Der byen boeck

De Middelnederlandse vertalingen van Bonum universale de apibus van Thomas van Cantimpré en hun achtergrond

Regelnummers proza verbergen

Vnder den coninghe wort bewart wunderlike ghehoersamheit des volkes. XXII. capitel

39Under den coninghe wort bewart wunderlike ghehoersamheit desaant. 40 volkes.

41⁺Hijr sole wi en luttic ruemeliker spreken van der gheorsamheit.⁴¹ 42 Dese gheorsamheit ouertrat adam mit siner huesvrowen in den paradiseaant. 43 ende daer vmme wart he wt gheworpen. Dese gheorsamheit en bewarden 44⁺ // moyses ende aaron nicht vullencomeliken bi den water der wederspre-aant.45kinghe. dat is dat water dat wt den steyne vloide. ende daer vmme en 46 quemen se nicht in dat lant der beloften. Dese ghehorsamheit en vervul-aant.47lede saul de wtuercoren coninc nicht want he nicht en dodede den co-48ninck aghag ende sin volc ende daer vmme wart he berouet van den co-aant.49ninckrike mer du moghest bi euenturen seggen. ic bin gode schuldich 50 gheorsam te wesen nicht den prelaten. so hoer wat de here seghet inaant. 51 deutronomio dat is in moyses boken we em verhouerdighet ende en wil 52 nicht ghehorsam wesen den gheboden des presters. de sal daer steruen.

+ Serm. a

41 Colv. I, 22 § 1

+ 114b

[p. 43]

tekstkritische noten

1 ende cort daer na isset dat een mensche heuet enen sone de daer ver-2smaet. ende nicht en bewart dat gheboet sins vaders ende moder ende 3 na den dat he daer vmme gheschulden is. nochtan versmaet ghehorsam 4 te wesen. den sal dat volc mit stenen doet werpen. Hijr vmme en sal 5 dat conuent sodanighen vnghehorsamen nicht beschermen ofte liden. 6 vp dat vele menschen nicht en werden sunders gheset ouermits eens men-7schen vnghehorsamheit. als hijr voermals in vnsen eirsten vader alse 8 de hilghe apostel paulus scriuet to den van romen. ende tot den van tes-aant.9⁺ saloni//ken scriuet he. ende gheboet dat men de onghehorsam schuwenaant. 10 sal als eyn bennighen menschen ende secht aldus. isset daet daer iemant 11 nicht ghehorsam is mynnen woerden ouermits deser epistelen. desen 12 merket ende en hebbet ghene menschop mit em. Cristus god ende men-13sche als de euangeliste secht was onderdanich siner moder ende ock io-aant.14seph de syn vader hete te wesen. We bistu o mensche de di vermetestaant. 15 di seluen to ghelouen. ende versmaest gheregert te werden van anderen 16 menschen. ende en wilst nicht vnderdanich wesen ens anderen regimen-17tes. Jn den alre meesten schepen sint vele dusent menschen de em seluenaant. 18 beuelen eynen cleynen roer. Wo men gheorsam wesen sal bewiset de 19 heer in moyses boke daer in ener figuren tot moyses ghesecht wart sun-aant.20der dynen ghebode en sal nimant in al den lande van egipten wegghen 21 hant ofte voet. Moyses holt de figure der prelaten tot welker ghebode. 22 elck ondersate schuldich is in allen guden werken simpelic ghehorsam 23 te wesen. Dese gheorsamheit wort in sommighen orden als in der prediker 24 orden. ende der mynre broder orden to der doet to ghelouet mer in den 25 anderen orden en isset so nicht. Sich de reden waer vmme en mensche 26⁺ den menschen ghehorsam wesen// sal. men leset in den boke iudicum 27 dat de here ghehorsam was der stemme ens menschen. ende de sunneaant. 28 ende de mane merreden van eren vortgange.

19 haer in moyses boke, Lat.: Pharao in Genesi. 19 moyses, Lat.: iosepho. 21 Moyses, Lat.: Iosue. 26 iuedicum, Lat.: Iosue.

+ 114c

+ 114d

Exempel

30⁺In wo groet quaet een bi vnsen tiden vnuersenlike quam wille wi nu ver-³⁰31tellen. Een erwerdich man ghenomet fulco gheboren van ghent was eenaant. 32 canonic bi den eylanden dese vertellede vns seluen dat meister iacobaant. 33 des paweses legaet de dat cruce predikede teghen de ketters van albien-34sen bat em dat he mit em prediken wolde dat cruce in vlanderen. He 35 weigherdes em. de legaet leet em bidden ouermits sine vrende vp dat 36 he em verhoren wolde in so noetdroftiger ende ynnigher sake der hilghen 37 kerken. He weigherdes em echter. ende segghede dat heet ghins sins 38 doen en wolde. Do vermodede meister iacob dat he dat gheboet meer 39 vntseen solde ende segghede. Jc ghebede iv mit der macht der ic nu ghe-40bruke dat ghi in den namen ihesu cristi vmme verghifnisse al iuwer sunde 41 dese sake annemen. Do antworde em fulco ic en sals ghins sins annemen. 42 ende ic bidde iv dat ghi mi vort an nicht moyelic en sin van deser sake. 43 Rechteuort wart meister iacob swarlike beroert inder herten ende bina 44 beweget to den tranen to ende segde em. ic mochte iv nu van der macht 45⁺ de mi beuolen is waerlike bannen ende berouen van allen// prouenden 46 nochtan en wil ic des nicht doen vp dat ic solken man nicht en beswaer. 47 nochtan bid ic gode de alle herten bekent. dat he iv nicht allene vnnutte 48 en maken to den werke dat ghi nu versmaet meer mit allen vnnutte make 49 to allen dinge. daer gheschede een wunderlinc dinc. rechteuort tot dissen 50 worden kreech he de quaertane koelde mit den bueck ouele ende van 51 den tween suckten wart he sunder vnderlaet ghemoyet xxv iaer lanc 52 hent ten eynde sins leuens to. merke nv een wunderlic ordel godes van 53 desen manne. do he so groet ende sodanich was als ic ghehort hebbe van

+ Ex. 38

30 Colv. I, 22 § 2

+ 115a

[p. 44]

tekstkritische noten

1 broder egidius van der prediker orden dat vnse heer ihesus cristus emaant. 2 seenlike voer siner doet openbaerde. recht of he versch an dat cruce 3 ghehangen weer. ende sechde dat he steruen solde voer dat eynde der 4 mant augustus. nochtan wolde de heer em ghins sins in desen leuene spa-5ren he en gheiselde em lange tijt so swarlike voer sine vnghehorsamheit. 6⁺ Hijr vmme wat sal ghescheen vns vnselighen de vake vnghehorsam hebben 7 ghewesen vnsen oelders ende onsen prelaten. ende alre meest gode de 8 vns gheschapen heuet ende vns voedet. do god so wullencomenen man 9⁺ nicht en spaerde vor ene vnghehorsamheit. Hijr vmme sullen de byen 10 der ghelouighen leren snellike ende oetmodelike wt heler herten to ouer-11⁺ dragen mit eren prelaten ende vnder em al//toes de ghehorsamheit to 12 beware. De prelaten solen vrede holden mit eren ondersaten. ende de 13 vndersaten mit eren prelaten. vp dat in den vndersaten vp wasse de 14 vrucht der eren ende der gracien. ende daer van de prelate oc in deser 15 teghen wordicheit tijt vullencomene glorie krighe ende de prelate mit 16 den vndersaten ewelike ghebruken vullencomeliken vrede.

1 Na orden, volgt in het Lat.: in Gandavo. 15 teghen wordicheit, ls: teghenwordigher. 21-22 ende ene regule, is door de vert. toegevoegd. 23 peter, Lat.: Paulus. 50 Na solde, volgt in het Lat. nog een tekstdeel. 51 Na Hijr vmme, volgt in het Lat. nog een woordgroep.

+ Serm. b

+ Concl.

+ 115b