Logo DBNL
Der byen boeck (1990)

Der byen boeck

(1990)–C.M. Stutvoet-Joanknecht–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

De Middelnederlandse vertalingen van Bonum universale de apibus van Thomas van Cantimpré en hun achtergrond


Vorige Volgende

Dat langheste leuen der byen is seuen iaer. ende se en moghen nummer duren bouen tijn iaer. LI. capitel

25DAt langheste leuen der byen is seuen iaer. ende se en moghenaant. 26 nummer duren bouen tien iaer.

27+Wat wort dar betekent in den tale van seuenen. anders danaant.27 28 de seuenuoldighe gracie des hillighen gheestes. Ende wat wort dar bete-29kent in den tale van tijnen. anders dan de tijn ghebode. Jn desen twen 30 is al dat leuen enes kerstenen menschen gheleghen. Jn dessen solen em 31 bekummeren de ghelouighen byen. ende behaluen dese en sal gheen dinck 32 in desen leuene lusten of gheorlouet wesen. De tijn ghebade solen dy 33 wesen als ene forme ende ene mate des sterflicken leuens. vth dessen 34+ comet de seuen//uoldighe gracie des hillighen gheestes. Ende se wo dat 35 to gheet. yrsten vth den gheeste der wysheit wort de mensche regiert 36 van bynnen to gode ende krachtlicke vntsteken to der gotlicker oefenin-37ghe. Mit den gheeste der verstantnisse wort de ghedachte van bynnen 38 gheschicket in de noetdroft deses leuens tot des naesten behoef. Ende 39 de vthwendighe mensche wort gheregiert na der reden. Mitten gheeste 40 des rades wort een mensche verheuen bouen die eerdessche dinghe endeaant. 41 bouen die ghebade godes. vp dat he verkope allent dat he hebbe ende 42 gheuet den armen, ende den bloten Cristum blot na volghe. Mitten ghees-43te der starcheit wort een mensche ghesterket to versmadene vorspoet 44 ende toe verdraghene wederspoet ende scharpheit. Mitten gheeste der 45 wetenheit haestet em een mensche to veruullen de Ee godes vp dat he 46 ouermyds enicheit des vreden ende des ghelouen to gheuoghet werde 47 der warre mynne. Mitten gheeste der gudertijrenheit wort des menschen 48 herte beweket to medelijdene. vp dat in allen ende ouer al de gudertij-49renheit gheholden werde. Ten lesten vntfeet de zele vth den gheeste49 50 des anxtes ene borde vp or seluen dar alle rust ende vlecke der sunde 51 mede vernielt wort. Ende desse seuenuoldighe gracie werket in den sel-

tekstkritische noten

1+uen gheeste mennigherhande gauen// na der mennigherhande werkingheaant. 2 des vurs dar de hillighe gheest ynne betekent is. Ende dese seuen werkeaant. 3 des vurs dar de seuen gauen des hillighen gheestes ynne betekent syn 4 werden weder sins gheset in desen nauolghenden versen. Alsoe dattat 5 irste werck des vurs ouerdraghet mitter lester gaue des hillighen ghees-6tes. Ende dat leste werck des vurs ouerdraghet mitter irster gaue des 7 hillighen gheestes. Destruit emollit coniungit consolidatque. Altius attol-8lit illuminat ignificatque. Dat bedudet aldus vele. Dat vur vernielt ende 9 beweket dat vergaddert ende maket vast. Dat boert int hoghe ende ver-10luchtet ende maket vurich. Dat vernielt den rust. ende de gheest des 11 anxtes verdriuet de sunde. Ten anderen male beweket dat vur loet ende 12 ander metael. Ende de gheest der gudertijrenheit beweket dat herte 13 tot medelijdene. Ten derden male vergaddert dat vur vele holtes in enen 14 hoep asschen. Ende de gheest der wetenheit de die mynne is vergaddert 15 veler menschen herte in enen vrede ende ghelouen. Ten verden maleaant. 16 maket dat vur vast. want de ouen prouet de eerdenen vate. Ende de 17 gheest der starcheit sterket de ghelouighen herte teghen die wederstote. 18 Ten vijften male bort dat vur vp int hoghe. Ende die gheest des rades 19 bort de herte vp bouen de ghebede. Ten sesten male verluchtet dat vur. 20+ Ende die// gheest der verstandenisse leert vns alle waerheit des hertenaant. 21 des mundes ende des werkes. Ten seuenden male maket dat vur vurich 22 dat is bernende. Ende de gheest der wysheit. dat is der smakender weten-23heit vntsteket dat herte to der schouwinghe gades. Hijr vmme dat hilli-aant.2324ghe tabernakel gades dat in den menschen is wort in der seuenuoldigher 25 tijt mit dusdanighen seuen lanternen verluchtet tot aller schoenheit endeaant. 26 glorien. Vp dat de tijn ghebade godes luchtich ende blenkende werden 27 van desen seuen lanternen. dat is van dessen gauen des hillighen gheestes. 28 Hijr vmme ist dat de calumne des lechtes des nacht luchtet. nochtan 29 wort se des daghes mitter dunker wolken beschemet. dat is dat inwendi-30ghe lecht wort verdunkert mitter vnwetenheit desses teghenwordighen 31 leuens. Want de mensche en weet nicht of he werdich sy der mynnesaant. 32 of des hates.

Exempel

34+IN desen twyuele quellede langhe tijd de hillighe nunne lutgart als inaant.34 35 oren leuene bescreuen is. ende bath mit daghelickes tranen vnsen leuen 36 heren dat se hijr van versekert mochte werden oek in desen teghenwordi-37ghen leuene. Ende se horde ene stemme de seer apenbarlicke to er 38 sprack. Alre leueste wes seker. want den heren behaghet dyn leuen. Hijr 39 van verblijde or de gotdenstighe lutgart ene wyle tijdes. ende began dar 40+ na weder to vnturuchtene als sie ersten dede. Se wart anderwerue// van 41 den heren gheuandet. ende nochtan en konde alsoe nicht ghetroestet 42 werden. Ten derden male en leth de barmhertighe here se nicht langher 43 bedrucket bliuen. Ende se dar quam een eerbar schone man de mit allen 44 vnbekant was. ende ghenck int spreke hues dar de nunnen seten ende 45 grotte se allegader ende bath dat men gheringhe haelde de goddenstighe 46 lutgart. Do se quam grotte he se ende sede to eer dat seet alle horden. 47 Du vntbedet dy de almechtighe god. leue vort an sekerlicke. want den 48 heren heuet wal in dy behaghet. Do dit de iunghe man ghesecht hadde 49 verscheen he ter stunt. ende men en konde em nicht gheuraghen wan 50 he queme of wan he were.

Exempel

tekstkritische noten

1+IC hebbe gheseen enen canonik Julianum ghenomet de en broder was desaant.1 2 cloesters cantipratencis. Do he langhe tijt een vnbeulecket leuen 3 gheleidet hadde wart he in ener nacht van den duuele verueert recht 4 of he syne were. ende dar vmme reep he mit vullencomener stemme 5 ende huelde. ende bath den heren dat he em enich teken bewysen wolde 6 wert sake dat he beholden solde werden. Ende sonder merren wart em 7 de hemmel gheapent ende he wart mit enen lichte vmme beuanghen. ende 8 also wart he ghetroestet ende seer wal ghesterket in den leuendighen 9 hapen. Ende dat en was gheen wnder want men lest van sunte steuene.aant. 10 Selich is de mensche den de hemmel gheapent was.

11+Laet vns horen wat de philozophus volet// van den selighen dode.aant.11 12+ Wanner dat leuen anghename is. so is de doet nutte. Du salst verstaen 13 dattu een anghename leuen heuest. wanner du nicht en gheuolest in der 14 consciencien dat dar beripelick is. ende du begherlicke den doet verwach-15test. Dan sterft men selichlicke. wanner de consciencie in vrede is. He 16 is vele verdrachlicker de dar ghebedet to steruenne. dan de dar ghebedetaant. 17 quelicke te leuene. Want et is nicht guet langhe te leuene. mer wal te 18 leuene. Hijr van secht de wyse man. Denke altoes wodanich dijn leuenaant. 19 sy. ende nicht wo langhe dattet dure. gheringhe te steruene of late te 20 steruene en drecht nicht to der salicheit. mer de dar wal steruet de vnt-21uleet dat perikel des quaden leuens. De ewighe ee en heuet nicht beters 22 ghemaket dan dat se vns allen ghegeuen heuet enen inganck ende menni-23gherhande vthganck. De menschelicke natur is in enen guden state also 24 dat niemant vnselich en is anders dan van synen eghenen sunden ende 25 ghebreken. Wilstu teghen dit lijcham vrij wesen so wone altoes dar ynneaant. 26 recht als een de to hant wanderen sal. Wattu heuest dat se an recht alsaant. 27 ene borde enes gastes. men sal to hantes van hijr gaen. de natur driuet 28 vns so naket van hijr te gane. alse wy naket hijr in quemen. Du en machst 29 nicht mer vth der werlt draghen dan du dar in brachtest. Hijr vmme// 30+ af legge mit ghelijken mode dat lijcham dar du langhe in ghewonet he-aant.31uest. Hijr salstu een dinck leren. dat is dat tijtlicke leuen to versmane. 32 Want nemant en heuet dat leuen wal regiert dan de dat versmaet heuet.aant. 33 ten is gheen groet dinck te leuene. mer eerberlicke wijslicke ende starc-aant.34licke toe steruen is een groet dinck. De dach sal noch weder comen deaant.aant. 35 vns weder int licht brenghen sal. ende dar vmme sal een mensche mit 36 ghelijken mode vth den lijchame gaen. want he dar weder in comen sal. 37 Vor der oeltheit was ick sorchuoldich dat ick wal leuen mochte. in deraant. 38 oeltheit byn ick sorchuoldich dat ick wal steruen mochte. Wal te steruene 39 is gherne te steruene. Vorwar dat is een selich doet de vth guder con-aant.40sciencien blijdelicke vntfanghen wort. Ende sodanich mensche en becla-41ghet nicht dat he achter late dit leuen dat em meer een verdreet dan 42 een troest is. Wy werden vnwetende van hijr ghenomen ende wy sintaant. 43+ blijde vnder den valle. Hijr vmme du bye. dat is du ghelouighe zele. beter 44 stedelicke dyn leuen ende oefene dy altoes in den seuen gauen des hilli-45ghen gheestes vp dattu vulmaket werdest in den tijn gheboden er ee.


Vorige Volgende