Der byen boeck
(1990)–C.M. Stutvoet-Joanknecht– Auteursrechtelijk beschermdDe Middelnederlandse vertalingen van Bonum universale de apibus van Thomas van Cantimpré en hun achtergrond
Regelnummers proza verbergen
| |
Die de ioghet hebben trecken wt toe werken ende die oldesten werken [binnen]. XXVII. capitel43DE de ioghet hebben trecken wt to werke ende de oldesten werkenaant. 44 binnen. 45Ga naar margenoot+Van der iungelinghen werke beyde wtwendich ende ghestlicGa naar voetnoot45 46 hebbe wy ghenoch hijr to voren ghesecht mer nv wil wi bewisen mit enenaant. 47 seer apenbaer exempele dat van den denste Cristi mit allen ghinen ioghet 48 wt ghenomen en wort. Want de alre wllencomenste coninc yozias godeaant. 49 began to ontsene ende sine bade to holden do he viij iaer olt was. endeaant. 50 mit den alre hillichsten iob wes vp de barmherticheit van siner ioghetaant. 51 ende se is mit em wt ghegaen van siner moder buke. | |
[pagina 116]
| |
1Ga naar margenoot+By onsen tiden is in vlanderen een dinc ghescheen dat nicht myn wun-aant.Ga naar voetnoot12derlic en is. Daer was een kynt van vijf iaren achas ghenomet dat ghebo-aant.3ren was van seer erbaren olders. Do dat kint eerst de mynre broders 4 sach vercreghet mit screyene van sinen olders dattet ghecledet wort 5 mit enen habite. Mer de olders menden ersten dat et kintdesheit were 6 ende dattet em als ment mit anderen kinderen to onderuinden pleghet 7 in corter tijt vergaen solde. Eer nabuers ende al de anderen begunnen 8 to merken nernstelike dat et kint mit wunderliker maneren began to 9Ga naar margenoot+ holden de ghewonte//der orden. Dat genc baruoet ende gordede em mit 10 enen harden gheknopeden sele ende schuwede suluer ende god mit allenGa naar voetnoot10 11 vlite ende daer van gheschede een dinc dat seer wunderlic was[.] somighe 12 coeplude quemen to sins vaders hues vmme daer to herberghene. Do 13 se dat kint seghen in so danighen habite verwunderden se em ende do 14 se verstonden dattet alle ghelt schuwede legheden se hemelike enen 15 penninck vp den bodem des croses daer se wt druncken ende deden daer 16 een luttel wijns in ende gheuen den kinde drincken. Do dat kint den wijn 17 wt ghedruncken hadde ende den penninck sach reep et veruerlike ende 18 worp den croes van sick ende sloch sine oghen vp to den hemele ende 19 sechde mit tranen. O almechtighe god du weeste dat ick mine orden 20 onwetende ghebraken hebbe[.] daer na began et to beuene ende wort 21 bleck ende sin ansichte began swart to werden recht oftet steruen wolde. 22 Do dat de vader sach wort he verueert ende leep haestelike ende haelde 23 enen prester de den kinde de hant vp dat houet leghede ende absolueerdet 24 ende versachtede sinnen row ende droefheyt. Des hillighen daghes plachGa naar voetnoot24 25 dat kint to sitten vp der straten ende reep to samen der nabuer kynder 26 ende straffede de ghene de ongheschicket weren van seden de houer//-27Ga naar margenoot+dich weren ofte verciert in clederen ende leghede em voer de pine der 28 hellen de se vor er sunde liden solden mer guden kinderen dant belouedet 29 de glorie des hemels[.] somtijt so lerdet den kinderen dat pater noster 30 ende sechde wo guet dattet weer der moder Cristi to denen ende mit 31 ghebugheden kneen se to groten mit der enghelschen grote. To deses 32 kyndes to herdenghe vergaderden ock de olden mit den iungen ende had-33den wunderlike grote ghenochte in des kyndes wijsheit ende in sinen ant-34worden. Wanneert horde sinen eghenen vader sweren ofte em sach licht-Ga naar voetnoot3435uerdich in seden of drunken so haddet groet mede liden mit em ende 36 straffede ene mit tranen segende. Alre leueste vader onse prester secht 37 in der kerken dat de dusdanighe dinghe doen en sullen dat rike godes 38 niet besitten. Do sin moder in ener hochtijd ghecledet was mit den alre 39 besten scharlaken ende mit roden clederen berispede dat kynt de moder 40 mit swaerre droefheit vor den anderen volke de in der kerken seten ende 41 wees mit den vinger vp dat belde des crucifix ende sechde sich moder 42 see ende anmerke wo onse here ihesus Cristus naket hanghet an den cru-43ce ende roet is van sinen eghenen blode ende du heuest di versciert mit 44 scharlaken to siner smaheit hode dy moder hode di alre leueste dat tu 45Ga naar margenoot+ vmme dese rode cleder nicht en comest in de helsche pine.// Ende sunder 46 merren ontsach de moder des kindes worde to male seer ende leghede 47 de cleder of ende wolde de cledere of der ghelijc daer na nicht bet to 48 ghebruken[.] mer wat merre ic ende maket lanc et weer onmoghelic datGa naar voetnoot48 49 ic ommer mit worden vertellen mochte. Wo groet des kyndes werdicheit 50 was in seden wo grote stedicheit in den ghebede. wo grote bewaringhe 51 der oghen. wo grote oetmodicheit in gane. ende grote wijsheyt in spre-52ken. Ende dat was bouen allen dinghen wunderlic dat allene de ioghet | |
[pagina 117]
| |
1 ende de ledekens des clenen lichames toenden een kynt to wesen mer 2 sine seden ende werken toenden den alre wllencomesten man in allen 3 dochden to wesen. Do dit kint niet al vij iaer olt was starfet ende heuetGa naar voetnoot3 4 verwllet in corter tijt vole tides. Want sine zele was gode behaghelic 5 ende he is ghegrepen van gode vp dat de quaetheit sin verstant nichtaant. 6 en verwandelde of de vensicheit sine siele niet en bedroghe. Do he den 7 dode ghenakede bichtede he enen prester ende begherde dat hillighe 8 licham Cristi mer de prester en dorste em des nicht gheuen wanttet 9 in den ghemenen consilium verboden was dat men dat hillighe sacramentaant. 10 so iungen kinderen niet gheuen en solde. Dat kint reckede sine hant vp 11 to den hemele wert ende sechde mit wunderliker gudertieren ende soti-12cheit der spraken o here ihesum Criste du weeste dattet mine hochste 13Ga naar margenoot+ begherte is dy to heb//bene. Jc heb vmme di ghebeden ende ic hebbe 14 ghedaen dat ic solde ende ic hope betruwelike dat ic diner teghenwordi-15cheit nicht berouet en sal werden. Do dat kint dit ghesecht hadde troes-16tedent sine olders de vmme em setten ende screyeden ende dat kint to 17 herdede se tot beteringhe ers leuens ende onder den worden der to her-18dinghe des gheestes ende des gheloues gaf et gode den onbeuleckeden 19 gheest[.] ende sunder merren verscheen haestelike der mynrebroder ha-Ga naar voetnoot1920bijt alse de rock mit der angheneyder coghelen de vp den kinde wt ghe-21recket lach ende wort daer na niet bet gheseen. Hijr omme do somigheGa naar voetnoot21 22 broders bi des kindes graue stonden ende den salm de profundis lesenaant. 23 wolden en conden se den psalmen mit ghinen arbeide ofte vlijt wo vake 24 se oec de versen weder haelden wt lesen vp dat men daer inne verstaen 25 mochte dat de hillighe ziele ghine hulpe der ghebede en behouede ende 26 ic gheloue dat dit sulue mi oeck ghesecht is do ic vp des kindes grauen 27 beden wolde. Des kindes olders worden so seer ghebetert van des kindesGa naar voetnoot27 28 exempel dat se na sinen dode alle wallust der werlt ouer gheuen ende 29 to samen in ener tijt in de orde ghenghen de vader in der prediker ordeaant. 30 ende de moder in de orde van cisters. | |
Exempel32Ga naar margenoot+In dueschlant was een kint van gheliker deuocien ende hillicheit al enGa naar voetnoot32 33Ga naar margenoot+ wasset nicht van gheliker oltheit want et was// xiij iaer olt. dit was alre 34 edelste van ghebuerte ende dat was des greuen sone flankebert. Dit kintaant. 35 wort van siner moder ghesant to den coninc van vranckrike eren machaant. 36 vp dattet mit des coninghes kinderen vp ghevodet worde. Ende wanttet 37 ene ghewonte is alremest in vromden landen dat de landes lude gherne 38 pleghen to vergaderen ende to samen vrolic to wesen so gheuellet dat 39 dit kint albertus ghenomet den seligen broder iordanus den meyster vanaant. 40 der prediker orden de do to parijs wonde ende de anderen dudeschen 41 broders visitierde ende versochte. Do dit kint dit vake ende langhe dede 42 begunnen den kinde wt to sprekinghe des hillighen mans alle erdesche 43 dinghe in den ghemode snode to werden ende hemelsche dinge to beha-44ghen ende dat begrep in den ghemode dattet inde orde gaen wolde ende 45 bat den meyster iordanus vmme dat habijt der orden want dat kint was 46 en luttic gheleert. Mer meyster iordanus vermodede des kindes begherte 47 ontstantachtich to wesen ende herdedet vele meer wal to regeren ende 48 to verwarene de greueschop daert allene recht erfghename of was op 49 dattet sine ondersaten regeerde mit guedertirenheyt ende sachtmodi-50Ga naar margenoot+cheit. Do dat kynt olt gheworden was xvi iaer// ontboet em de moder 51 bi erbaren groten boden dattet to hues queme ende neme ene alre edelste 52 huesurowe ende ontfenghe de herschopie van der herschop want sin vader 53 was nv van langher oltheit cranck gheworden. Dat kint antwerde den | |
[pagina 118]
| |
1 ridders ende eren knechten laet ons gaen ende seen onse landes lude 2 van der prediker orde to parijs eer wy van hijr scheden. Dat kint quam 3 mit al sine ghesinne to der broder hues ende reep den meyster ende de 4 broders hemelike in de camer ende vel neder vor eer vote ende sechde. 5 Jc nemes gode vor iv to tughe dat ic hueden bereit bin de werlt to laten 6 ende mit iv in der orden cristo to denen ende isset dat gy mi nv ic guet-7willich bin verwerpen dat sie ende ordele god suluen ende en late miner 8 sielen doet nicht onghewraken bliuen van iv. do dat kint dit ghesecht 9 hadde screyede de meyster ende de broders weren beuaren ende benowet 10 in den gheeste omme des kindes worde ende beuelen allene de sake den 11 heren. Se leten dat conuent to samen comen ende vertelleden em vliteli-12ke de sake ende des kindes worde ende altehant ontfenghen seet ende 13 togen em an dat habijt der orden. Do dat de ghene vernemen de omme 14 em ghesant weren screyeden se alte seer ende quemen weder to eren 15Ga naar margenoot+ lande ende brach//ten den olders alte drouighe botschap. Sijn vader de 16 olt was nam mit em vele ghesins ende quam to parijs ende do he sinen 17 sone mit ghewelde wt den closter trecken wolde wort dat kint uan den 18 anderen nouicien sinen broderen so hartlike gheholden dat et bi na hadde 19 gheschoert gheworden ende de vader kierde weder in sin lant ende en 20 hadde nicht gheuordert. Jn der tijt was to parijs een archediaken wt 21 dueschlant seer schone van ghedaente bouen alle de clerke van der stat 22 ghenomet dederic ende wal to rechte to ghenomet de schone duscheaant. 23 [.] dese was des iunghelinghes oem van siner moder weghene ende was 24 swaerlike verstuert op sinen neuen ende vertoget langhe dat he sinen 25 neuen niet seen en wolde ten lesten do he weder to lande trecken solde 26 ontboet he em bi sinen clerke dat he des anderen daghes comen wolde 27 vmme em to sene. Do dat dat kint broder albert hoerde leep he to den 28 meyster ende leep oec to de broders de meest gheestelic weren ende 29 bat em allen dat se vor de selicheit sins oems den heren bidden wolden. 30 Do dat ghescheet was quam de archediaken <to> sijn oem ende se setten 31 by een in der capellen vmme to samen to spreken. Ende rechteuoert 32Ga naar margenoot+ lepen den// archediaken de oghen ouer mit tranen ende sechde to den 33 kinde alre lieueste wo moechstestu dat doen dattu dine moder myn suster 34 de dy allene van den kinderen beholden heuet ende my dynen oem de 35 dy bouen allen menschen lief hebbe mochtest achter laten ende nv als 36 ic hore sterft dyn moder van groter drofheyt. Ende ic bin na den dattu 37 in de orde ghenghest seck gheworden by na to der doet to ende ic en 38 sal nummer mit enighen troeste verlichtet werden ten sy dat ic dy see 39 bynnen dinen prouelyaer wederkeren to der werlt alset wal gheorleuet 40 is. Dat kint antwerde em myt wunderliker soticheit des mundes ende 41 sechde. Se alre lieueste oem de dre belde de vor ons in den glaseuenster 42 ghemaelt sin[.] wes sin de[.] ende wes ghedencnisse bewisen se ons[.] se 43 bewesen ons Cristus ghedencknisse ende siner moder ende sins neuenaant. 44 iohannes den he bouen de anderen bisunderlinghe lief hadde. Wt desen 45 machstu warachtelike merken dat al hadde Cristus sine moder alte lief 46 ende sach dat se van groten rowen sins lydens so seer in den herten ghe-47pynighet wort dat dat sweert des rowen ere siele doer genc ende sin 48Ga naar margenoot+ ghemynde neue iohannes ewanghelista myt bangicheyt des rouwen// mer 49 beswaert was dan men ghelouen mach ende Cristus was mechtich van 50 den cruce neder to stighen mer he en woldes om eren willen niet doen 51 mer he wlherde an den cruce hent he starf. Des ghelikes wete alre lieues-52te oem dat ic mit Cristo ende omme den heren Cristum gheclommen | |
[pagina 119]
| |
1 bin op dat cruce deser hilligher orden ende al ysset dat ic myne moder 2 van rouwen se steruen ende dy minen alre lieuesten oem see seeck wer-3den nochtan sal ic onbeweghelic wlherden in den cruce hent to der doet 4 to. Ende yssset dattu my ghelouest so salstu suluen oec vp dat cruce 5 clemmen vp dat dy de verdomelike arbeyt nicht en bestricke alset al 6 rede begunnen is myt dy. Wat mer de archedyaken wort beweket to ouer-7ulodighen tranen ende van herten beweghet ende seer benowet myt den 8 wroghender consciencien ende he en mochte nicht weder staen den 9 gheest de wt den kinde sprack. Daer en bouen wlherdede de iunghe in 10 vurighen ghebede ende in wenich dagen brachte he den archedyaken daer 11 to dat he in de orde genc daer em al de clerckschop ende dat volc van 12Ga naar margenoot+ der stat seer van verwunderden dat// de worde des kindes so haestelike 13 den moet des lewen hadde ghetemet ende to so groter oetmodicheit ghe-14bracht. Dat kint broder albert wos op in enen wllencomenen gueden leuen 15 ende is hente huden to de alre edelste prediker. De pawes wolde em bis-16scop maken van ener alte groter stat mer de hillighe man sechde een 17 wort dat werdich is in der ghedencnisse to holden. Jc sal sekerliker ende 18 blideliker een slicht broder der orden steruen dan oft ic mit enigher eren 19Ga naar margenoot+ des bisdomes verhoghet worde. Hijr omme isset na des propheten worde 20 enen menschen guet dat he draghe dat iuc des heren van siner yoghetaant. 21 ende sine necken gheue onder dat lichte iuck Cristi. |
|