Der byen boeck (1990)

Der byen boeck

(1990)–C.M. Stutvoet-Joanknecht– rechtenstatus

Auteursrechtelijk beschermd

De Middelnederlandse vertalingen van Bonum universale de apibus van Thomas van Cantimpré en hun achtergrond

Vorige Volgende

Regelnummers proza verbergen

[pagina 172]
Als de byen te samen vergaddert sijn so singhen se sotelicke et cetera. XXXIX. capitel 3ALse de byen to samen vergaddert sijn so singhen se sotelicke.aant. 4Nu laet vns horen wat van der bien sanghe na der litteren ghe-Ga naar voetnoot45secht is.aant.
Exempel 7Ga naar margenoot+EEn hillich abbet heuet my vertellet dat een arm mensche wonende was 8 buten vor ener stat ende hadde seer grote ymme korue. Do de arme men-9sche seer vake vth sorchuoldicheit to den byen quam merkede he yrsten 10 dat se vake des daghes mit vunderlicker vrolicheit to samene sunghen. 11 Ende dar na do he dat noch vlijtlicker vndersochte. vant he dat se to 12 sekeren tijden ses werue des daghes sunghen. ende ghenen vlijt en deden 13 vmme honich to halen. Ende nicht langhe dar na gheuellet dat he eens 14 des midnachtes vp stont ende sach dat bouen den byen al de lucht ver-15luchtet was. ende hoerde dat de byen in der nacht teghen aller ghewoente 16Ga naar margenoot+ sotelicke sunghen. Hijr vmme// waert de man beuaren ende besochte 17 dat seer vake. ende ghenck mit sijnen kercheren to den bisscoppe van 18 der stat. ende vertelde em wat he van den byen vnderuunden hadde. Ende 19 sunder merren quam de bisscop daer in syner eghener personen ende 20 vndersochte de waerheit ende vant dattet alsoe was als em ghesecht 21 was. Hijr vmme nam he raet mit erberen wysen mans ende reep to samen 22 al dat volck van der stat ende wolde vnderuinden wat in den ymme korue 23 were. Doe he den korf to brack vant he int ouerste des ymme korues 24 een busseken van den alre wittesten wasse dat leet alse elpenbeen. ende 25 dar ynne vant he dat alre hillichste sacramente des lijchames Cristi. En-26de vmme dat sacramente weren de byen ordiniert in choren ghelijck 27 den hemmelschen heren. Hijr vmme worden se starcklicke ropende mit 28 tranen ende droghen dat hillighe sacramente mit eerwerdicheit in de 29 kerken. Ende in de stede daert gheuonden was tymmerden se een bede-30huis. in welken vntellicke seken ghenesen worden. Do dit gheruchte 31 hoechlicke verbredet waert ouer al de lande. worden twe deue de dar 32 schuldich an weren van den mirakele verueert ende belieden vth em sel-33uen. datse in der naester kerken dat hillighe lijcham Cristi mitter siluer-34ner monstrancien ghestolen hadden. ende de monstrancie behelden se. 35 ende in der haestigher vlucht worpen se dat hillighe sacramente vnder 36Ga naar margenoot+ den// vorghesegheden ymme korf daer se by hen lepen. Aldus als menaant. 37Ga naar margenoot+ noch seen mach is dat leuendighe broet dat van den hemmele neder ghe-38steghen is ende ghift dat leuen der werlt van den byen bekant. ende heuet 39 aldus den menschen vermaent to ghelouene der waerheit de dar secht. 40 dat broet daet ic dar gheue is mijn vleesch voer dat leuen der werlt. 41 Ende dese waerheit is reden ende tughes ghenoech deses alre hillichsten 42 sacramentes. Want dese waerheit en kan nicht bedreghen ofte bedroghen 43 werden. nochtan wort dit stedelicken by vnsen tijden bewesen mit alte 44 apenbaren exemplen.
Exempel 46Ga naar margenoot+EEn wyf hadde vele ymme de nicht wal to nemen mer vake storuen. Doaant.Ga naar voetnoot4647 se al vmme lant dar raet tegens vraghede. wart er ghesecht. Wert dat 48 se neme dat lijcham Cristi ende leghede dat manck de byen so solde 49 de plage vp holden. Do ghenck se to der kerken ende vensede er to beghe-50ren dat <dat> hillighe sacramente. Do se des heren lijcham vntfanghen 51 hadde ghenc se to hant van den preister ende nam dat weder vth den
[pagina 173]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 1 munde ende ledet in enen ymmekorf. Daer waert ghetoent de wnderlicke 2 macht gades. De biekens bekanden oren schepper ende makeden van 3 eren alre sutesten honichseme den alre sutesten gaste ene capelle van 4 wunderlicken timmer. Ende in der capellen makeden se van der seluer 5Ga naar margenoot+ materien een al//<al>taer. ende leden daer vp dat alre hillichste lijcham 6 Cristi. Ende de here benediede der bien werke. Ene wile tijdes dar na 7 do dat wijf den seluen ymmekorf vp brack ende de vorghenomede capelle 8 sach. wart se beuaren ende liep to den preister ende beliede al dat se 9 ghedaen hadde ende gheseen. Do nam de preister mit em syne kerspel 10 lude. ende quemen to samen to den ymme korue. ende de bien de dar 11 vmme vloghen ende sungen to den laue ers scheppers iagheden se of. 12 ende mit verwnderne seghen se der capellen wande ende vinster ende 13 dat dack. ende se seghen daer clockekens ende een doreken ende dat 14 altaer. Ende se droghen dat lijcham vnses heren mit laue ende mit glorien 15 to der kerken. Al is god vunderlick in sijnen hillighen. nochtan is he vele 16 wnderlicker in desen minnesten creaturen. 17Ga naar margenoot+Dar was een huisman de ymme korue hadde. ende do he anxt haddeaant.Ga naar voetnoot17 18 dat se em mochten vntuleghen ofte steruen ofte mit enighen vngheualle 19 vergaen ghebruckede he quader menschen raet. Ende he ghenck to der 20 kerken ende vntfenc na der kerstenen ghewoente van den preister dat 21 hillighe lijcham Cristi. ende behelt dat in munde. ende he en woldes nicht 22 in slinden als em gheleert was. Ende ghenc tot enen van sijnen ymme 23 koruen. ende heelt den mont vor dat gath dar de byen pleghen in ende 24 vth to vleghene ende began to blasene. Want em was ghesecht. weert 25Ga naar margenoot+ dat [hi dat] hillighe// lijcham vnses heren in den munde helde ende to 26 den byen in den korf blese so en solden voert an em ghene byen of ster-27uen ofte hen vleghen ofte vergaen. mer se solden alle gans ende ghesunt 28 blijuen. ende solden meerre vrucht krijghen dan toe vorne. He dede als 29 em ghesecht was ende helt den munt vor dat gath ende blees mit al sijnre 30 vlijt inwert. Do he den adem langhe in toech ende starcklicke weder 31 vth blees. worp he dat hillighe lijcham Cristi vth den munde ende dat 32 vol vp de eerde by den ymmekorf. Do quam al de velheit der byen vth 33 den bynnensten des korues ende lepen eerwerdelicke to den hillighen 34 lijchame Cristi. ende na wyse der redelicken creaturen borden se dat 35 vp van der eerden. ende droghent mit groter eerwerdicheit in er wonin-36ghe daert de mensche ansach. He versumede ofte en achtede des nicht 37 wat daer ghescheen was ende ghenck vmme sijn werck to done. Mer do 38 he hen ghenck waert he haestelike beuanghen mit vnuerdrachlicken anx-39te. Ende dachte ten lesten dat he boeslicke ghedaen hadde. Hijr van 40 waert he van bynnen beweghen. vmmer he waert mit inwendigher kracht 41 ghedwnghen. ende he ghenck weder vmme ende in wrake sijnre misdaet. 42 goet hie vele waters vp de byen ende dode se. welker byen leuen he mit 43 bosen werken wolde bewaert hebben. Do de byen ghedodet weren ende 44Ga naar margenoot+ he de honich roten vndersochte. sach he een dinck// dat wnderlick is 45 to seggen. He sach dat lijcham vnses heren dat vt synen munde gheuallen 46 was verwandelt in de ghedaente eens alre schoenste kindekens recht 47 oftet nies ghebaren weer. ende lach vnder den hanich roten. Van den 48 mirakele wart he beuaren ende beuede alst behorlick was. mer he twy-49uelde ene wyle tijdes wat he dar mede doen solde. Ten lesten vant he 50 den raet dat he dat kindeken wolde nemen in syne hande ende draghent 51 to der kerken. ende wanttet em doet duchte wesen so wolde he dat kin-52deken dat god was allene grauen so dattet niemant weten en solde. Do
[pagina 174]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 1he dat began ende dat kint in sine hande nam. ende ter kerken droech 2 recht of he dat hemelicke grauen wolde vort haestelicke vnseenlicke 3 vth den handen des ghenes de dat vnwerdichlicke droech. Dit heuet de 4 man dus seluen vertelt sijnen eghenen kercheren. Ende de kercher vertel-5ledet vort den bisscoppe van clarenberch. ende de bisscop vertelledet 6 my. ende ick wolde dit mitter scrift kundich maken al den ghenen de 7 dit lesen. Ende de wrake van deser groter misdaet en waer nicht langhe 8 vertoghen. Ende de selue stede de to voren al vul volkes was waert in 9 korter tijt verwoestet. ende enich. want de inwoners in mennigen vnghe-10ualle verghengen. 11Ga naar margenoot+DAr is ene grote schone stat duacencen gheleghen tusschen de edelenaant.Ga naar voetnoot11 12 stede camerick ende attrabaten. Jn der stat gheschedet in der canonike13Ga naar margenoot+ kerke. dar de hillighe bisscop amatus// patroen is dat do de preister vp 14 den hillighen paesch dach dat vollick communicier hadde. vant he dat 15 hillighe lijcham Cristi liggende vp der bloter eerden. Do he daer van 16 beuaren waert ende mit ghebugheden kneen vp boren wolde. voer dat 17 hillighe sacramente by em seluen in de lucht. ende bleef hanghende an 18 den doke dar de preister de ghehillichden vingher plecht an te droghene. 19 Hijr vmme waert de preister ropende ende reep de canonike to samene. 20 se lepen dar to ende seghen dat alre hillichste licham Cristi leuendich 21 vp den doken in der ghedaente des alre schoensten kindes. Rechteuoert 22 waert al dat vollick to samen gheropen ende waert em allen sunder vn-23derscheet ghetonet. ende niemande wart dit hemmelsche visioen ghewei-24ghert. Do ic dat gheruchte hijr van ghehort hadde. quam ic to der vor-25ghenoemder stat. ick ghenck toe den dekenen van der kerken de my alte-26wal bekande ende begheerde dat mirakel to sene. He lettet toe ende 27 gheboet dat ment my seen lete. De kaste waert vp ghelaken ende dat 28 vollic leep to ende rechteuoert do de monstrancie vp ghedaen was. repen 29 se alle. se nu se ick. ick se den ghesuntmaker. Hijr vmme stont ick al 30 beuaren en sach nicht anders dan de ghedaente des witten brodes. noch-31tan en wiste ic my nerghene schuldich inne wor vmme ic dat hillighe 32Ga naar margenoot+ lijcham mit den anderen nicht seen en// mochte. Ende nicht langhe dar 33 na do ic dit in my seluen ouerleghede sach ic dat anghesichte Cristi in 34 der vullencomener oeltheit als he was do he ghecrucet waert hebbende 35 ene dornen krone vp den houede. ende twe dropele blodes nederlopende 36 van den vorhouede langhes dat anghesichte. vp beiden sijden van der 37 nesen. Rechteuoert vel ic neder vp myne knee ende anbedede mit tranen. 38 Do ic vp stont en sach ic ghene dornen krone noch bloet. mer ic sach 39 eens menschen anghesichte dat bouen ghenck in eerberheit alle anghe-40sichte. ende hadde em ghekiert to der rechter sijden. also dat men dat 41 rechter oghe nouwe gheseen en kunde. Sine nese was to mate lanck ende 42 seer recht. sine wynbraen weren wat vmme ghekrummet. ende he hadde 43 eenuoldighe nedergheslaghene oghen ende lanck haer nederhanghende 44 vp de schulderen. sijn baert was vnder den kinne vmme ghekrummet 45 ende was an biden sijden des alre schoensten mundes byna bloet van haer. 46 ende hadde blote steden alse de iunghen pleghen den de baert yrst be-47ghint to wassene. He hadde een blijde anghesichte ende magher kene-48backen. He hadde enen langhen hals. ende dat houet en weinich neder-49wert ghebughet. Dit was de ghedaente ende dit was de schoenheit des 50Ga naar margenoot+ alre gudertijrensten anghesichtes. Dat selue anghesichte peghen// se 51 binnen eenren vren tijdes mennighes sinnes to sene. Somighe seghent 52 recht of he an den cruce henghe. De anderen seghent recht of he to den
[pagina 175]
1 ordele queme. Ende vele seghent de meeste tijd in der ghedaente eens 2 schonen kindes. 3Ga naar margenoot+Wo hillich ende wo verdenstlick dattet is alle daghe misse te horen.Ga naar voetnoot3 4 ofte ten minnesten als ment wal by brenghen kan. dat wort bewesen 5 mit apenbaren exemplen.
Exempel 7Ga naar margenoot+EEn preister vth denemarken andreas ghenomet wanderde mit sijnenaant.aant. 8 landesluden pelegrimmaedsie to den hillighen graue als ick seer warach-9telicke ghehort hebbe van enen guden hillighen bruder van der predicker 10 orden de mit den seluen preister van parijs ghenck. Do se ouer dat meer 11 gheuaren weren quemen se vp den hillighen paesch auent to iherusalem. 12 ende vro morghens wolden se weder hen trecken. Do sede die preister 13 et is nu de alre hillichste dach van paesschen. ende dit is de stede der 14 verrisenisse vns heren. hoert ersten misse ende vntfanghet dat hillighe 15 sacramente ende dan sole wy hen trecken. Do siet em alle weigherden 16 ende hen toghen bleef de preister in der stat. ende do he misse ghedaen 17 hadde dede he sijne maeltijt ende began den anderen allene na te volghe-18ne. Do quam em een an de vp enen peerde sath de em vraghede. Wat 19 isset dattu preister ende pelegrim allene wanderst. He vertellede em 20Ga naar margenoot+ wat dar ghescheen was ende sede. vmme dese// sake byn ick van mynen 21 ghesellen ghelaten ende allene ghebleuen. Do sede de ridder sitte achter 22 my vp. Do he so achter em sath wart he vntslapene. ende by den auende 23 do he vntwakede ende vmme sach wor he were. sede sijn leidesman to 24 em bekennestu desse stede nicht. Do en konde he van alte groten anxte 25 nowe antworden. ende sede. myn heer my dunket dat desse kerke de 27 vor vns stet mine kerke is. ende dit naeste hues is dar ick ynne pleghe 27 to wonen. Do sede em syn leidesman di dunket wal to rechte glorificeer 28 Cristum wes sacramente du gheert heuest. ende vmme wes willen du 29 di nicht vntseen en heuest in vremden lande allene to <to> blijuen. Do 30 dit de enghel ghesecht hadde verscheen he ter stunt. De preister vertel-31lede al sijnen volke dat gotlicke wnder. ende mit synen ghesellen de lan-32Ga naar margenoot+ghe na em quemen betughede he wat mit em ghescheen was. Ende wantGa naar voetnoot32 33 somighe twiuelen mochten wo et moghelick were dat he in so korter 34 tijt in den swaren lijchame ouer so langhe recke des meers ende des lan-35des reysen mochte. Behaluen dat apenbar exempel des propeten abbacucaant. 36 de in ener korter vren van iudeen gheuoert waert to babilonien. so wil 37 wy vertellen een ghelijck mirakel dat by vnsen tijden ghescheet is in 38 brabant dar niemant an twyuelen an mochte de den man bekanden dent 39 gheschede.
Exempel 41Ga naar margenoot+INt iaer vns heren m.cc. ende// xiij. do men byna in allen landen dat 42Ga naar margenoot+ cruce predickde to den hillighen graue. was in brabant een man van gro-43ter hillicheit de langhe tijt begheerte hadde de stede to sene dar de hilli-44ghen vote Cristi ghestaen hadde. mer he vntsach em ouermijds den lij-45chamlicken arbeit des weghes ghehindert to werden van der gotlicken 46 schouwinghe. Do he in sinen ghebede was vp sinte peters auent ten ban-aant.47den in ener beslotener camer was de enghel gades by em want et was 48 nacht ende sede tot em. De here heuet angheseen dyne grote begherte 49 dattu gheerne seen woldest dat hillighe lant. ende nu byn ic dar vmme 50 to dy ghesant dat dyne begherte uerullet werde. Do dit de enghel ghe-51secht hadde greep he den man ende voerde em in ener nacht tot allen
[pagina 176]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 1 steden des hillighen landes de die pelegrimme to versokene pleghen. 2 ende vorde ene in der seluer nacht weder to hues. Ende den manne duchte 3 dat de nacht claerre ende luchtigher was dan enich dach also dat he alle 4 de stede van vrancryke van burgundien van lumbardien tussanien ende 5 de stede des hillighen landes ende de ghedaente ende de gheleghenheit 6 seer properlicke vertellede den ghenen de die vorghenoemden lande be-7kanden. Daer na gheschedet dat he vth to herdinghe somigher ynnigher 8 manne den he des niet weygheren en mochte mit em dat cruce vntfenck 9Ga naar margenoot+ ende er leidesman wart// to den hillighen lande. Ende he toende em allen 10 apelicke in den dat he de weghe wees. dat de bade godes de em gheleidet 11 hadde gheens sinnes loghenachtich mer warachtich ghewest hadde. Do 12 de hillighe man weder to huis quam sach he dat sine landeslude em be-13gunnen in eren to hebben. ende dar vmme toech he vth sijnen lande dar 14 he ghebaren was dat der naturen sote is. ende in vromeden landen leuedeaant. 15 he hillichlicke hent to den ende sijns leuens to. 16Ga naar margenoot+Wth desen mirakele comet ene sware vraghe wo dese hillighe manGa naar voetnoot16 17 in so korten visione in der ghedencnisse vntholden mochte. ende dar na 18 na anderen luden wysen de weghe soe mannigherhande. Dese vraghe mach 19 men dus vntbinden. de storke hebben seker tijde dat se hen vleghen. ende 20 se hebben alte langhen wech van vnser stat des landes van gallien ende 21 van dueschlant. ende we heuet se gheleert ouer so langhen wech weder 22 to keren tot eren nesten. anders dan de kloecheit der naturen. Hijr vmme 23 dat de natur vermach dat vermach ok god der naturen ende vorwaer 24 vele meer.
Exempel 26VAn den alre hillichsten sacramente des lijchames Cristi hebbe wy nuaant.Ga naar voetnoot26 27 oersake ghekreghen to sprekene. ende dat wille wy bewysen in desen 28 na volghenden exempele. wo grote sunde dattet is vnwerdelicke dat lij-aant.29Ga naar margenoot+cham Cristi to consacreren. By den// dorpe dar ic in gheboren byn wasaant. 30Ga naar margenoot+ en vnreine ende vnkuisch preister ende hijruoermaels in den olden testa-aant.31mente was den ghenen de vnreyne weren van wyuen nicht gheorlouet 32 to etene dat broet des sabbates. dat na der ee hillich hete to wesene. 33 ende dit leuendighe broet betekende. Nochtan vntfenc de vnselighe preis-34ter alle daghe dit leuendighe broet mit enen beuleckeden munde. Ende 35 sich de wrake godes hijr van. De munt bina van der nesen to den kinne 36 ende de tunghe veruuelde em soe seer dat sijne alre hoghesten vrende 37 em nouwe kunden verdraghen vmme sijns groten stankes willen.
Exempel 39Ga naar margenoot+EEn ander preister was in gallien als ick wanner ghehort hebbe do ick 40 noch een kint was wes hande in der misse van den hemmelschen vure 41Ga naar margenoot+ verbrant worden bouen den altaer. hent to den ellenboghen to. Nu vmmeGa naar voetnoot41 42 oersake des laues der byen na der litteren de se bewijsen to der glorien 43 des lijchames Cristi als wy bescreuen hebben. Wille wy oek wat vertellen 44 van den laue der enghelen. de se mit vthwendigher stemme gode bewy-45sen. Mer ofte der enghele lof in den ouersten vaderlande mit vthwendi-46gher stemme ghescheen sal is ene grote vraghe vnder den meisters in 47 der gotheit. ende ic en weet nicht ofte der enghele lof mit vthwendighen 48 stemmen in den hemmele ghescheen sal. Mer een dinck weet ick ist sake 49Ga naar margenoot+ dat// den enghelen gheens sinnes en betemet als somighe willen gode 50 te lauen mit vthwendigher stemme recht alse van node. nochtan solen 51 se waerachtelicke in der macht hebben gade to lauene beide mit vthwen-
[pagina 177]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 1digher stemme ende inwendich. Mer hijr in der lucht in der eerden vnser 2 pelegrimmasie hebbet de enghele ghebruket vthwendigher stemmen als 3 ick vake hebbe ghelesen ende ghehoert.
Exempel 5Ga naar margenoot+DE stat swessen in gallien was eens langhe in den banne ende de preistersaant. 6 en deden ghenen gades denst anders dan stillicke. Hijr vmme vp vnseraant. 7 leuer vrouuen hemmelvaert auent her iohan prior der reguleer canonicke 8 van sunte iohannes cloester dat bi der muren der seluen stat vnder den 9 wyngaerden gheleghen is. nam mit em dre canonicke dat ser deuote mans 10 weren. de nu al doet sijn. ende se ghenghen to samene in den naesten 11 berch der stat. dar wanneer een heremite ghewoent hadde. ende wolden 12 dar holden de gloriose hochtijt van vnser leuen vrowen. Do de dach began 13 wnder to ghane sunghen se vesper ende eten water ende broet mit enen 14 soberen munde. Dar na sunghen se compelete. ende na der complete 15 hadden se langhe ende ynnighe ghebede. ende na den ghebede rosteden 16 se vp der bloten eerden. want dat was ene woeste stede. Ende to hant 17Ga naar margenoot+ stonden se vurichlicken vp ende sunghen de// mettene simpelicke ende 18 deuotelicke. Ende do de prior vor der laudes de neghende lexen ghelesen 19 hadde alst ghewoentlick is. waert daer ter stunt ghehort een wnderlick 20 sanck der enghelen. ende se sunghen dat responsorium felix namque mit 21 alte luder stemmen. Do dat gheendet was sunghen allene veer enghele 22 van der vntelliken veelheit dat vers. ende oec dat gloria patri. ende al 23 de volheit der enghelen antworden dar vp tot elker tijt de repeticie. 24 Ende na der anderen repeticien begunnen de enghele dat responsorium 25 weder an. alst in den lande van gallien ghewoenlick is. ende sunghen 26 allegader dat responsorium voert vth. Do dat vte was sweghen de enghele 27 ende de prior began. Te deum laudamus ende so sunghen se vort vth de 28 mettene mitter laudes. Do de gheendighet weren woe vele suchten ende 29 tranen de iiij hillighe mans storteden van den grunde eers herten in der 30 ghedencnisse des alre sotesten sanghes en is vns nicht moghelick to ver-31tellen. Mer in em is veruullet dat in den psalm ghescreuen is. Ende deaant. 32 achterlatinghe der ghedachten solen dy enen hochtijdighen dach maken. 33 Twe van desen heb ick bekant als den prior ende robertum. der anderenaant. 34 namen en konde ick nicht gheweten.
Exempel 36Ga naar margenoot+VAn den vthwendighen sanghe der engelen is ok dit mirakel ghescheetGa naar voetnoot36 37Ga naar margenoot+ dat ic nu vertelle. Jn brabant// by brusele is een nunnen cloester van 38 der orden cisters. ghenomet sunte marien camer. Jn den cloester wasaant. 39 een cappellaen godfridus ghenomet. de alte deuoet was de my was alte 40 vrentlick ende seer kundich. Dese was byna xiiij iaer lanck alte seer 41 ghequellet mitten broke. ende nochtan en rostede he nummer meer van 42 predickene. ende selicheit der menschen. Hijr vmme gheuelet dat he 43 vor mijdnacht haestelicke starf. ende dar waert ghehort een ser wnder-44lick sanck der enghelen recht als by der kerken. Van den sanghe wart 45 de wechter beuaren ende verwnderde em wor vmme dat conuent der 46 nunnen eer vp ghestaen weer dan se pleghen ende wes hochtijd dattet 47 were dat se so lude mit vnghewoentlicken stemmen sunghen. want he 48 en konde anders nicht vermoden dan dat de nunnen in den choere sun-49ghen. Do de sanck vp heelt ghenck dat simbel ende clocke wart gheluth. 50 ende do bekande de wechter ersten dattet gheen nunnen sanck mer een 51 hemmelsch sanck ghewest hadde. Do de ynnighe cappellaen des morghens
[pagina 178]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 1 doet gheuonden waert bekanden se alle dattet heer der enghele in den 2Ga naar margenoot+ verscheide des hillighen mans so vrolicke ghesunghen hadde. Dat wy 3 nu ghesecht hebbet van den sanghe der byen na der litteren totten lauen 4Ga naar margenoot+ ende glorien des lijchames Cristi. ende oek// van den vthwendighen san-5ghe der enghelen is vns ghenuech. Ende nu wille wy vertellen van den 6 ghestlicken sanghe der ghelouighen bien. 7De sanck ende lof gades der vthwendigher stemme is van den hillighenaant.Ga naar voetnoot7 8 vaders ingheset. ende wort van der hilligher kerken stedelicke gheholden. 9 Ende de seuen ghetijde holde wy vth den worden des psalmes de daraant. 10 secht. Seuen werue in den daghe. dat is in den naturlicken daghe alseaant. 11 nacht ende dach. hebbe ic dy lof ghesecht. Ende in enen anderen psalme. 12 alle heidenen hantslaghet van blijdscappen. ende iubiliert gade in der 13 stemme der blijtscap. singhet em ende singhet. vertellet alle syne wnde-14re. Hijr ynne wort verstaen de sanck ende dat lof gades der lijchamliker 15 stemme. dar augustinus van secht in den boke synre bicht. Jck screiede 16 ouerulodelicke vnder den ymnus ende sanghe des soten gheludes der ker-17ken. ende ick was seer verwecket van den stemmen. ende de stemmen 18 vloiden in mynen oren. ende de waerheit wart beweket in myner herten. 19 ende de tranen vloyden vth mynen oghen. ende my was dar wal mede.aant. 20 Jck gheloue dat de wyn der gheestlicken blijdscap de so vette tranen 21 vnder den sanghe der kerken verweckede. als in augustino apenbaer waertaant. 22 gheschenket vth den alre besten vaten. Ende dar waert he vruchtbaer 23Ga naar margenoot+ recht als van den hemmelschen douwe// ende predickde hoechlicke der 24 werlt. Mer och de wyn comet nu vth vulen vaten ende dar vmme ver-25wecket he mer vnwerdicheit dan ynnicheit. Want wanneer yemant sonder 26 deuotien arbeidet mit schonen stemmen toe singhene. so wort in den 27 herten der gheenre deet horen de deuotie verstreiet. ende de tonghe 28 arbeidet to vergheues in den vthwendighen ropen ten sij dat de werkende 29 gheest dat herte van bynnen berore.
Exempel 31Ga naar margenoot+Hijr van gheschede een merclick dinck in gallien in der tijt do de coninckaant.Ga naar voetnoot31 32 philippus regneerde. Jn ener canonesien kerke waert begaen ene grote 33 hochtijd eens sunderlinghen hillighen. ende in der complete sunghen se 34 tusschen dat pater noster ende den creden dat responsorium. Jn pace 35 in id ipsum. ende dat sunghen se lude ende discantiertent. Ende alte hant 36 do se de anderde repeticie vth hadden na gloria patri ende den creden 37 binnen mundes wolden lesen. sede daer ene hemmelsche stemme daer 38 si et alle hoerden. daer en is nyemant verhort dan de heesche. Hijr van 39 verwnderden se em alle ende merkeden dat dar een versmaet mensche 40 was de in den hoke ghestaen hadde mit ener screielicker ende awisigher 41 stemmen. Ende nemat en twyuelde dar an he en were de ghene dar de 42 stemme vmme neder ghecomen was.
Exempel 44Ga naar margenoot+WO groet quaet dattet is vnder den palmen ende gheestlicken sangheGa naar voetnoot44 45Ga naar margenoot+ to slapenne wil ick apenbaerlicke bewijsen.// Dar was een monick alsaant. 46Ga naar margenoot+ ick ghelesen hebbe de vnder mettene vake plach to slapene. Ende dat 47 gheuel do he in ener nacht to mettentijt in den choer vnder de laudes 48 sleep. sach he in den slape enen alte leliken duuel vmme gaen de dar 49 hadde ene panne vul ghesmoltens pickes. ende al de monicke visiterde 50 ende elken de dar sleep gaf he enen lepel vul pickes. Do de duuel to em 51 quam ende den lepel wl sedendes pickes in sinen munt steken wolde toech
[pagina 179]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 1 he dat houet haestelike achterwert ende stotte haestelicke an dat holt 2 dar he an lenede. Do he em seer dede vntwakede he ende vant dat he 3 ghewndet was. Hijr vmme an merkede he voert an wo seer de traecheit 4 ende versumelheit vnder den gotlicken ghetijden gode mishaghede. ende 5 wo ser dat se den duuelen behaghede.
Exempel 7Ga naar margenoot+JC hebbe ghehort van den ghenen deet waerachtelicke bekanden deaant.Ga naar voetnoot7 8 selue eerwerdighe abdisse van argonseles dar wy hijr to voren van 9 ghesecht hebben. horde den duuel lude lachen ende al de susteren 10 bespoten. Want de schalke duuel hadde al de nunnen de in den conuente 11 weren bedroghen mit den bedreechlicken slape. Alsoe dat ghene van 12 em vp wakede to der mettene. De abdisse stortede eer ghebeth to den 13 heren. ende verwarf dat de duuel van em allen gheseen waert. se satte 14 elken in den conuente penitencie vor de versumenisse. ende makede alle 15Ga naar margenoot+ de// susteren vort an kloker ende vorsenigher teghen de bedrechnisse 16Ga naar margenoot+ des duuels de altoes arbeidet den denst gades to hinderen. Hijr vmme 17 alse de ghelouighen byen eerst vergaddert sijn mitten herten ende dar 18 na in der stemmen so solen se ghenuechlicke singhen. vp dat se in den 19 oren des heren sabaoth ghenuechlicke singhen moghen ende ouermijds 20 de oren der ynnigheit der ghelouigher herten verwecket moghen werden.	voetnoot4 Colv. II, 40 § 1 margenoot+ Ex. 175 margenoot+ 204a margenoot+ 204b margenoot+ Serm. b margenoot+ Ex. 176 voetnoot46 Caes. v. Heisterbach, Dial. Mir. boek 4, c. 8. [tekstkritische noot]25 [] aangevuld naar M. margenoot+ 204c margenoot+ Ex. 177 voetnoot17 Ex. 177 is een interpolatie. margenoot+ 204d margenoot+ 205a [tekstkritische noot]50 peghen, ls: pleghen. margenoot+ Ex. 178 voetnoot11 Colv. II, 40 § 2 margenoot+ 205b margenoot+ 205c margenoot+ 205d margenoot+ Serm. b voetnoot3 Colv. II, 40 § 3 margenoot+ Ex. 179 margenoot+ 206a margenoot+ Serm. c voetnoot32 Colv. II, 40 § 4 margenoot+ 206b margenoot+ Ex. 180 [tekstkritische noot]29 Na consacreren, volgt in de Lat. tekst: excepta beati Pauli solidissima veritate. margenoot+ 206c margenoot+ Serm. d voetnoot16 Colv. II, 40 § 5 voetnoot26 Colv. II, 40 § 6 margenoot+ 206d margenoot+ Ex. 181 margenoot+ Ex. 182 margenoot+ Serm. e voetnoot41 [vanaf Nu vmme] Colv. II, 40 § 7 margenoot+ 207a [tekstkritische noot]7 Na iohan, volgt in de Lat. tekst: cognomento Resebas. 33 Na robertum, Lat.: dictum Coquinarium. margenoot+ Ex. 183 margenoot+ 207b margenoot+ Ex. 184 voetnoot36 Colv. II, 40 § 8. margenoot+ 207c [tekstkritische noot]19 Na mede, is een zin niet in de vert. opgenomen. 41 nemat, ls: nemant. 44 palmen, ls: psalmen. margenoot+ Serm. f margenoot+ 207d voetnoot7 Colv. II, 40 § 9 margenoot+ 208a margenoot+ Ex. 185 voetnoot31 Colv. II, 40 § 10 margenoot+ Serm. g voetnoot44 Colv. II, 40 § 11 margenoot+ 208b margenoot+ Ex. 186 [tekstkritische noot]7-8 hijr to voren van ghesecht hebben, Lat.: inferius faciemus mentionem. 43 waet, ls: waert. margenoot+ Ex. 187 voetnoot7 Colv. II, 40 § 12 margenoot+ 208c margenoot+ Concl.

Vorige Volgende