Parnas, of de zang-godinnen van een schilder
(1724)–Willem van Swaanenburg–
Auteursrechtvrij
[pagina 48]
| |
Opgestelt om geplaatst te worden in de Kerk van de E.E.P.P. minder Broederen, binnen Antwerpen, alwaar het nog berust.ô Droefheit! die u vest in afgeleege baanen,
Daar hondert zugten meêr als duizent Paerlen traanen;
Wys my een voetje lands, waar op ik dryven mag,
Of 't hart verdrinkt in 't nat, 't geen welt, uit wee, en ach
Der Maagd, die God gewyd, vast dobbert op de baaren,
Daar zeven zwaarden zyn tot door haar ziel gevaaren:
| |
[pagina 49]
| |
De Roos, die Wierook baart, is met krystal bespat,
Het geen het vuur, te heet, uit brakker Oevers trat;
Naar dat de Dageraat was in den nagt verschoolen,
Waar in de Starren om haar Maan van liefde doolen.
Zo dooft een Avondstond den glans der blankste lugt;
Zo komt naar zomergroen de wind uit zyn gehugt,
En velt 't Oranje-wout, met klem van Noordsche vlaagen,
Die 't teêre bloemgewas tot aan den steel afknaagen:
Zo kwynt een Weeuw, wiens Zoon den Vader volgen moet,
Wanneer ze bitter proeft, voor het genoote zoet.
De bruid aan God verlooft, en in haar Cel beslapen
Van hem, die 't eigen bloed heeft in haar zaat geschapen;
Was naâuw met vreugt verlost, in Beth'lems slegten stal,
Van 't Kind, 't geen 't aardryk eens, als Koning regten zal;
Of moest in 't Tempeldak, Gods Altaar gaan begroeten,
Daar Simeon, stok oud, den Heilland komt ontmoeten:
Hy, vol van geest gepropt, vat in zyn stramme hand
Het eeuwig ligt, waar naar zyn duister watertand;
En bromt een Lofzang uit, daar Hemelen van waagen,
Zo duikt de nevel weg, wanneer de zon komt daagen.
Myn brein dat tuurt het goud, 't geen alles blinken doet,
En Moses Offerdienst zal trappen met den voet;
De jonger Zoon zal haast in beter hutten woonen,
God zal de wereld met een schat van Purper kroonen;
Dog eêr die tyt verschynt, zo krygt de Moeder smart,
Ziet daar reeds d'eersten steek in 't Godgewyde hart:
Hoe zal een Vorst, daar Star, en Koningen voor bukken,
Op 't slagtveld van Natuur, dan wond en slagen plukken?
| |
[pagina 50]
| |
Zal myn Emanuël, dien ik van God verkreeg,
Dan zyn als een die uit vrouw Eva's baarmoêr steeg?
En leiden straf, en schuld, voor Adams lekk're beeten,
Zo mag myn oog van nu af aan wel reegen zweeten?
Te meêr, nu 't naer gerugt het bitt're vonnis meld,
Het geen een dwingeland op zynen ryksstoel veld.
Vrouw Rachel weent by 't Graf, om 't moorden van haar kind'ren,
En ziet het wreedste zwaart, de teerste jeugt vermind'ren.
Onnozel Lam! dat om uw Moeders tepel lagt,
En my het bloed afzuigt, als gy van honger smagt;
Waar berg ik u? men roept: Herodes is verbolgen,
En komt met 't glinst'rend staal uw Morgenglans vervolgen;
Die vrome Grysaart, heeft pas rampen voorgespelt,
Of ziet daar komt 'er een, die my het meeste kwelt:
Ik kus uw lieven mond, vaar wel! voor 't eeuwig scheiden;
Dog neen, Gods Engel kan myn kleinen Jesus leiden:
Al moet ik met hem voort, en zukk'len door 't Woestein,
Myn Ziel is onverzaagt, en voelt in 't werk geen pyn.
Kom Joseph, doe uw pligt, en zaal des Ezels schonken,
Wy vlieden in den nagt, by 't glinst'ren van Gods vonken;
Wat lyd een Maagd al druk, die zonder Man een kind
Ontfangt, het geen zy voor haar waaren Heilland mind!
Men leeft by 't Heidensch volk, daar blinde Tempelieren,
Osiris, als een Zon, met zilv're kroezen vieren;
En mist het Cederhuis, daar God zyn zetel houd,
Tot dat de Godspraak weêr haar raadsbesluit ontvouwt;
En bromt, verlaat Egypte, en trek naar Canans Hutten,
Die by den Nyl u hielp, zal aan 't Jordaan u schutten.
| |
[pagina 51]
| |
Moest Isis trotsse Beeld, neêrknielen van den troon?
Doe 't Godendom zig boog voor 't aanschyn van uw Zoon?
Wat zal myn Salem doen, bestuuwt met Joodsche wyzen,
Die Arons Offerdienst ten Hemeltranssen pryzen?
Als hy de schaduw' van de Wet op zig toepast;
Sta vast godvrugtig hart, hier krygt gy zwaarder last.
Maria mist haar God? wyl Israël moet leeren,
Op Sions kruin, de Spruit van Jesses te waardeeren;
Die 't Dieren temmen past, gelyk een brave Leeuw,
Die zyne klaauwen slaat in 't Rif van den Hebreeuw.
Zo peilen twaalef jaar, 't geheim van gryze rollen:
Daar niemand op en kon, daar gaat hy over hollen.
Zwigt dieptens van 't Heel-Al, 't is God die alles grond,
Wanneer de hooftstof beeft voor d'adem van zyn mond:
Terwyl Messias hier, op Levi's hooge dremp'len,
Zyn keur'lyk Beeld, in 't Was van Abrams zaat gaat stemp'len;
Zo doolt de Moeder, om haar kroost van huis tot huis,
En torst een wereld op haar hart van bitter kruis.
ô God! waar mag hy zyn! of is hy uit het leeven?
Mogt ik myn eigen zelf, om hem te vryën, geeven!
Maar neen, hy is niet dood! die nergens in misdeê,
Al wie zyn winkbrauw schouwt, die krygt voor Oorlog, Vreê?
Hoor Hemel! help uw Lief! uw Vrouw uit haare elenden!
Die Christus hebben wil, die moet zig rugg'lings wenden
Naar 't heer'lyk Kerkgevaart', daar hy te vinden is;
Hier deeld zig God, de Ziel, in een geheimenis;
Waar voor de Cherub zelfs zig dekt, met goude vlerken:
Hier drinkt men levend sap, om 't mat gemoed te sterken;
| |
[pagina 52]
| |
Hier krygt men frisscher kragt, om alles uit te staan:
Want hy, die God geniet, kan nimmer onder gaan?
Al ziet de Maagd haar Zoon, bebloed aan hooft, en wangen,
Gevild van Geeszel-beuls, die hem met striemen prangen;
Nog blyft ze trouw aan hem, die alles voor ons lyd,
Hy sterkt de Ziel, terwyl ons 't Ongeloof bestryd.
't Is waar, men dobbert veel, door wind, op woeste baaren,
Wanneer de Noorder Pool zyn dans-toon kweelt, op snaaren
Van yzig diamant, waar voor de liefde schrikt,
Zo dra als wangunst, al te fel de deugt verstikt.
Vrees niet, God is de spil der wiszelvalligheden;
Maar hoe? wat 's dit? ik zie Maria neêrgegleden!
Haar lelytak die bloost, door rooskleur van haar Zoon,
Die troonen treeden moet, die draagt een doorne kroon.
Myn kind dat sleept, ô God! een steil van naare Wouden,
Daar nimmer middags-zon, of straalen, wortels trouwden.
Vervloekte bast! geteelt op Adams bekkeneel,
Wat Tyger heeft u eerst ontzenuwt van den steel?
Hoe kan uw teder vel, myn Lam, die zwaarte draagen?
Die gist'ren wierd gestreelt, word heden fel geslaagen.
Onzinnig Graauw, 't geen 't Regt verschopt, om 't booze Rot,
Het geen voor 's Priesters vuur den kop der Beesten knot.
Is al 't Hosanna weg, en moet uw Koning daalen?
Ei neen, men sterft zo niet, straks zal hy zegepraalen:
Ik ken hem voor myn God, die 't al beheerschen moet:
Thans grypt hy blixems uit zyn heeten zonnegloed,
En beukt het bastert zaat aan meêr als duizent stukken,
Of vliegt naar 't Capitool, om Arenden te plukken.
| |
[pagina 53]
| |
De Jood, die stort op 't Duin, terwyl de Tyber schreit,
't Is God, die zelf alhier zyn eigen zaak bepleit;
Maar neen: Hy hangt, en is met yzers vastgeklonken:
ô Golgotha! dat zo veel moordsop hebt gedronken,
En zuizebolt gy niet, nu gy wat beters proeft?
De lugt trekt sluijers aan, om dat Natuur, bedroeft,
Haar schoonste kleeren scheurt, die 't Heilligdom bedekken,
Waarom een norsche krak een Rots van een moet rekken;
't Is al in barens-nood, om dat het grendel-slot
Van 't eeuwig Raads-besluit, word aan het Kruis bespot.
Boort zwaarden in myn hart, zo mag myn droefheit enden:
Die blydschap kweeken zou, die krygt, voor vreugde, ellenden.
Tree af, myn Zoon, daal af, en sta uw Moeder by:
Haar hart, dat is geprangt van druk, en veeg geschrei.
Toon dat gy zyt dat Ligt, 't geen in myn ingewanden
Zo teed're blikken scheen, doe 'k om u lag te branden;
Doe ik u eerst aanzag in 't flikk'rend Eng'len beeld,
Het geen uw Moeder koos voor alle werelds weeld'.
Maar ach! wat mag myn zugt, wat mogen traanen baaten?
Die ieder helpen kan, die hangt van God verlaaten.
Bedrukte Zoon! wiens ziel den diepen kelder peilt
Van Gods getergde wraak! wyl gy de Hel bezeilt
Van innerlyke angst, blyft eeuwig uitkomst hoopen,
En gun, dat ik myn wit mag in uw Purper doopen!
ô Kostelyk Robyn, ik kus uw heilzaam schoon,
En roep: Ik zie myn held de kaak des doods ontvloôn!
Wat 's dit! myn inkt verbleekt, dewyl de pen bezweeken,
Haar zwakke kragten polst, om 't doodzweet uit te breeken
| |
[pagina 54]
| |
Der kuische Maagd, die in haar hoop gestut, vast staat
Als een, die uit haar zelf naar banger woonhuis gaat.
't Is uit met ons, hy sterft, en geeft zyn laaste snikken:
Myn God! kan 't zyn! wil my nog eens uw hooft toeknikken!
Oog my voor 't laaste toe! of kend ge uw Moeder niet?
Die eêr, om u haar zelfs, met wat ze had, verliet;
Maar neen, hy is reeds dood! myn God, die is verscheiden,
Komt Tortels, wilt uw krop op 't spoor van droefheit leiden,
En kirt van 't ruime veld, langs het Cypres geboomt',
Tot dat de hardste stof van traanen word doorstroomt.
De zon gaat in den rouw; zyn Vader is gestorven,
En 't Moeders hart dat breekt, van pook, op pook doorkorven.
Johannes hou my vast, zo zie ik hem voor 't lest;
Maar neen, het goud staat pal, al gloeit het op de test,
Ligt krygt myn Fenix kragt, en ryft eerlang uit de assen:
Die and're levens schonk, die kan de dood ontwassen;
My dunkt hy daagt in 't goud, op 't zilver pluimgevaart',
En lagt onz' aardbol toe, die steets met vogten paart;
Hy kranst met lauwerblaân zyn schoon' gekrulde haaren,
Daar Engelen, om hoog hun eigen harp meê snaaren:
Hy zet myn elpetroon aan zyne regterhand,
Waar voor de kruisstandaar staat altoos vastgeplant:
Hou op, ô doffe ziel, met ryzen van gedagten,
Want God laat 't eigen vlees, om 't zondig Menschdom, slagten:
Dat mist zyn God, 't is waar, maar krygt doordood hem weêr.
ô Schoone bron! wat is uw diepte wonder teêr?
Wanneer ik daar in daal, zo moet ik Amen zeggen,
Of schoon de Moeder zugt daar tegens in wil leggen:
| |
[pagina 55]
| |
Uw keur geschiede maar! ô Heer! al is 't my pyn;
't Is wel, als God maar al, en ik een niet mag zyn.
Gelatentheit geeft kragt om 't zwaarste door te streeven:
Want schoon de Ziel al mist haar lief, en eigen leeven;
Of krygt hem, als geslagt, op haar bestorven schoot,
Nog voeld zy iets, dat uit die bitt're dood ontsproot,
Het geen 't verstand niet kend, nog zinnen niet en smaken;
Regt stil te zyn is 't pad, om tot het hoogst' te raaken:
Dog hoe men verder groeit inwendig, naar den geest,
Hoe 't vlees ook meerder pyn uit dezen wasdom leest.
Verbeeld u, kenners van den rouw, de bitterheden
Die Maagd Maria leê, doe Jesus neêrgegleden,
Op haare kniën lag, gelyk een doods albast,
't Welk liefde, met een bron van blonde paarlen wast.
Beur handen Hemelwaarts, en doet de sluizen scheuren
Van 't blaauw Azuurgewelf, daar witte Engelen treuren
Om 't lyden van hun Heer! zo haald de droefheit aâm,
Wiens blanke vel God zelfs is altoos aangenaam?
Roept wéé, en ach! 't is nu den tyt van angstig weenen,
Al zoud gy uit het Mier al 't pekelvogt ontleenen,
En doopen 't heele Land, met druppels van dat nat,
Tot dat de Watervloet tot over Bergen spat;
Denkt egter Noäch na, die op zyn kiel kon dryven,
Die God voor oogen houd, moet eeuwiglyk beklyven.
De Olyftak bloeit omhoog, of groend in Edens woud;
In de allerdiepste Mein, daar wast het schoonste goud.
Schep moed, godvrugte Ziel, God stierf, om nooit te sterven;
Dit is de weg om Troon, en Eerkroon te beërven;
| |
[pagina 56]
| |
Die in de Hel neêrdaalt, staat naderhand weêr op,
En geeft op 't onvoorzienst' de schaduwen den schop;
Ja boeit de Wet aan 't wiel, en Priesters in Gareelen,
Waar door de Heiden zal met Sions dogt'ren deelen:
Het vuur dat Mooren braad, en de allerkoudste Pool,
Die buigen zig eerlang voor 's Winnaars leere zool;
De Tegenvoeter ryst uit onderaardsche kimmen,
En 't volk, daar nooit geen zon kon met zyn straalen glimmen;
Boort 's afgronds naven door, en huld den fieren Vorst.
Die 't Kruishout, voor een kroon, heeft op zyn nek getorst.
Vier Winden knielen reeds by 't ronken van de baaren,
En wenschen strand, en Zee, door liefdes egt te paaren;
Dan vaart de Moeder op de lugt, naar 't Starpaleis,
En krygt van haaren Zoon, een diamanten prys,
Waar op den naam van God in eeuwigheit geklonken,
De wereld worden zal in 't Vreê-verbond geschonken.
Zo galmt Natuur triomph, op 't zilver Harpgesnaar,
En ziet het wreed Serpent gekeeld voor Gods altaar:
Maar hoe! ik spreek vergeefs met myn verwaande lippen,
Nu 't Viôlet ter sluik uit 't Carmozyn komt slippen.
Het Purper-vagt bezwykt op 't keur'lyk elpenbeen,
En 't Paerlemoer verflaauwt by een Arduine steen.
Maria zwymt by 't Lyk, en slaat haar oogen oopen,
En roept met doodsche stem: Daar is geen heul te hoopen;
Vaar wel! ô Vrugt myns buiks! ô Zoon van God gebeeld
In Maagde-was, 't geen wierd wel eêr zo lief gestreeld.
Vaar wel! vaar eeuwig wel! men gaat u van my scheiden:
Dog 'k zal, zo lang ik leef, aan deze Grafsteê beiden,
| |
[pagina 57]
| |
En kuszen steets de Rots, waar in myn Heilland rust,
Tot dat myn levens-lamp word door de dood geblust:
'k Schei 'er zo niet af, maar zal steets by hem blyven,
Wy hebben maar één ziel, in twee verscheide lyven:
De Moeder en de Zoon, die zyn te na verwand;
God schonk hem my uit min, tot eeuwig onderpand;
Zyn dood die treft my 't hart, maar 'k weet het zo moestwezen,
Hy heeft my in het school van 't Lyden onderwezen:
Ik wagt hier op het end, en heig naar 't morgenroot,
Het geen den naaren nagt ligt haast in duigen stoot.
Toef, toef Maria, zwyg, en hoor 't Orakel dond'ren,
De Godheit blaast 't Heel-Al van een, en stygt van ond'ren;
Hy polst het snoeimes van de dood, met de eene vuist,
Terwyl dat d'ander 't Spook, te naar, tot morzel gruist:
Zyn uitspraak bromt in 't hol, met klank van zilv're klokken,
De Moort zal zig nooit zat aan Gods geraamte schrokken;
Eerlang zo wringt hy zig omhoog, en slaat zyn veêr
Door dunne lugt, waar langs hy ryst als Opperheer,
Naar het Saffiere hof, bezaait met flonkerstarren,
Waar in het groots Robyn wil om het Goud-draat warren.
Hier treet hy Helden groen, en plukt Oranje-bloed,
Het geen het zalig volk hier boven juiggen doet,
In 't Roozen-veld, daar Myrt, en groene palmen waszen,
De zon verlaat haar draf, en agt geen toom, nog aszen;
Maar bouwt een hoogen troon voor 's Hemels Koningin,
Die God zyn hart toedraagt, met een volkomen zin.
Het Engeldom, dat wagt met smart om u te haalen,
Zyn zegenwolk, die gloeid van rood fluweele straalen.
| |
[pagina 58]
| |
Wat blyde dag! wanneer de zon haar Moeder eert,
Die met een kroon op 't hooft, eerlang den staf regeert.
|
|