Der byen boeck

De Middelnederlandse vertalingen van Bonum universale de apibus van Thomas van Cantimpré en hun achtergrond

Regelnummers proza verbergen

De byen en halen nicht dat honich allene van walrukenden kruden mer oec van stinkenden cruden. XXXVII. capitel

16DE byen en halen nicht dat honich allene van walrukenden kruden.aant. 17 mer ok van stinkenden kruden. nochtan hebben se wnderlicke 18 ghenoechte in guden ruke. ende natuerlicke vleen se allent dat 19 stinket. Mer nochtan merren se ene korte tijt nutlicke in den stinkenden¹⁹ 20 kruden. vmme de gude vrucht des honighes.

21⁺Ende dat is dat sunte pauel secht. Alle dinghe prouet. mer datteraant. 22 guet is dat holdet. By den walrukende krude versta wy de werke des gu-23⁺den gheruchtes.// Ende by den stinkenden crude versta wy de werke des 24 quades gheruchtes. dar de apostel paulus van secht. Wy sijn een guetaant. 25 roke Cristi vor gade. den anderen sijn wy een guet roke des leuens to 26 den leuene. ende den anderen sijn wy een roke des dodes to der doet. 27 Vp dat selue wort secht sunte augustinus. als wanneer de alre dorbersteaant. 28 salue do dat busseken des albasters ghebraken waert vervullede dat hues 29 mit suten roke. also heuet oeck dat gude gheruchte der hillighen apostole 30 do ere lijchame in der martilie ghebraken worden de hillighe kerke de 31 ouer al de werlt ghedeelt is veruullet mitter alre sutester walrukende 32 offerhande godes. Ende den ghenen de em van vth minnen hijr af verblij-33deden den was dat een gheruchte des leuens to den leuene. Mer de dat 34 benijdeden den was dat een gheruchte der doet to der doet. Mer du ghe-35louighe bye hebbe ghenuechte in de gheruchte der guder werke. ende 36 in den soten roke der dogheden ende spreke hijr van vnderlinghe mit 37 dinen naesten vp dat de guden ende stichtighen worde dy moghen van 38 der slanghen munt maken enen walrukenden munt. vth welken munde 39 dyn naeste ghestichtighet moghe werden ende dyn herte ghereinighet 40 moghe werden. ende in gheestlicker blijtscap verwecket to der begheer-41ten der ewigher hoecheit. Het sal dy vele leuer wesen dat dyne lippenaant. 42⁺ ende// dine tunghe drupen soticheit des gheestlicken hanighes ende mel-43kes dan bitterheit des achterclappens ofte ander quader kallinge daraant. 44 dine memorie mede vervuullet werde mit bitteren ghedachten ende dy 45 verwecke tot ouergheuen. Dat daer voert volghet in den texte. dat deaant. 46 byen natuerlicke vleen alle stinkende dinghe. nochtan merren se dar 47 ene wile tijdes nutlicke ynne. vmme de gude vrucht des hanighes. Dat 48 sal men also verstaen. dat ene hillighe zele nicht allene vth guden werken 49 der menschen nemet oersake voert to gane in dogheden. mer oec vth 50 quaden werken. Want in den quaden seet se dat er rechtuerdelicke misha-51ghet. ende in den guden seet se dat gude dat se nauolghen sal.

19 Colv. II, 38 § 1

+ Serm.

+ 201c

+ 201d

[p. 169]

Exempel

2⁺Wy hebben gheseen ende ser vrentlicke lief ghehad enen seer edelen² 3 ridder ghenomet philippus dat een man was van enen ser vullencomenenaant. 4 leuen in wen wy vake ghemerket hebben dat he alle syne tijt to brachte 5 in ghebede oft in stedigher ynnicheit of in hillighen kallinghen. He bekan-6de vele gheestlicker mans ende vrouwen de he versocht hadde in grekenaant. 7 ende lumbardien in burgundien in vlanderen in vranckrike ende in brabantaant. 8 welkeer dogheden zeden ende worden he vertelde mit wnderlicker vuri-9cheit ende begherten. ende dar mede verweckede he der ghener herten 10 de dat horden to beteringhe ers leuens. Ende de ghene de em horden 11⁺ of mit em spreken bath he mit vunderlicker soticheit der worde// dat 12 se em ghewerdighen wolden to vertellene of se yet ghehort ofte gheseen 13 hadden in werken ofte in worden hilligher mans. Ende dusdanighe kallin-14ghe verweckeden in em mer dan men ghelouen mach so grote ynnicheit 15 ende so grote blijtscap des herten ende begherten dat he scheen allene 16 van sodanighen worden to leuene. Mer alst gheuel dat he ander dinghe 17 horde so kerde he sijn anghesichte daer van mit vunderlicker bangicheit 18 des gheestes recht of he vor dat houet gheslaghen wer. Ende he en is 19 nicht berouet van der vrucht sijns guden mundes ende sijns guden horens. 20 Want god heuet em oek ghelauet in deser teghenwordigher tijt in vunder-21licker maneren. He en hadde noue van synen vaderlicken erue noetdroft 22 sijns leuens. nochtan stichtede he achte cloesters van der orde cisters. 23 behaluen de vergadderinge der beghijnen de he in mennigherhande steden 24 bouen vijf dusent to den denste Cristi vergadderde. Se wo vruchtbar 25 dattet den guden menschen is ghenuechte te hebben in den roke des gu-26den gheruchtes.

+ Ex. 172

2 Colv. II, 38 § 2

+ 202a

3 Na philippus, volgt in de Lat. tekst: de Monmiral. 7 Na bungundien, Lat.: Prouinciae. 29 WAT, ls: WANT.