Der byen boeck

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar universiteitsbibliotheek Leiden, signatuur: S. Ned. 33 3020

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens enkele hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Der byen boeck. De Middelnederlandse vertalingen van Bonum universale de apibus van Thomas van Cantimpré en hun achtergrond van C.M. Stutvoet-Joanknecht uit 1990. Deze editie diende in hetzelfde jaar als proefschrift aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

 

redactionele ingrepen

deel 1, p. IX: )ca. → (ca., ‘Dominicaan te Leuven (ca. 1232-ca. 1272)’

deel 1, p. 38: de noten 5-9 zijn door ons opnieuw genummerd als 6-10; nootteken 10 ontbrak in de gebruikte bron. Eindnoot 5 is alsnog op de juiste plaats in de lopende tekst gezet

deel 1, p. 166: bij eindnoot 58 ontbreekt een nootteken in de lopende tekst; deze is door ons op p. 14 geplaatst

deel 1, p. 185: bij eindnoot 12 ontbreekt een nootteken in de lopende tekst; deze is door ons op p. 130 geplaatst

deel 1, p. 109: exempel → exempels, ‘de hoofdstukken waarin geen exempels voorkomen’

deel 1, p. 137: uitsert → uiterst, ‘en nam genoegen met een uiterst sober bestaan op basis’

deel 2, p. 67: het proza is onjuist genummerd. We hebben daarom regelnummer 9a moeten toevoegen

deel 2, p. 369: de originele bij ex. 246 is slecht leesbaar. Op de betreffende plek is geprobeerd d.m.v. een aantal punten het aantal letters aan te geven dat waarschijnlijk op die plaats heeft gestaan.

deel 2, p. 369: had voor → voor, ‘had een bijzondere devotie voor de Elfduizend maagden’

 

Op verzoek van de auteur zijn enkele correcties aangebracht, welke hieronder genoemd zullen worden.

deel 2, p. 313, tekstannotatie 173, 17: vertaler. → vertaler, afkomstig uit Petrus Venerabilis, Libri II de Miraculis, I, 1

deel 2, p. 342: 11 → 12, ‘(Gautier Cornut), aartsbisschop van Sens, 12’

deel 2, p. 345: de tweede kolom met ‘Namen van plaatsen en landen’, die loopt van Brussel tot en met Freiburg is verwijderd, omdat de plaatsen op p. 346 ook genoemd worden

deel 2, p. 347: Maria → Irmina, ‘Trier, Horreum, St. Irmina in Orreo, 215’

deel 2, p. 353: Goede Vrijdag → woensdag in de Goede Week, ‘Daar het woensdag in de Goede Week is weigert de prior dit’

deel 2, p. 373: Witzburg → Freiburg, ‘Arnoldus, een dominicaner prior in Freiburg, en Lutgard’

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (deel 1, p. VI, XIV, 36 en 194, en deel 2, p. II, 264, 340 en 348) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina ongenummerd (p. IX)]

Inhoud

Inleiding

1	Introductie	1
2	De historische achtergrond van het <Bonum Universale de Apibus>
2.1	Bronnen voor de biografie van de auteur	7
2.2	Jeugdjaren (ca. 1200-ca. 1217)	8
2.3	Regulier kanunnik te Cantimpré (ca. 1217-ca. 1232)	9
2.4	Dominicaan te Leuven (ca. 1232-ca. 1272)	15
	2.4.1 Overgang naar de Orde der Dominicanen (Ordo Fratrum Praedicatorum)	15
	2.4.2 Studievoltooiing te Parijs (1237-ca. 1243)	18
	2.4.3 Magister te Leuven (ca. 1243-ca. 1272)	22
	2.4.4 Onststaan van het BUA (ca. 1257-ca. 1263) en voltooiing van de VJ (ca. 1270); laatste levensjaren	28
2.5	Samenvattende karakteristiek van Thomas van Cantimpré	32
3	Toelichting betreffende de vormgeving en de inhoud van het BUA
3.1	Algemene opmerkingen over de inhoudelijke structurering van het BUA	37
3.2	De proloog	37
3.3	De beschrijving van fysieke en sociale kenmerken van de honingbij	38
	3.3.1 De literaire bronnen	38
	3.3.2 Kenmerken van de honingbij	38
3.4	Enige opmerkingen over de samenstelling van de inhoud van het BUA	39
	3.4.1 De sermoenen	39
	3.4.2 De exempels	43
	3.4.5 De epiloog	45
4	Beknopte beschrijving van de Latijnse drukken en van drie handschriften van het BUA uit de Noordelijke Nederlanden
4.1	Algemeen overzicht	47
4.2	De drie vroegste drukken van het BUA	47
4.3	De drie edities van Georgius Colvenerius te Douai	51
4.4	Latijnse handschriften uit de Noordelijke Nederlanden	52
4.5	Conclusies	54

 

 

[pagina ongenummerd (p. X)]

5	De overlevering van het BUA in het Middelnederlands
5.1	Algemeen overzicht	57
	5.1.1 Kenmerken van Vert. I	57
	5.1.2 Kenmerken van Vert. II	61
5.2	Beknopte beschrijving van de handschriften en drukken	65
5.3	Tabel van weggelaten tekstdelen in Latijnse en Middelnederlandse handschriften en drukken in vergelijking met Colv. 1627	101
5.4	Vergelijking van de twee Middelnederlandse vertalingen	107
	5.4.1 Vertaling I	107
	5.4.2 Vertaling II	108
	5.4.3 Wanneer en waar ontstonden de Middelnederlandse vertalingen?	109
6	Aanleiding voor het ontstaan van <Der byen boeck>
6.1	Inleiding	129
6.2	Historische achtergrond en parallellen	129
6.3	<Der Byen Boeck> en de Windesheimse observantie	130
	6.3.1 Nadere bepaling van de lezerskring	135
	6.3.2 De broeder- en zusterhuizen van het gemene leven; de tertiarissenkapittels	135
	6.3.3 De invloed van de Windesheimse observantie	137
	6.3.4 <Der byen boeck> als voorbereiding op het navolgen van de constituties van de Windesheimse vrouwenkloosters (vóór 1443)	143
	6.3.5 Inperkende invloeden op de zusterhuizen van het gemene leven	146
7	Verantwoording van de tekstuitgave
7.1	Keuze van het teksthandschrift	155
7.2	Wijze van uitgave	156
	7.2.1 Typografische weergave van het handschrift	157
	7.2.2 Folionummering	158
	7.2.3 Hoofdstuknummering	158
	7.2.4 Voetnoten	159
	7.2.5 Verklarende tekstannotaties	159
	7.2.6 Registers	160

 

Noten 161

 

[pagina ongenummerd (p. XI)]

Teksteditie <Der byen boeck>

Teksteditie	1
Verklarende tekstannotaties	265
Personenregister	341
Plaatsnamenregister	345
Korte inhoud van <Der byen boeck>	349

 

Afkortingen en sigla	374
Bibliografie	375
Kurzfassung	382

 

*Om technische redenen zijn koppeltekens tussen spaties geplaatst.