|
| |
| |
| |
Chaös,
of Swaanenburgs Overstulpte Digtluim.
Het lust my op een bas, met hart gespanne snaaren,
Van styven wind gezweept, den aardbol om te vaaren;
Te zien van 't bruissend zout, hoe 't in de wereld gaat,
En of Jupyn de vlag, als 't hoort, nog waaijen laat:
Of Mars in 't yzer brult, by 't blaffen der kartouwen,
Die ruggen van arduin, met schorfte nagels krouwen;
Of dat hy borsten kneet, op dons van armelyn,
En lelybronnen tapt uit tepels van robyn:
Of Hy Bellona treet, met Mavors heldenspieren,
Dan of hy Venus wil, op Myrttapeiten vieren.
Het geld my evenveel, of Janus tempelslot
Leid, door een staale vuist, van 't hardst' Tyras geknot,
Dan of deze Oorlogsdog blyft aan den bant geklonken,
Die hem van 't Capitool der starren wort geschonken;
| |
| |
Als 't nootlot, moê van roof, naar slaapspelonken gilt,
Waar in geen barre Orcaan Olyfstandaarden drilt.
Een, die de lugt inryt, op Icareesche pennen,
En vleugelen van Was wil aan de zon gewennen,
Die geeft op straalgoud agt, nog duiz'lig waterglas,
Maar stuuwt de wolken voort, door 't botssen van zyn as,
En stelt den Schoft ten doel, gelyk een Reus zyn schonken,
Op Typhons Burg neêrplakt, in 't oog der blixemvonken.
Ja Donderaar ruk vry met bars kanon te velt,
En blaas allarm op 't plein daar gy slagorders stelt:
Wy schroomen, op geen kar, die Faëton zal mennen,
Al zou Apollo's koets, ten vaalen afgrond rennen:
Ik kom, ten Rym gedost, het lauwerspoor inslaan,
En 't scheelt my niet, al kwam het onderst' boven staan;
Al moest de Parnas heel, gelyk een Etna rooken,
Al zou het schuim van 't Meir, op kille bodems koken;
Al zou de hemel zelfs verbranden, tot een pek,
Dat uit den keetel dampt van zulk verwaant bestek;
En ik, gebeukt van schrik; in Eridaansche golven,
Voor eeuwig, lam gekneust, van Marmer zyn bedolven;
Nog hou 'k my aan den toom der vaderlyke hant,
Te vreên, zo op myn zark alleen slegts sta geplant:
Dit was geen Aterling, geen averechtse jongen,
Wyl hy voor zyne doot, zelfs de oorzaak heeft doordrongen,
Van al wat leeven kweekt, en 't waare wezen kent,
Dat hem heeft in den stof, tot kwik van geest geprent.
Een ander zie dit spel vry aan met bloodaarts oogen,
En guichel op zyn luit, om 't niettig onvermogen
| |
| |
Van een verhitte ziel, die naar het zonhof rukt,
En niet als ak'lig roest van held're dreeven plukt;
Die winternagten spant, voor zoomer diamanten,
En vlokken floers borduurt, op 't ruimst' der zilv're kanten;
Die 't bos van ebbenhout, uit Indus armen rooft,
En, met nog zwarter roet, den glans des ligts verdooft.
Ja storm vry, zo gy wilt, en stel uw domme kragten,
ô Neet'lig graauw! te werk, om mynen Naam te slagten,
Dien ik op basten sny van Cedren der Natuur,
En langs onnaakbaar drif, ten reinen hemelstuur.
Schakeer slegts spinnezog, langs myne bloemfestonnen,
Die, uit wat vlotten inkt, zyn op papier geronnen,
En spreeuw vry met uw riet, gelyk 't een Boksvoet past,
Die zyn bemorsten poot in dauw van paerlen wast.
'k Zal evenwel 't Saffier op blaauwe boortzels zetten;
De takken van koraal langs verre duinen pletten,
Aurora bloozen doen, gelyk een frissche maagt,
Die 't Vrysterschap, pas ryp, ten zoelen oog uitdaagt.
ô Schitt'rent levenszap, ô bloeiszem van het minnen,
Die, door uw prikk'lend root, een Herkules deed spinnen;
Een Polypheem verzengde aan de oevers van de Zee,
Ja zelfs Jupyn, hoe groots, ter wrange ziel inglee;
Uw geestig maagdevuur heeft myne borst besprongen;
Een Amazoon haar dolk, my dwars door 't hart gewrongen.
'k Ben razende verzot op Pindus Juffer rei,
Waarom ik dezen dag den dolsten henxt beschry;
Myn ader, sterk geport, braakt rotzen uit haar kaken,
Sta vast, ô ruigt van zout, uw snuit zal starren raken;
| |
| |
De stromp'ling van myn spoor, uw hairen zidd'ren doen
Voor 't snorrende gedruis van wyder Watervloên;
Voor 't donderende zog van dik gepuilde prammen,
Die sterk gelurkt, door vuur, tot Amber rompen strammen,
Waar op de goudkloot fel gezolt zyn kiel stuk barnt,
Als hy de kelders peilt van 't ongewrogt gestarnt,
Waar uit de Beelden zyn in vormen vast gegooten,
Om 't eerst geprente stip, door kleistof te vergrooten.
Dat 's nog een kluit dier taal, die 't volk in Babel sprak,
Eêr dat 's Lands tongeriem uit harre, en grendels brak:
Dat 's nog een Hemelval van neêrgestuuwde Engelen,
Die op een schraale haart vergeefs naar Nectar heng'len.
Dat 's iets, 't geen ik verzwyg, dewyl geen waarheid gelt,
Als die Paap Kalchas eerst heeft in den drom vertelt:
De Myter van Apol voegt op geen kaale koppen,
Die met Minerva's Uil in 't donker liever poppen,
Als dat zy overkleet van 't bruin Orakelwout,
Den Trommel dav'ren doen, door 't Choor hen toevertrouwt;
Dan danst de taaije schors der halfvermolmende Eiken,
Dan zit een vreedig Lam op 't Leeuws harnas te pryken,
Terwyl een Stroomgodes met kille lippen tukt
Op 't joelend' Esmerald, dat haaren boezem drukt.
Zo gordelt zig een duin om 't dart'len van de baaren,
En koestert met haar zant vrouw Thetis puimpilaren,
Die overmast van lis, door wier bezwangert zyn.
Zo stooft een warme schoot de gietzels van robyn,
En deelt zyn zilver meê aan 't zap van Suikerrieten;
Aldus moet de eene bron gestaâg in de andre vlieten,
| |
| |
Wyl dat een Herderin op klaver spreijen wagt,
Naar 't eelste mingenot van Tyrsis eerste kragt.
Hoe teder lagchen dan de roozen op hun steelen?
Wat ziet men dan al bloet langs bleeke vliezen speelen?
Wat zwoegt de Westewind door wufte veeren heen,
Die kirrende op een struik, verfrissen door 't geween
Van malschen avond dauw, uit Febus kruik gegooten,
Al 't water is het eerst uit godlyk bloed gesprooten,
Gelyk de wezens thans ontstaan uit vloeib're zugt,
Die 't huuw'lyks egtaltaar besproeit met dunner lugt,
Waar in het mann'lyk zaat, of blik van feller driften,
Zyn eigen beeltenis als in een vrouw doet schiften,
Die vatbaar voor 't Idè, een wissen Fenix baart,
Die, van het een door 't aâr gesleurt, uit mist opklaart,
Om langs de draaibank heen te stollen op zyn kooten,
En d'eierschaal der Hen, met klem, tot gruis te stooten.
Lui, Daphne, nu uw klok, en steek de Vaandels uit,
Tooi flux met heldenblaân het hooft van zulk een bruit,
Die uit een nevelkim op 't sierlykst' voort komt daagen,
En met een gullen sleep dit rond wort doorgedraagen;
Getakelt in 't Yvoor, verruktze 't Karmozyn,
De vlammen onzer ziel zyn tot haar eer te klein:
Zy breid haar adem uit langs 't verste der vier winden,
Daar Noort, en Zuider Pool de koude in zakken binden.
Daar schiet een Beer zyn hom, de Walvis yz're kuit,
In 't aanzien van het ys, dat aan de starren stuit.
De Walrus scherpt zyn tand op 't poezelst' van die schilden,
Waar voor dat de Oorlogs-goôn meêr als voor monsters trilden;
| |
| |
Daar helpen Pansser, Schilt, of een gehart Helmet,
Als Mars leit door Vulkaan gesmeet op Venus bet.
Dat ziet men aan den Nyl, daar wreede Krokodillen,
Hoe grof geschubt van huit, langs zyn moeras-bak gillen,
Door 't prikkeldryvend gift, naar dat volmaakte wit,
't Welk in de spiegeling van elks boetzeersel zit.
Een Oliphant ploegt met zyn knots door 't dikst' der Haagen,
En wroet de kelders los, die eike zolders draagen,
Om door het worstelspel van twee, te zien dat een,
Dat in de raking van zyn iet, tot niet verdween.
Zo stampt op 't zien der Meer, de Henxt zyn kreb aan stukken:
Zo wil een Stier het merg van zyn begeerte plukken:
Zo schrokt een Mein zyn hart, tot kweeking van 't kristal,
De paerel krygt haar glans door innerlyk gebral:
Al wat 'er is dat loeit naar onuitblusb're vonken,
In welkers wortelgest haar oorsprong leid verzonken.
Ja Tygers, giert van min! brult Leeuwen door het woud,
Eén éénige is 't alleen die alle schepzels trouwt.
De Neger schouwtze swart en struikelt voor haar gitten,
Wat moet 'er niet al sneeuw in 't brein der blanke zitten?
Dat zo veel melk bevriest in kuipen van karmyn,
Wat moet ons Chaös niet vol dapp're spieren zyn?
Eêr het zyn zelfs bespringt in afgeleegen hoeken,
Om 't geen het naasten is zo ver van huis te zoeken?
ô Zonneling! die op uw Kar van hette zweet,
Den natten Oceäan met drooge duimen meet;
En om een Zee-meermin verkwist uw levens-kragten,
Wat zal ik tot uw roem voor Maro's toonen slagten?
| |
| |
Waar dryf ik dit gareel, de toomen myner vuist
Thans heen? nu dat uw goud in zilv're kroezen bruist.
Komt Mooren voor myn wiel, en sleept den dag door nagten;
Dat Tegenvoeters op myn wenk hun stem verkragten;
Dat aller Orgels-treê met een geweiden voet,
Nu dat de Keizer van het vuur zyn Vrouw ontmoet.
Zag ooit Narcis zig zelfs door weêrstuit van zyn lonken?
Wat moet gy, ronde god, op uw vierkanten pronken?
Zoop ooit Hermaphrodiet zyn eigen sluizen weêr?
Wat daalt 'er in uw schoot een onuitputb're Meir?
Al 't Ondermaansch Saffier, 't korlyn van Flora's lippen,
De Karssen van de min, en kleur der boezem-tippen;
Die regenboog der ziel, waar op vrouw Juno treet,
Zyn altemaal van u door dezen egt gesmeet.
Komt Byen, laat uw korf, de tenten uwer jongen,
De horzelen ten buit, die van de nyt besprongen,
Vergallen op uw zoet, en zuigt van 't violet
Het heilig Druivenwaas, dat dezen hof blanket;
Zo zal de Honingdauw herbotten in uwe aâren,
En gy op 't Was tapyt de schoonste kind'ren baaren,
Waar op de Helikon zyn hoed van lauw'ren draagt,
Geen grooter Atlas, als die zulke velzen schraagt:
Daar voor verstuikt de voet der Perineesche bergen,
Die met een gryns van ys de graauwe wolken tergen,
Als zy hun nek van 't juk der nedrigheit ontslaan,
En met een kroezen kop naar Jupyns zetel staan.
Het Alpes Keigedrogt, dat met besneeuwde pooten,
De straalen van de zon tragt van het dak te stooten;
| |
| |
Lilt op zyn dikken stronk, gelyk een tenger blat,
Het welk een donderkloot in Arendsklaauwen vat,
Als slegts het Negental, een Beevaart van Gezangen
Naar haaren Digter rigt, om braver geest t'ontfangen.
Dan splyt de muur in twee van 't eeuwige cement,
Waar agter dat de dag staat op den nagt geënt.
Dan klappertant geen kunst langs Pontus boersche stranden,
Maar wigchelaart het diepst' van Febus ingewanden.
Dan schenkt de Godspraak, uit zyn gapend wonderhol,
Ons leege beekers, met zyn adem, boorden vol.
Dan moet een Wynpapin voor woeder dolheit zwigten,
Een ritsse Veldbacchant ons tot den dans verpligten:
Wy Priam' waaren doen langs 't lykhout van zyn stad,
En kletssen op 't Paneel meêr als de wereld vat.
Dat komt van Pindus koorts, van Parnas veege stuipen,
Het maakzel wil den baas in naauwer duigen kuipen,
Trotszeeren met zyn neb langs droppelen van wyn,
En mesten 't logge lyf met geurig Ambrozyn.
Zo breekt een Everzwyn Arkadische landsdouwen,
Door zynen honger in, om 't leeven te behouwen;
En slokt in zynen balg de vrugtbare aâren in,
Die Damon had gebouwt tot spys voor 't Huisgezin.
Zo valt een vuile Wolf, in 't naarst' der lange nagten,
Verwoet de Kooijen aan, daar 't nimmer Herders dagtten,
Om 't zwakke Lams geraamt' te kneuzen door 't gebit,
Dat vast aan d'omtrek van zyn linkfse kaken zit.
Vrybuiters, hoort gy wel? gy Stroopers van de weegen,
Die aan uw hantgeweer de Rymkonst hebt gereegen,
| |
| |
En, met zoldaten moed, Vrouw Pallas Hut aanrand,
Die Ilus eertyts heeft in Trojens vest geplant;
Ontziet geen heesch geschrei der Aganipse spruiten,
Al zou d'Olymp'sche kroon van haren boodem stuiten.
Wy, stouter op ons daân, braveeren 't Hemeldom,
Met buld'rend' Lugtklaroen en onvertzaagt gebrom.
Of men de Hel borduurt met Ixionsche rad'ren,
Die niemant om 't gedruis durft met zyn Ponjaart nad'ren,
En Leverpikkers maalt op wanden van Arduin,
Daar 't steengerol nooit slyt tot vezelen van puin;
Wyl 't eeuwig hexewerk een Tantalus doet dorsten,
In 't staale middelpunt van twee volwasse borsten;
Noch trekt myn Klio voort op dat gezadelt paart,
Waar voor dat Pluto's Reu, met ingetrokken staart
Wegkruipt, gelyk een knop van vroege lente roozen,
Die 't haaze pad, uit vrees heeft voor zyn hiel gekozen,
Als maar de noorde wind zyn brakken sneuk'len doet,
Omtrent 't verborge zog, dat zulke lippen voet.
Weg dan Tartaarschen hoop, vol snode Kaffer pluggen,
Die met uw krauwels beult de huit der Moorsche ruggen,
Die gy in slaverny voor uwe ploegen spand,
Als gy, met lasterspog, het heillig bed aan rand;
Waar in het Chaos slaapt, op Erebeesche spreijen,
'k Zal u, als Jupyns vaar den zynen deed, bereijen,
Of lubben, op het veld, dat Mars is toegeweid,
Om eens te zien wie 't best voor zynen Naneef pleit,
Wie 't langste lemmer voert, de waarheid, of de loogen?
Een lonk van Maja's zoon sluit honderd Argus oogen,
| |
| |
En boeit zyn osstandaar tot Juno's Paauwepragt.
Zo dra de botheid duikt, staat wysheid in haar kragt,
En drukt Alcides knots op Hydra's draake koppen,
Die Lernus sterke slot met weeke grendels proppen;
Dus vreugdegalmt Apol, gelyk een vedelaar,
Wiens harp aan 't zeilen raakt naar de Achareesche schaar,
Om 't allerwreetst' gebroet te dwingen door zyn zangen.
Schep moed, verheve Prins! gy zult uw Bruid ontfangen,
Gy tepelt haast van vuur, een flonkerend kristal:
De Mexicaansche schoot staat voor uw togten pal;
Haar maagdom opent zig voor uw gewyde spooren;
Wie zal, als gy alleen, haar ryken afgrond booren?
Wie 't zilver wassen zien op velden van den nagt?
Wie heeft het zeekoraal, het eerst', met bloed bevragt?
Wie eiren toegerust in Thetis oesterschulpen?
Die Zeemeermannen langs hun blaauwe kruinen stulpen,
Als zy de watermeit zien dobb'ren op den plas,
Dien God Neptuin regeert, door 't eggen van zyn as.
Wie stolt de diamant? wie doet robynen gloeijen?
Wie aast het berg Saffier? wie doet den winter broeijen?
Wie geeft den geest een tong, en lurkt zyn eigen wind?
Als die, van nietig vlas, het dikste gaaren spind.
Dat dan Arachne zwigt voor Pallas keurtapyten,
Waar in men 't apendom dat vel ziet stukken ryten,
't Geen 't Priesterlyke mes de Goden offeraart,
Als de bequaamste zak, die Bacchus drank bewaart.
Nu krygt 't Kaneel eerst geur, nu ziet men Wierook zwieren;
Myn Amber word geleid van Zefiers lyfstaffieren:
| |
| |
De Boksvoet loeit, hy zwoegt, de Satyr kan niet meêr;
Want vader Febus is, alleen, ons aller Heer.
Het aardryk geeuwt, het Meir dat gaapt, de lugt splyt oopen,
En 't vuur te dol, dat zal zig zelfs te barsten loopen:
't Wil al Apol, 't wil al den held, die harten boeit,
Ontfangen in een wel die naar zyn liefde vloeit.
Ryt dan Latona's telg, op frisscher zwaane pennen,
Nu Python, neêrgevelt, u niet meêr naar kan rennen;
Nu Juno's Distelluim leid door uw boog geknot,
Gelyk een Rymtiran, op Delos moortschavot;
En sla uw eeuwig oog in ongebaande hoeken;
Daar vind uw konst Penceel, en plet, en verf, en doeken.
Daar tekent Jupyns zoon zyn vader met carmyn,
Als oorzaak der Natuur, in 's moeders vatbaar brein:
Waar uit de hooftstof daalt, die zig vermeêrt door 't gesten;
Een ingeprente wind kan aarde en water mesten,
Zo maar de zon een vonk uit haare schatkist spuit,
Dus rekt' zig Danees schoot, voor 't zaat des Donders, uit:
Gelyk Semeles kroost word door de vlam voldragen;
Dat Nysa's Bouwheer nu deez' godheid helpe schragen,
Met zyn gehoorent volk, in Tygeren hersmeet,
Uw Wagen staat voor lang op Indus zant gereet,
By Ganges ryke vliet, ô Smuller van de Druiven!
Wiens Olyfanten reets naar zegen zuilen snuiven;
Die gy op 't hoog gebergt, hebt tot uwe eer gestigt:
De Veldheer Pan is al zyn roem Apol verpligt.
Osiris veile pluim wierd eerst, door hem gebooren!
Gy van den Arabier, door hem, tot Vorst verkooren;
| |
| |
Uw Rif, van Tytans gaar gekookt, door hem bewaart
In Parnas marm're zark, van Pallas geest dooraârt.
Daar rust zig Libers zwerm ten dans, op paarde voeten;
Hoe zal de Geitenrei deez' Hemelstar ontmoeten?
Die dodderig van wyn, thans struikelt zonder maat,
Gelyk het Faunen past, waar voor Silenus gaat;
Die 't Woutbordeel instapt, op gryze Ezels schonken:
Myn Digtnimph schynt, die wil by dronke Snollen ronken,
En morren op haar nest, gelyk een Smuigster doet,
Die, overmant van damp, den dag eerst 's avonds groet.
|
|
Auteursrechtvrij