Logo DBNL
Briefwisseling oor Kaapse sake 1778-1792 (1982)

Briefwisseling oor Kaapse sake 1778-1792

(1982)–Hendrik Swellengrebel jr.–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

XXXVIII H. Cloete aan Swellengrebel,
Constantia, 1.3.17881.

- - -2.

t Snaphaan door UEd. in commissie aan myn soon gesonden,3. schiet vry wel, en Evenaart byna my lyffroer uijthaalder, de jagt van de Roode patrijsen aan Steenbrasems Rivier, zal ik wat opschorten, tot ik UEd. beschryving aan den voet deses zal doen, van de fraaye Jagt en Visplaats die ik thans gekogt hebbe. Onse vriend de Kock4. is in zyn hooge Ouderdom van zyn zwaare breuk die zoo groot was als de uijer van een Caapse melkkoeij ten volle geneesen, en ryd nog dikwils te paart voor een Spring togtje5. van zijn plaats over Hottentots Hollands Kloof na Stellenbosch; praecies met het jaar, ten langsten handerhalf krygt zyn vrouw nog een Kind, hy heeft met deese laatste Exerceer daagen,6. in de maand October te Stellenbosch, nog Agt daagen met de Jonge Luy geswiert, ent mooijste was, dat hy de Kermisdag bij de Land-drost de baas van allen is gebleeven, en toen een groot gedeelte der vrienden weg gedraagen waaren, is hy zo in de nagt op de waagen gaan zitten en na Overdeberg gereeden.

(bedank vir tabak, wyn en sade wat hy ontvang het)

als mede dient wysers op deese vraagen, van een sekere vriend,7. ‘Schrijft mij eens openhartig, of iemand zig met geene Regeerings zaaken bemoeiende en alleen als een stil burger willende leven, dat oogmerk by UEd. op t land kan bereiken en hoe veel hy wel noodig heeft, om sig op een plaats, die aan hem het noodig onderhoud tot een ordentelyk bestaan, sonder dat'er juist groove winsten op behoeven over te schieten, kan opleveren, ter neder te stellen; zyne intentie soude niet syn Luxurieus te leven, maar ongehuwt sig in den Landbouw te vermaaken, en soo veel mogelyk syn evennaasten van nut te syn;’

t geene UEd. by eige Inspectie hier genoomen hebt, en nog bovendien de jaarlykse nouvelles tot hulp van dien krygt, waar uit sonneklaar blykt dat hier niets bestendiger is, als de onbestendigheid, hoe is het mij dan mogelyk op gemelde vraagpoincten, met seekerheid te kunnen antwoorden. begryp alleenlyk dit maar, dat in het Jaar 1786 de tien mudde tarwe 150 Ryxd. en de garst 70 Ryxd. de tien mudde heeft gegolden, en nu by een gesegende Oogst van dit jaar, daar de Comp. en bakkers reeeds ruym voorsien sijn, t Koorn wederom op 17 a 18 rijxd. de 10 mud ongetwyfeld staat te daalen - en mogelyk minder. in het jaar 1783 hebbe ik myne gemeene Stellenbosche wyn voor 70 ryxd. vrygeld de legger verkogt, weest versekert dat men nu Ao. 1787 heel veel wyngardeniers, die hunne wynen voor geen 15 rd. de legger hebben kunnen verkoopen, daar mede zyn blyven sitten, en thans terwyl men Ao 1788, soo een algemeene groote wyn Oogst tegemoet siet, als Sedert lange Jaaren niet is geweest, heeft men al sedert drie a 4 maanden tyt, tot heden toe aan drakenstein en elders, mits selfs afhaalende, een legger heele goede wyn van Circa en tot een Jaar oud voor 8 ryxd kunnen te koop krijgen, volgt hier nu niet uijt dat den boer zyn wyn in de maand Septb. Octob. Novb. en december voor 9 off 10 Ryxd aan de Caap zal moeten brengen wy hebben in dec. jongsl. verscheide daagen met weinig tussenpoosen van mooij weer, een swaare regen gehad. waardoor onze zoo groote gezegende Oogst van granen op t toppunt van t verderff stont, dog is gode zy dank by verandering van t weer met weinig schade ten besten geschikt. door de menigvuldige reegens hebben de groote zoutpannen zoo vroeg als andersints t gewoonlyke zout niet kunnen opleeveren waardoor t Zout, hoewel hier by ons niet vreemd op 20 Sch. de mud is geraakt - of nu de Eerste leveranciers van t zout, uyt t Zwartland, daar zy voor t leveren van 10 mudde zout 3 Leggers wyn kan afhaalen, en nog een Ryxd. toekrygen, of die Arme braave dorstige boeren, nu niet in de vuijst moeten laggen, en zuypen meer wyn als water, dus is my nog niemand mogelijk op alle zoodanige veranderingen, verseekeringen te geeven wat men tot bekostigen van een plaats en verder onderhoud noodig heeft; t is genoeg dat ik hier by voege: die met geld begint hoeft niet terug te teeren, of het moet hem heel ongelukkig met brand, sterfte van slaaven als anders teegenloopen! Daar en tegen voor iemand die na herwaarts wilde koomen, en een millioen guldens in Eurpoa hadde, zoude deselve zeer gemaklyk op vaste hepotecquen8. alhier in Europa kunnen

verwisselen, van de Heeren van Schoor,9. Hacker,10. Serrurier,11. van Gennep12. en andere, en anders van de Cooplieden alhier, die voor de wissels tegenwoordig van 16 tot 20 pC. betaalen en dan direct hier aan goede lieden die daar voor bekent staan tegen 6 pC. kunnen uijtgesett worden; en dan een plaats gekogt voor 20 off 25 duijsent guldens, zoude men kunnen leeven als een Caabse vorst, want het onbesonne koopen van heel veel lieden alhier zedert den oorlog zal met de laage Prijsen van hunne Producten in dese gesegende Jaaren rykelyk lieden noodsaken om hunne goederen te verkoopen. daar by gevoegt de schaarsheid van geld waar door men dan gemaklyk goedkoop een fraaye Plaats zoude kunnen koopen, de boode van Politie heeft my selfs voor een korte tyd gesegt, dat hy circa 80.000 Ryxd. aan vendue penningen uijtstaande had; daar hij geen duit van konde inkrijgen, waar voor de lieden nu al bloot staan gedagvaart te worden, waar blyven dan de agterstallige vendue penningen, die de boodens van Weeskamer en Justitie moeten hebben, dat moogelyk ook niet veel minder zal weesen!

t onbesonne koopen houd by eenige lieden nog niet op, waar van ik UEd. maar een Enkeld Staaltje zal alleguleren, de soon van Jacob Villjé13. of in de wandeling Jacob Madera genaamt, woonende kort onder de Zilvermyn, alwaar wy geweest syn; dese soon heeft de Plaats Libertas van Cousyn Hofman14. gekogt, die heeft nu in de maand January op de vendutie van wylen zyn Schoonmoeder de Wed. du Tooij15. in de goudina, alwaar zyn vrouws Erfportie door de menigte van Erfgenaamen, maar sober weesende zal, voor een Africaanse Jongen, die niet meer kan als ordentelyk een osse waagen rijden, en een do. meid die een Slaave hemd kan opnaaijen, te saamen voor rd 2600 gekogt, en meer andere dingen zo naar rato. ik ben verseekert dat hy t laast gepasseerde Jaar, de Paaij van zyn gekogte Plaats aan Hoffman niet heeft kunnen opbrengen, maar daar voor met den Intrest van 6 pC. heeft Cautie moeten stellen; binnen

kort staat de volgende Paay te voldoen, die hij waarschijnlijk nog minder zal kunnen voldoen, om dat de Plaats niets anders opbrengt als wyn. UEd. zult zeggen, dat is waarschijnlijk dronkemanswerk, dog weest van t tegendeel overtuigd.

ik heb met voorkennis van den gouverneur.16. aan de Strandfontein gelegen tussen de Zwarte Klip en de muysenburg een vissery aangelegt gelyk ook D.G. van Reenen17. aan de voorste hoek van de Zwarte Klip Circa ½ uur van myn Visserij, zijnde met mij in Comp. alwaar wy een schuit knegt met 6 goede Jongens daar op hebben, en dan 2 man met 2 pakpaarden, die yder op hun Beurtt met verse vis na de Caab moeten gaan, zoo dikwils als t waater vaarbaar is, dan is er geen mis op, of men vangt aan de hoek telkens behalven t geene dat voor onse tafel gehouden word, meer Vis als zomtijds door een of 2 pakpaarden kan weggedraagen worden, en brengt ons enkelde maanden ruijm 130 Rd. in de maand op, dan nog tussen beide met de zeegen harders tot waage vragten, Poeskop, en Steenbrasems etc etc daar by getrokken, helpt de onkosten mede betaalen. tussen myn vissery de Strandfontein en vlak daar overleggend mallegaasen Eiland en wel digt aan voormeld Eiland bevind zig diep onder water een breede Klip bank. behalven dat daar alle bekende Caapse zoorten van Zeevis gevangen word, vangt men nog 3 Soorten waar van de Eerste zoort door Capt. Adonis eerste baas visser, de naam van Roode Poeskop gegeven word, de 2e zoort die meede zoo wat na een Poeskop gelykt dog heel seldsaam te bekoomen is, met de naam van Swarte Poeskop bestempelt is, dan een vis zonder weergaa van vet en lekker te sijn, de 3 Soort, daar somtyds wel tot 20 van op een dag gevangen word, valt dan vry wat kleinder, dog heeft de Couleur en groote van een groote roman, behalven dat hy een stijl afloopende kop en bek heeft, vry stijlder af, als een stompneus, de oogen staan digt by malkanderen, om en tussen zyn oogen over de neus tot op zyn bek is t genoegsaam wit, de meeste hebben een verheventheid bij wyse van een bult vlak voor op de kop; onder alle heb ik den gouverneur een van dito soort gezonden, die zoo een gewas of bult op zyn kop had, als een ordentelyk hoender Eij. d'afteekeningen van alle zoorten van vis is nagesien maar diergelijke soort nergens bevonden, deese vis is ook afgeteekent, en smaakt vry

lekker, daar word gesegt dat die zoort de Caapse Kaalkop moet genoemt worden; haast had ik dit vergeete hier by te voegen. dan meenigvuldige Roode Steenbrasems, die daar tot 4 en wat meer voeten lank vallen. by deese gelegentheid heeft de gouverneur en myn andere goede vrienden dikwils, en ik byna daagelyks heerlyken vis op myn Tafel. deese weg heeft Oude Marius, de geweesene Jongen18. van Jacobus Blankenberg,19. naderhand J. van der Spuy,20. dom. Serrurier21. en eindelyk my toebehoorende, gebaant. Tongen in groote en Lekkerheid volgens getuigenisse de vaderlandsche gelyk, Oesters die heerlyk syn. als ik de jongen uytsend is t vaste getal 124 dat hy thuis brengt. denk aan myn Vriend met een genoegen, daar wy nu op onse oude daagen wanneer de tanden beginnen stomp te worden, t Vleesch zoo gemaklyk als te vooren niet laat gebruyken, Nu soo aangenaam door dese lekkere en menigte van vis versadigt worden, ik wenste wel dat myn Vriend daarmede van profiteeren kon.

Onse Vissery heeft de vrienden van t Moddergat dog meest van Hottentots Holland, soo geannimeert dat zy nu 8 Schuiten op Strand zetten, al is t maar van poppelier planken aan malkanderen gespykert, en gaan daar fris diep meede in zee en vangen met de hoek rykelyk van alle Soort Heerlyke vis. david Malan22. die op Vergelegen woont is d'Eerste baas. hy vangt somtyds met de hoek op 1 dag met 1 Schuyt soo veel vis, als hy effen op een osse waagen laaden kan, Suyvere waarheid.

Wy hebben ook per request23. verkreegen om robben op voorm. Eiland te slaan, mits de traan na aftrek van onse Huishouding aan d'E. Comp. als hy t nodig heeft voor soodanigen prys sal moeten leveren als t Ed. Comp. sal komen goed te vinden, daar voor in Evenreedigheid te willen betaalen, t is dan ook van dat succes geweest, dat wy soo veel Spek aan de wal hebben gekreegen daar wy ruim 8 Leggers traan als Oly uijt gesmolten hebben.

den 24 Septb. Jongstl. heb ik van de wed. Wessels24. per vendutie voor

f7050 een fraaye osseplaats gelegen by t Strand aan de Kleine riviers mond sonder een gebouw daar op gekogt. de Cabeljaauw, Springers en verdere soorten van vis, benevens gansen, diverse Soorten van Eendvogels, Snipen, Phaisanten, bokken, haasen en ruim soo veel roode patrysen, als aan die vermakelyke Steenbrasems Rivier leven der by duysenden op, hebben my de Eerste maal daar synde, zoodanig aangelokt, dat ik in de maand January daar weder met Cousyn Hofman na toe gereeden ben, een paar trompetters voor uyt, als nu die sekere vriend25. hier tegenwoordig was geweest, zoude hij ongetwyfelt van die Parthij meede geweest zijn, en dus hebben kunnen verkiesen, welke hem van die Plaatsen zouden hebben best gevonden. ik stel vast dat de Steenbrasems Rivier in geen aanmerking zoude koomen. de trompetters die by t houden der Maaltijd rondom de tafel, gevuld met heerlyke soorten van wild en vis deftig moesten opblaazen en terwyl ik rykelyk van oude wyn, Brandewyn pypen en tabak voorzien was, heeft het my noit aan geselschap ontbrooken, maar altoos een goede Parthy van onse landsluij by my gehad, t geen geduurt heeft zoo langer maar een droppel in t vat was, deese plaats is maar 3 Schofften met de ossewaagen van Noitgedagt;26. als nu die seekere Vriend eens mogte inclineeren herwaards te koomen, zo offereere ik hem dieselfde vrijheid, die myn vriend by myn genooten heeft, zoo op Constantia, of in gevalle daar geen vermaak vindende Noitgedagt, Santvliet, of Malbrouk27. tot tyd en wyle hy een bequamen gelegentheid na Zyn begeerte zal gevonden hebben.

De Nederlandsche beroertens nog niet ophoudende, zoude ik daar in geenen deele willen geschildert28. staan Veelmin daar na toe koomen, des niettemin, wil ik hoopen dat het Schielyk een einde mag neemen, dog uit de tydingen die hier verneeme Schynt t nog verre daar van daan te syn.

t nieuws t geene aan dit papier mag toevertrouwd worden bestaat in het hier ondervolgde. Juff. Faber,29. laaste weduwe van Cap. Borg, is thans getrouwt met een gewesen Capitein Militair van Batavia gen. Pouwelsen, van Cabo geboortig, en staan weder na Batavia met hun beide te vertrekken. Zedert Primo Jan. 1788 tot den 8 febr. daar aan

volgende zyn overleden de jonge Juff. Nappa30. - de Ouden Heer Cap. Warneck31. uyt t Casteel - Breslaer32. boven uyt de Thuin - en doctor Vredenburg.33. ik meen den 7 febr. zyn drie Africaanen te weeten Adriaan van Zyl Pietersz.,34. een zoon35. van hem, en een soon36. van oude pieter Wiesen37. (en nog een soon38. van gem. van Zyl is absent) vast gesett die met hun vieren agter de Hantam tussen de Namacquas en Kafferland van de soogenaamde Brinas39. alleen soo men segt, een 7 off 800 beesten gerooft hebben en Circa 100 of meer Hottentots van die Brinaas dood geschooten hebben, de confessie en bewysen zyn zoo sterk dat ik voor een quaad gevolg vrees.40.

de fiscaal ad interim41. is getrouwt met de dogter van de Major van de

Wurtenbergers den 9 feb. is de Heer G.H. Kruywaagen42. overleden aan verscheide qualen. den 12 feb. is den ouden Heer Atleda overleden.43.

t provisie schip44. van Batavia is met de kindersiekte45. aan boord hier gearriveerd en heeft zig naar t Robben Eiland moeten retireeren. aan welke boord zig bevinden, de Triumpheerende arrestanten van t Regiment van Luxenburg du gonnet,46. du Bas,47. en la Roy47. die alle 3 van Ceilon over Sterke S.....48. na batavia zyn gesonden, om aldaar teregt gesteld te worden, nu kost en schadeloos ja zoo gezegt word met vergoeding van Onkosten etc. voor geledene hoon, pyn, Smert etc. thuys vaaren, andere Lieden praat soo raar, hulle zegt de gouverneur van Ceilon moest maar de oude voorbeeld van de Cust gevolgd hebben en had deese 3 heeren maar by provisie op approbatie laaten ophangen.49. Onder de dooden sedert January word mede gerekent de jonge Kuhl50. boven in de thuin woonende, welke thuin door de Broeder van Monneron,51. de geweese franse agent alhier, die door tiepo Saib verkoosen is, om de gesanten na Vrankryk over te voeren, gekogt, met Slaven etc. voor de somma van f41000 Contant die volgens Transport aan de kinderen van den Bankeroutier van Blerk52. is present gedaan.

Melde meede na dat voorm. Monneron ende afgezanten van Tiepo Saib die in 4 persoonen bestonden, een dag bevoorens een afspraak hadden genomen, met versoek om een aparte Combuis, een Levendig Schaap, 12 hoenders, en 30 Eijeren, en 50 lb rijst voor hun gereet te houden, zyn zy op den 27 Jan. met hun groot gevolg van domestiquen, koks etc., een gantse waagen met Combuis goet, met 4 Rytuigen alhier

op Constantia gekoomen, verselt van eenige franse Heeren, de dragonders van de gouversneur voor en agter’ hunne Koetsier; de vlag wierd opgeheesen, blaasende en speelende musiek dat niet weynig was, hier by gevoegt de menigte van Canonschoten waardoor de lugt weergalmde, deed ons t vergenoegen van opgem. vrienden ten klaarsten sien. de Priester die terstont bij hunne aankomst in de Combuis ging en na daar een horatie te hebben gehouden, wierd t schaap en de hoenders geslagt en vervolgens op hunne wyze klaargemaakt, gereet synde in een kamer apart aan tafel gaan zitten Eeten. zy hebben t desert van my genooten, en wy daarentegen van hun heerlyke kerry etc. gebruik gemaakt. op die dag zult UEd. ligt begrypen, dat de Nieuwsgierigheid hier veele van onze goede Vrienden had na toe gebragt waar door men omtrent over de hoofden had kunnen loopen, ofschoon myn huis voor die dag byna onverdraaglyk na de knoflook en uyen heeft gerooken, heb ik echter een beleefde brieff van dankbaarheid met een heel goed present dat de kosten en moeite dubbeld heeft beloont ontfangen!

Complimenten aan myn Vriend te maaken over t door UEd. gezondene, is soo als UEd. bekent myn gewoonte niet. ik zal dus alleenlyk zeggen dat ik hem daarvoor myne opregte dank betuijge, hoopende dat ik wel eens gelegentheid zal krygen, UEd. reciproque met iets van desen uijthoek toe te senden, het geene hoope bij UEd. met deselve aangenaamheid, als dat van UEd. by my mag ontfangen worden. Wat de Planken en gewassen betreft, zal UEd. zoo veel myne klimmende Jaaren toelaaten, en in myn vermoogen is niet manqueeren UEd. te doen geworden, myn soon Hendrik53. kunt UEd. versekert syn, neemt thans alle gelegentheid waar om aan UEd. verlangen te voldoen.

Naar UEd. en geEerde familie van onze opregte vriendschap versekert te hebben zoo blyve na groete

 

Uwen Waarden Dienaar en Vriend.

 

P.S. de gezondene Theerantjes54. waar voor UEd. hartelijk bedanke

zijn door mij en juffr. Colijn55. met de grootste smaak des waarelds geconsumeert. zijt verzekert dat ik ben en blijve UEdW. dienaar en vriendin H.A. Cloete gebore lourensz.56.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

landen


Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs


datums