Der byen boeck
(1990)–C.M. Stutvoet-Joanknecht– Auteursrechtelijk beschermdDe Middelnederlandse vertalingen van Bonum universale de apibus van Thomas van Cantimpré en hun achtergrond
Regelnummers proza verbergen
| |
De clenen byen ofte dornen helpen nicht allene der moder in den werken mer ock in der vrucht. VI. capitel25DE clenen byen ofte dornen helpen den moder nicht allene in denaant. 26 werken mer ock in der vrucht. 27Ga naar margenoot+Wi hebben hijr vor ghesecht dat bi der moder betekent wortaant.Ga naar voetnoot27 28 de begherlike mynne der prelaten. ende de oldesten brodere. dese en 29 werden nicht allene van den conuersen gheholpen mit den werke der han-30den mer ock mit der vrucht der doghet. want als se em puerlike gheuen 31 to der mynnen godes. ende erre naesten. so vermeren se ende voeden den 32 brant der mynnen. Want daer en is ghin vnderscheet der ioden of der gre-aant.33ken der clerke ende der conuerse. wanneer se witlike ende wal na der 34Ga naar margenoot+ orden// leuen. want de conuersen gheuen so wal guet exempele als moni-35ke. wanneer se em gheuen to ynnighen beden ende tranen. ende denken 36 van den gotliken waldaden ende hemelschen loue. ende also vermeren 37 se dat ghemene guet ende de ghemenen selicheit. | |
Exempel39Ga naar margenoot+In enen cloester in brabant van der orden van cisters was een leeck bro-aant.Ga naar voetnoot3940der ghenomet hermen de stedelike seeck was. ende do he ghemoyet wart 41 mit verwitene der valschen brodere. dat he den huse ghine bate en dede 42 mer schade. antworde he em seer hoechlike ende sechde. Alse ic myne 43 orde in den seckhuse holde. so vele alse mi de suckte ghehenget. ende 44 ic myne sele in verduldicheit beholde. so gheloue ic dat ic in den oghen 45 des ouersten godes. dit cloesters hoechliker ende nutteliker ende selichli-46ker verbetert hebbe. dan oft ic dat mit M marck rike ghemaket hedde. 47Ga naar margenoot+ Vorwor he sechde werdelike rechtuerdelike ende altewal. Want de selen 48 en sin nicht ghemaket vmme des cloesters willen. mer dat cloester is 49 ghestichtet vmme der selen willen. Alse de here en heuet dat volc nichtaant. 50 verkoren vmme der stede willen. mer he heuet de stede vercoren vmme 51Ga naar margenoot+ des vol//kes willen. De iungeste byen helpen de moders dat mach menGa naar voetnoot51 | |
[pagina 66]
| |
1 anders beduden na den gheboden godes daer he gheboet. dat men vaderaant. 2 ende moder eren sal. ende dit ghebedet sal van natuerliken mynnen allen 3 menschen ingheprentet wesen. Mer de menschelike boesheit is boser dan 4 enich deer in den dat se dit gheboet nicht en holden. Want de menschen 5 en bewisen wl na eren olders ghin werck der mynnen als se em bewesen 6 hebben. Wi lesen in den boke van der naturen. dat somighe voghele alsaant. 7 er olderen olt werden ende er vederen verlesen. so denen se em weder. 8 se halen spise ende soken arsedie. alse de wedehoppen. so lange hent er 9 olders steruen ofte ghesunt werden. Hijr vmme is en mensche quader dan 10 enich deer. de daer nicht to hulpe comet sinen olders. als se er guet ver-11loren hebben of kranck gheworden sin. ende daer vmme radet seneca so-aant.12danighen menschen seghende. Gif dinen knecht ofte dinen sone ghin boet 13 ouer di. Wo grote vnsinnicheit is dat. den erfghenamen guet to vergade-aant.14ren. ende em soluen noetdroft te vnttrecken. vp dat grote erfnisse em 15 sinen vrent make to viant. Want he sal sick so vele te meer verbliden 16Ga naar margenoot+ van// dinen dode wo he meer van di ontfaet. | |
Exempel18Ga naar margenoot+Hijr van is een merkelic dinc ghescheet in den lande normedien. Daeraant.Ga naar voetnoot18 19 was een seer rick man mer vnedel dese hadde enen enighen sone den he 20 seer leef hadde den he leckerliken vp vodde hent he een man wart. Een 21 edel ridder quam to [den] vader mit sinen vrenden ende sechde wi hebben 22 ene alte schonen dochter ende wijs. ouermits eer mach din gheslechte 23 verbetert werden ende verhoghet. so veer alset di behaghet. Dese wille 24 wi dinen sone gheuen to ener huesvrowen in sulker vorwarde dat du em 25 ouer gheuen salst al din guet. ende din sone sal di ende siner moder so 26 lange als ghi leuet ouerulodighe noetdroft gheuen. Want dat mochte me-27nighes sins gheuallen dat din sone de erfnisse nicht en kreghe. wanneer 28 du int besit bleuest. Do dat de vader hoerde bleef he ene wile tides in 29 twiuel. ende ten lesten wart he van den vrenden daer to ghedwunghen 30 wo anxtuoldich dat he was ende gaf nochtant al sin guet ouer. Do de bru-31loft vullenbracht was erden de sone ende sin wijf de olders dat eirste iaer 32 lanc ende gheuen em ouerulodighe noetdroft. in anderen iaer gheuen se 33Ga naar margenoot+ em myn. ende in den derden iaer vele vnschemeli//ker dant betemede. 34 in den viften iaer sprac dat wijf daer to dat de sone sinen olders een cle-35ne huseken timmerde teghen sin hues ouer. vp dat de vnbequamheit der 36 olden lude den iunghen myn lastich weer ende daer gheuen se em er noet-37droft seer armelike. Hijr vmme leet de olde vader mit siner huesvrowen 38 ghine clene armode ende en dorste nowe vnderwilen in sins soens hues 39 comen. mer mit enen knechte vntboet he em wes he nicht vntberen en 40 mochte. Et gheuel in enen daghe dat de moder sach in oer soens hues ene 41 gans an den spete steken. ende sechde tot eren manne. mi de en wijf bin 42 betemet dat ic mi myt wenich ghenoghen late. mer ghanc du to dins 43 soens hues ende versade doch nu ens dine hungheringhe sele mit der gans 44 de ic daer sach braden. Do dat de olde man hoerde. ghenc de olde man 45 mit sinen stauen to sins soens hues. Mer rechteuort do em de soen sach. 46 toch he de gans van den vur ende hudde se in de camer. ende ghenc den 47 vader to mote ende vraghede wat he sochte. De vader merkede dat alte-48hant ende versweget ende kerde weder to sinen huseken. de sone gheboet 49 der maghet dat se de ghans weder bi dat vur leghede. ende sunder merren 50Ga naar margenoot+ do de maghet de gans in// <in> der cameren sach vant se de alre meesten 51 padden hanghende der ghans an der borst. Do se van verueernisse reep. 52 leep de heer daer to. ende wolde de padde van der ghans slaen. ende do | |
[pagina 67]
| |
1 he krachtelike dat pinde sprack de padde van der ghans an sin anghesich-2te. ende sat daer so vaste an dat men mit ghenre kunst ofte rade em daer 3 van verlosen conde. ende also pijnde se des menschen boesheit menich 4 iaer lanc. ende dat was dat alre meeste wunder ende mirakel dat wanner 5 men enich deel van der padden roerde dat dede den menschen also seer 6 recht of men em in sin herte gheslaghen hadde. Hijr vmme wart he wun-7derlike seer verueert ende rowich ende ghenc to den bisschop ende bich-8tende sine sunde mit groten rowen ende vntfenc van em voer penitencie 9 dat he solde gaen dor alle normadien ende vmme al de stede van gallien 9a ende solde alre weghen mit vnuerdeckeden anghesichte den volke vertel-10len wo dat to ghecomen weer vp dat de kindere daer an exempel nemen 11 eer olders te eren. ende vp dat se leren mochten wo anxtelic ende wo 12 schadelic dat et is dat de kindere nicht weder en arbeiden vor de olders 13Ga naar margenoot+ als de olders ghearbeidet// hebben vor de kinders. Broder iohannes van 14 der[groten] brugghen van der prediker orden. als he vns vertellet heuetaant. 15 sach in sinre ioghet to parijs desen menschen mit der vunderliker padden 16 vmme wanderen als wi ghesecht hebben. ende hoerde em allen menschen 17 apenbaerlike vertellen ende wisen wat he vmme de vneer siner older me-18nich iaer gheleden hadde ende do noch leet na des heren willen. wi hoer-19den daer na mer nicht van den seluen broder dat dese man ouermits so-20migher hilligher lude ghebede verloset wart ende dat lelike beest verhenc 21Ga naar margenoot+ haestelike. Wt desen exempel sullen de ghelouighen iunghen byen leren 22 dat se helpen ende eren eer olders ende bewisen em weder mynne ende 23 arbeit als se em bewesen hebben. |
|