Der byen boeck

De Middelnederlandse vertalingen van Bonum universale de apibus van Thomas van Cantimpré en hun achtergrond

Regelnummers proza verbergen

Alse de byen wt vleghen is de coninck in oeren middel. X. capitel

14Wanneer de byen wt vleghen so is de coninck in den middel.aant.

15⁺Ten betemet nicht dat dat conuent sunder houet si. Jhesusaant.¹⁵ 16 stont in den middel synre discipulen ende sechde to em vrede 17 si iv. Js dat en prelate dit selue doet so sal daer waer vrede na volghen 18 vnder den vndersaten. daer vmme volghet daer na in den texte. Ende eenaant. 19 ieghelic bye begheert den coninc alre naest te wesen. Ten sin ghene war-aant.20achtighe schape de den heerden vleen. Want Cristus secht myne schape 21 horen myne stemme ende volghen mi. daer vmme bistu een warachtich 22⁺ ghe//estelic mensche. so bekenne dinen heerden na volghe dinen prelate. 23 ende en vlee nicht van em als van enen vulue. Jsset dat du vleest dat is 24 en teken der vndanckbarheit ende teken der mishope. ende der twidracht. 25 Jn der coninghe boke lest men dat nabal al was he gheeck nochtant heltaant. 26 heet vor quaet dat de knechte vp wossen de van eren heren ghevloen we-27ren. Maer we den ouersten isset dat se den vndersaten oersake gheuen²⁷ 28 van em te vleene. Hijr van secht seneca ende leert wo de heren em bewi-aant.29sen solen teghen eren knechte. of de prelaten teghen eren ondersaten en-30de secht aldus. Also salstu leuen mit dynen vndersaten alse du willest dat 31 dyn ouerste mit dy leue. Wo vake dat dy in dyn ghedachte comet wat di 32 gheorlouet si teghen dynen knecht. so salstu ock denken wat dinen heren 33 gheorlouet si teghen di. Somighe salstu bi di holden de werdich sint ende 34 somighe vp dat se werdich werden. Du en salst nicht allene enen vrent 35 soken vp den markede ende in der heren houe. isset dat du et wal an mer-36kest so salstu ock enen vrent vinden in dynen huse. Leue mit dynen vn-37dersaten gudertierliken. spreke mit em alse mit enen ghesellen. nym raet 38 mit em ende et mit em. Want gude materie daer men vele gudes wt ma-39⁺ ken mochte is vake ledich wanneer daer ghin// werckman bi en is. besokeaant. 40 dit ende vndervindet bewise di dinen knechten ende vndersaten vrolick 41 ende nicht houerdich vp dat se di meer mynnen alse enen ouersten dan 42 vntseen. Nimant en mach wal leuen de em seluen allene anmerket. de al-43le dinck keert to siner nutticheit. et is noet dat du leuest to ens anders 44 behoef isset dattu wal leuen willest. Wiltu soken roste ende vrede so be-45wise di alse enen ghesellen ende en tone di nicht als enen here.

+ Serm.

15 Colv. I, 10 § 1

+ 100c

27 Colv. I, 10 § 2

+ 100d

Exempel

47⁺Ic hebbe gheseen ene abbedisse van der orde van cisters in brabant in e-aant.⁴⁷48nen cloester dat ghenomet is blomendael. se was gheheten genta. ende 49 eerst hadde se ghewesen ene nunne van der swarten orden. Se was edelaant. 50 van ghebuerte. mer vele edeler in der doghet. se was schone van ansichte 51 mer vele schoner in der selen. van deser abdissen sechde men warachteli-52ke. dat se bina xxx iaer lanc dat cloester regeerde. ende nochtant in spise

+ Ex. 16

47 Colv. I, 10 § 3

[p. 23]

tekstkritische noten

1 ofte in dranke nye vijf schillinge en verdede buten den conuente. oer 2 bedde was ghemene in den dormeter mit den anderen. ende oer reuenter 3 in den conuente. Wanneer se in der tijd alse men eten solde van buten in 4 quam ende van den weghe mode was. so ghenc se rechteuort mit den con-5uente to reuenter. ende de nunnen de oer ghesellinen ghewest hadden. 6⁺ sande se int// seeckhues. Wanneer se oer nunnen wt leide to spasieren. 7 so sat se int middel van em allen ende sechde wat van gode ofte van der 8 hilghen scrift. ofte van ghuden seden. De minne aller nunnen was soda-9nich tot eer dat se nouwe en konden versadet werden se te sene ofte te 10 horene. Dese abdisse was langhe seeck vor oerre doet. vp dat se in de-11sen lichame al heel ghereynighet mochte werden. Do ic se in oerre lesten 12 suke vandede ende oer hemelike vraghede woet mit oer were. Antworde 13 se mi oetmodelike ende sechde. alre leueste wete dat de binneste myns 14 herten van der ghenaden godes gheuestighet sin in vreden. ende myne se-15le verwachtet den heren in alre ruesten des gheestes. ende ic hope dat 16 ic nicht bedroghen en sal werden van sinre alre barmhertigesten ghuder-17tirenheit. ende ic sal versadet werden van sinen alre begheerlikesten an-18ghesichte. wanneer ic vntbunden bin van den banden deses vlesches. Want 19 he heuet em vnderwilen ghewerdighet mi in desen leuene to troestene. 20 Do se dit ghesecht hadde stont se vp van den bedde als se best mochte 21 ende daert al de nunnen an seghen de oer stedelike deenden wisede se mit 22 den vinger ene stede vor den vinster daer se lach ende sechde. Hijr in al 23 onser teghenwordigheit de hijr sin openbaerde een cloet van seer claren 24⁺ schine// in dren nachten ende bleef vnbewegelic in de meeste tijd van der 25 nacht. Ende altehant do se dit ghesecht hadde. sundede ic se alle endeaant. 26 scheidede van daer. ende ic hoerde dat se kort hijr na to den heren ghe-27wandert was. ende ic verstont dat de seer luchtighe vurighe cloet bete-aant.28⁺kende. wo se wanderen solde to der hemelschen claerheit. Hijr vmme sal 29 de prelate van ghelouighen byen altoes in den middel bereit wesen allen 30 vndersaten. ende dan sal een iewelic begheren dat he den ouersten naest 31 wesen moghe. ende se wo bequamelike hijr na volget in den texte.

25 Tussen nacht, en Ende, is een woordgroep niet in de vert. opgenomen. 40 se. Lat.: Syri et Libii.

+ 101a

+ 101b

+ Concl.