Logo DBNL
Der byen boeck (1990)

Der byen boeck

(1990)–C.M. Stutvoet-Joanknecht–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

De Middelnederlandse vertalingen van Bonum universale de apibus van Thomas van Cantimpré en hun achtergrond


Vorige Volgende

Wnderlicke reynicheit is vnder den byen. al de vnreynicheit vergadderen se int middel. ende (ghene) vnreynicheit blijft dar verhalen. want er gheuoech leggen se (binnen in den korf). XXXVIII. capitel

31WNderlicke reynicheit is vnder den byen. Al de vnreinicheit ver-aant.32gadderen se int middel ende ghene vnreinicheit blijft daer ver-33halen. want// eer gheuoech leggen se binnen in den korf vp 34 dat se nicht veer vth en doruen gaen. ende wanneert vnweder is dat se 35 ledich syn van den anderen werke. so draghen se de vnreinicheit vth.

36+Jn desen worden versteet men de noetdroftighe ende selighe oefenin-3637ghe der capittelen. dar men de ouertredinghe ende de ghebreke voert 38 brenghen sal beschuldighen corrigeren ende reynighen. Want et betemet 39 allen conuenten ende bysunderlinghe allen cloesteren. dat vnder em sy 40 wnderlicke reinicheit. Ende wo mach dat beth gheschen dan men eens 41 ieghelickes ghebreck voert brenghe int middel. recht alse vnreinicheit 42 der gheenre de de vnderlinghe seligheit werke. Ende dat is na dat ghe-43screuen is. Laet vns vnse selicheit vnderlinghe werken. Want dat is veleaant. 44 ghenadelicker barmhertichliker ende verdrachlicker in deser teghenwor-45digher tijt vor weinich menschen ende dat vor den bruders gheschulden 46 ende ghecorrigiert to werdene. dan in den veruerlicken ordele gades 47 vor allen menschen guet ende quaet ewelicke verdomet to werden. Ende 48 dat is dat de hillighe apostel paulus secht. Jst dat wy vns seluen ordelenaant. 49 so en sole wy nicht gheordelt werden. Mer och arme een iewelick socht 50 sinen vrede ende vntsiet em den sunder toe straffene vp dat em des ghe-51likes nicht en gheschee als he sundighet. Mer du soldest dy meer verblij-

tekstkritische noten

1+den dattu ghestraffet wor//dest als du sundighest. ende mit der andacht 2 soldestu koenlicke dijne ghesellen berispen alse du woldest dat he dyne 3 ghebreke ende dine versumenisse nicht en versweghe. Mer nu wort ver-aant.4uullet dat de propheta iob van den duuele secht. De scheme beschermen 5 syne scheme. ende syn lijcham is to samene gheuoghet recht alse ghego-6tene schilde de vp een ligghen alse schubbe. Ende dar ynne verstont he 7 den duuel ende al syne vndersaten de em vnderlinghe beschermen ende 8 bedecken. Alsoe vergheet alle orde der cloester ende alle eerberheit. 9 alle forme der doghede wort vmme ghekeert in laster. ende alle strenghi-10cheit ende rechtuerdicheit wort verwandelt in den val der sunden. Alle 11 dese dinghe comen dar vth dat de beschuldiginge ende correctie in den 12 capittele nicht gheholden en werden.

13Petrus prince der apostelen berispede recht als in den capittele ana-aant.14niam ende saphiram vmme den eghendom. ende pinighede se mitter haes-15tigher doet. Paulus straffede petrum den princen der apostolen rechtaant. 16 als in den capittele vor den oldesten broders. Want he ordelde em beris-17pelick te wesen. Dese dinghe sijn in den irsten beghinne der hilligher 18 kerken vnder de alre meesten schaffeners des ghelouen. ende sijn bescre-19uen to vnser leringhe. Hijr vmme wor deser apostel exempele gheholden 20+ werden dar vulher//det altoes de vnuerscheidelicke ghenade Cristi mit 21 ouerulodicheit alre tijtlicker dinghe. Ende al isset dat somtijt vth pro-22clameren ende correctien der capitelen comen haestelicke versturinghe 23 der ghemode. nochtan rosten se gheringhe ouermijds de kracht des hilli-24ghen gheestes. ende de dar versturt werden keren weder to em seluen 25 in den vredsamen herte. Dar vmme secht de text dat dese dinghe ghe-26scheen solen in den daghen alst vnweder is. ende ledich van werken. ende 27 dat bedudet dat de correctie gheschen sal mit guden berade ende mit 28 vnder schenen ordele der ouersten. Ende dat dar voer in den texte ghe-aant.29secht wort dat se de vnreynicht int middel leggen bedudet dat dar verbo-30den is vmme de proclamatien ende correctien der capittelen ienighe 31 appeleringe ofte claghe ende vntruchtinghe vth den capittele te done.

Exempel

33+WY hebben ghehoert van den ghenen de den man wal bekanden dat in33 34 der kerken van remen een dekene was ser strenge. ghebaren vth enghe-aant.35lant. de sijne canike vmme ore misdaet manlicke plach toe corrigeren. 36 Ende dat gheuel by sinen tijden dat de eerwerdighe ende god leue bis-aant.37schop van ludick albertus ghenomet des hertoghen broder van brabant 38 van den keyser henric verdreuen waert. ende van synen ridders by der 39 stat van remen vmme de rechtuerdicheit seer bedreechlicke ghedodet 40 waert. Toe wes beghancknisse de eerwerdighe richardus ghebaren vanaant. 41+ coninck//liken gheslechte. do ter tijt prouest van remen mer bisschop 42 ghcoren to cathalanen sunder bruloftes kleeth dat is sonder coghelenaant. 43 teghenwordich was mit groter scharen van anderen edelingen. Do dat 44 lijcham des hillighen bisscoppes begrauen was ynt choer der houet kerken 45 alset wal betemede reep de dekene al de canonike ende oek den prouest 46 de to bisschoppe ghecoren was to capittele. Do se alle seten sede de 47 dekene to den ghecornen bisscoppe. Als ick gheloue so en heuestu noch 48 nicht ouerghegeuen de canikes prouene of de prouestie. De ghecorne 49 bisscop antworde. noch nicht. De dekene sede dar vmme sta vp ende 50 bereide dynen rugge in teghenwordicheit der broder to der discipline. 51 ende vuldo der kerken. want sunder den bruloftes clede heuestu mitten

tekstkritische noten

1 canoniken int choer ghegaen teghen de regule. Sunder merren stont de 2 ghecorne bisscop vp ende toech em vth. ende buckede dale ende he vnt-3fenck van des dekens hant de alre scharpste discipline. Do he de vntfan-4ghen hadde ende em weder anghetoghen hadde sede he to den dekenen 5 mit seer groter suticheit des mundes voer al den canoniken. Jck danke 6 gade ende sijnre leuer moder de ene patrona is van deser kerken. dat 7 ic dy sodanighen man hijr late in den regimente deser kerken. Hijr vmme 8 sal ick dese stede destomeer lief hebben. ende ic sal altoes eren in// 9+ desen stichte de werdighe ghedencknisse der waerheit. Do he dit ghe-10secht hadde gaf he ouer de prouestie ende canonicscap ende makede 11 waer in em seluen de ghemenen bisproke. Wo dat houet hogher is. wo 12 de hals bochsamer is. Want et betemet bysunderlinghe dat de hoghe edel-13heit beweket worde mit sachtmodigher oetmodicheit. So vele als ick 14 in desen exempele versta so en wort vns nicht myn exempels ghelaten 15 der dogheden in den ghenen de die correctie vntfenck. dan in der stant-16acheit des ghenes de ene corrigerde. Do de edele man van conincliken 17 gheslechte ghebaren ende bisscop ghecoren. vor ene kleine misdaet so 18 scharpene correctie mit verduldicheit ende oetmodicheit vntfenck. Ende 19 de dekene ok in so groten manne nicht vnghewroken en leeth. want he 20 vorsach haddet vnghewroken ghebleuen so soldet den anderen een oersake 21 des valles ghewest hebben.

22+Hoer wat de selue dekene dede do em sijnre suster sone vntgaen had-2223de. Vmme de minne ende eerwerdicheit sijns omes was em ghegeuen 24 ene prouene in der kerken van attrabanen. Dar na waert he vmme denaant. 25 val der vleeschlicken sunde ghepynighet ende een iaer lanck van sijnre 26 prouenen berouet. Dar na gheuelt dat de selue dekene sijn oem vmme 27 summighe saken de dar vp stonden quam to der stat van attrabanen. dar 28+ waert he erwer//delicke alset sodanighen manne betemede van den cano-29niken vntfanghen. Em waert vertelt sijns neuen misdaet ende wat he 30 daer vor gheleden hadde ende dat he een iaer lanck van sijnre prouende 31 berouet was. Ende em waert ghesecht dat al dat capittel bereit was sinen 32 neuen de penitencie mildelicke quijt to gheuene weert dat he em ghewer-33dighen wolde vor sijnen neuen to bidden. Ende he sede. wor vmme en 34 solde ick des nicht doen. isset nicht mynre suster sone. Hijr vmme reep 35 he to samene al dat capittel der canike ende sede. Jc hebbe vernomen 36 dat myn neue sick vntgaen heuet ende na ghewoente deser kerken een 37 iaer lanck ghepijnighet is in der berouinghe der prouende. Hijr vmme 38 bidde v dat gy desse sake setten willen in myn guetdunken. Ende sunder 39 merren leten se dat alle toe mit enen blijden anghesichte. want dat was 40 een klerck als men plecht to seggene van den guden ghesellen de gheen 41 guet en doen. De dekene sede voert. O myne alre leuesten heren vth 42 vwer ghenaden hebbe gy mijns neuen misdaet gheset in myn guetdunken. 43 nu prijse ick ende laue yuwe ghewoente. dat gy een iaer lanck pleghet 44 to pijnighen de ghene de em vntgaen in vnreinicheit des vleesches. nu 45 to desen iaer daer myn neue in ghepijnighet is do ick noch een iaer toe 46+ dat he twe iaer ontbere alre waldaet// de van der prouende comet. Ende 47 ist dat he em binnen der tijt so seer betert dat he de prouede werdelicke 48 weder vntfanghen mach. so sette ic dat in de mildicheit uwer ghenaden. 49 Mer ist dat he em vulke heuet so en latet em nummer in der ewicheit 50 de prouende boren. ofte to den schote deser kerken comen. Do dit de 51 canonike horden worden se wnderlicke ghestichtighet in den worden. ende so grote doghet des dekens kundigheden se ouer al dat lant.


Vorige Volgende