy my niet wapent met het goet dat ick begeere.

+ p. 32

Q.2.37aant.

Uytgheleyde, malmoedighe, gryse geck,
Wat wilt ghy? (seydet Meysgen) in mijn ghebreck,
My leenen een broot, t'is te spae of te vroech,
Schimmelde tweeback seker heb ick t'huys ghenoech.

Q.2.38aant.

Al dat men mach dencken gaet Marten beginnen,
Maer gheen dingh can hy maken ree,
Daerom denck ick, als hy zijn Wijf sal minnen,
Soo breeckt zijn mast ter halver zee.

Q.2.39aant.

Hebt ghy qua cleeren? laet staen u proncken.
Hebt ghy een quaet gast? wijst hem voort.
Hebt ghy quaet bier? so drinckt niet droncken.
Hebt ghy qua vracht? werptse over boort.
Hebt ghy een quaet vrient? ghy moocht hem schouwen:
Maer hebt ghy een quaet hooft? ghy moetet houwen.

Q.2.40aant.

Meysgen als ick u mach wesen ontrent,
Al stonden de sterren aen het firmament,
Soo is als dach den hemel claer:
Maer als ick van u moet zijn absent,
Al scheen die Son noch so excellent,
Soo is het nacht voor mijn eenpaer:
Wat baet my dan der Sonnen cracht,
Als ghy my maeckt dach ende nacht.

Q.2.41⁺aant.

Mayken seyde datse gheldt had, teghen haer Vrou,
Om te betalen twee hemden, of een zyden klet,
En vraechde haer raet wat sy coopen sou,
Satijn en Damast staet uyter maten net,
En t'is doch doncker als ick gae te bet:
Coopt dan een klet (sey de Vrou) loop Mayken loop,
Alst hemd ghebroken is, dat gheeft ghy wel een knoop.

+ p. 33

Q.2.42aant.

Mieuwes vrijt Lijsbeth by daech en by nacht,
Selfs in persoon, oock door Vrienden en Maghen,
Roffianen en Coppelersen loopen al haer macht,
Om haer voor hem tot een Bruyt te bejaghen:
Is sy dan soo schoon? Dat meuchdy wel vraghen,
Neen, sy is out, laelijck, verschrompelt en blieck:
Waerom heeft hy dan in haer soo groot behaghen?
Wil ick u dat segghen: sy is rijck en sieck.

Q.2.43aant.

Meysgen eer ghy u begheeft in de Echt,
Leert spelden t'woordeken trouwe recht:
Want vergheet ghy d'eerste letter int schryven,
Soo soude u niet dan rouwe blyven.

Q.2.44aant.

Neen, mishaecht en gheeft quaden moet,
Alsmen dat spreeckt met een stuers ghelaet:
Maer alst met de ooghen wort versoet,
Ghelijck als ghy deet, doe ick u gaf een praet,
Soo en is het seecker niet soo quaet,
Al en worter gheen volmaeckt consent verleent,
Soo bewijstmen nochtans wel metter daet,
Dat de tonghe spreeckt, dat het herte niet en meent.

Q.2.45aant.

Moet ic eens: vraecht ghy wat? een nachtgen by u slapen
Dat bid ick u Lief al uyt mijns hertsen gront:
Isset te veel, soo doet my vreuchden rapen,
My ghevende een kusgen met u rooder mont:
Wilt ghy dat noch niet, soo bid ick met gheclach,
Wilt dan slech henghen dat ick u kussen mach.

Q.2.46⁺aant.

Die een bloem met verwen wil nae maken,
Die can hem schilderen virtuyt noch cracht:
En die een Meysgen te recht wil raken,
Op haer troinge moet hy nemen acht,
Op cap en cleeren, en al haer dracht:
Maer om haer te bet te raken nae't leven,
Moetmen haer t'pinseel in handen gheven.

+ p. 34

Q.2.47aant.

Ghy reeckent u gheslacht van Haver tot Garst,
Dat ghy een Ridder zijt van naem en wapen:
Barnt u mont niet, blaest dat ghy barst,
Dan het most wat hoochs zijn dat in u arm sou slapen,
En ghy wilde tot laecheyt niet stellen u sinne,
Daerom hebt ghy nu ghetrout een Gravinne.

Q.2.48aant.

De Vryers danssen een gantschen nacht,
Sy kaetsen haer selven uyt alle weer,
Sy voghelen, sy visschen, sy loopen ter jacht,
Sy drincken en clincken dat het hooft doet seer:
Maer waren sy tot sulcx te doen verbonden,
Sy soudent niet willen doen voor haer sonden.

Q.2.49aant.

Mijn Liefgen laet ons met soenen en sabben
Ons leven verslyten dewijl het ons lust,
En niet daer op achten wat dat sy labben,
Die haren brant nu al hebben gheblust:
De Sonne daelt en rijst weer in d'Oostersche cust,
De Mane vernieut haer hoornen subijt:
Maer als wy door de doot zijn ghebrocht tot rust,
Soo sullen wy slapen een langhen tijt:
Dus gheeft my dan hondert soenen met vlijt,
En dan noch duysent, ghy weet wel hoe:
Maer hondert duysent is niet eene mijt,
Al gaeft ghy my duysentich duysent daer toe:
Dus laet ons soenen tot dat wy zijn moe,
Op dat de clappers niet van ons rellen,
Dat wy malcander de soenen toe tellen.

Q.2.50⁺aant.

Als een Moeder (met lief) is verlost van kint:
Als een Schipper mach zeylen voor de wint,
En als een Vryer van zijn lief wort wellecom geheten,
Soo is al het verleden verdriet vergheten.

+ p. 35

Q.2.51aant.

Daer Harmen eens was de beste vrient,
Daer moet hy nu buyten de deure staen,
Een ander heeft den danck verdient,
Die hy sich voorbeelde door ydel waen
Om den Haes te sien springhen was hy ghegaen
Ter jacht, maer met beter avontuer,
Soo is het wilt van een ander ghevaen:
Nu seyt hy met Reyntgen, de druyven zijn suer.

Q.2.52aant.

De Byen by de bloemen, de Conynen in duyn,
De Nachtegael in het groene Wout,
De Ael inde Modder, het Swijn by de huyn,
De Visschen op de gront van't water cout,
De Vorsch op den oever, de Kat daermense clout,
De Mossel op't slijck, de Raven by't doode beest,
En de Vryers zijn voor haer Liefs deurtgen meest.

Q.2.53aant.

Liefde is niet dan een brandende rasernye,
Die met roock vervult de fantasye,
Met een sus, met een cus, met een boert, met een swinck
Want droomen en minnen dat is bycans een dinck.

Q.2.54aant.

Seght mijn doch schoon kint, hoe dattet staet
Met Juan veneca, t'hooft van alle quaet:
Is hy quaet (seyde sy) daer weet ick niet van,
Dan ick weet wel dat hy is een dapper man.

Q.2.55aant.

Dewijl ghy beyde zijt van eender aert,
Een quade Waerdin een quade Waert,
Soo ben ick al te seer verwondert,
Hoe dattet t'uwaert soo dickwils dondert.

Q.2.56⁺aant.

Gheluck wert u Vrouwe met u schoon Lief,
Ghy zijt nu te vreden als ghenaeckt de nacht,
En hebt my ghelaten een verdrietich ongherief,
Nae dat ick nae troost langh hadde ghewacht:
Een ander is ghecomen die voor hooft-som en pacht
My schenckt suchten, duchten, en jammer groot,
God gheef dattet van u altijt werde belacht:
Dan een oprecht Vrient wort bekent ter noot.

+ p. 36

Q.2.57aant.

T'is verloren ghefloten als t'Paert niet wil pissen,
T'is verloren ghebeden als de Vrecke niet wil missen,
T'is verloren gheseylt als de wint niet voeghen,, wil,
T'is verloren ghewiecht als t'kint niet wil slapen,
T'is verloren kau seggen, als de vogel niet wil gapen,
T'is verloren gheven, als d'Ontfanger niet genoegen,, wil,
T'is verloren vrede maken, alsmen weder wroeghen,, wil,
T'is verloren datmen den blinde met een brandende kaers,, leyt,
T'is verloren t'hert legghen, daer een ander de naers,, leyt.

Q.2.58aant.

Altijt ist gheen sweel weer al schijnt de Son,
Altijt machmen niet praten van droevighe dinghen,
Altijt taptmen juyst uyt gheen volle ton,
Altijt machmen gheen wijsheyt by bringhen,
Altijt en machmen de lust niet bedwinghen,
Altijt machmen de kase niet dick snyen:
Dan altijt word ick bedanckt als ick gae vryen.

Q.2.59aant.

T'is Molenaers maeltijt als hy moet hebben meel:
T'is Schilders maeltijt, als t'ghelt is door de keel:
T'is Vryers maeltijt, van natueren jongh en heet,
Als hy een Meysgen bemint van manieren eel:
Maer de beste maeltijt daer ick af weet,
Is alsmen met appetijt wat drinckt en eet.

Q.2.60⁺aant.

Hans is een abel en fray gesel,
Doet uyt de g, soo siet ghy t'wel.

+ p. 37

Q.2.61aant.

Hans is ghestoort, om dat ick ginck schryven,
Dat hy is een abel en fraey gesel:
Maer datmen de g uyt moet wryven,
Dat bewijsen zijn eyghen manieren wel:
Dus weet ick niet waerom hy hem mach stooren,
Dan dat hy heeft soo cleyne ooren.