Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

2345. Uit zijn vel springen,

d.i. barsten, hetzij van vrees, van woede of angst; thans alleen bij overdrijving gezegd van iemand, die woedend is, zich dik maakt en buiten zich zelf raakt; vgl. mnl. (van torne) spliten; ndl. barsten van spijt en het lat. (invidia) rumpi; gaudimonio, felicitate dissilire³⁾. De uitdrukking dagteekent bij ons uit de 16^de eeuw; ze komt voor in het Sacr. v.d. Nyeuwerv. 12: Ic springhe van vare (angst) uut den velle. Verder bij Hooft, Ged. II, 335: Om ien hayr soud' ick wel uyt mijn vel springhen van spijt; in de Gew. Weeuw. II, 24: Ik seg je, dat ik uit mijn vel meenden te springen van boosheid; Hofwijck, 552 (van vreugde); Spaan, 52; 90; Focquenb. Singh-Sangh I, 3: Mijn hartje brandt op koolen en springht mijn vel schier uyt; Tuinman I, 312; Langendijk II, 206; Harreb. I, 80 b; Antw. Idiot. 1322; Waasch Idiot. 620; 688 b; Schuermans, 777 b: Uit zijn vel springen van kwaadheid; iemand uit zijn vel doen springen; in het fri. ût syn fel barste, van trotschheid; ût syn fel springe fen lilkens (boosheid), fen blydskip. Te vergelijken is Despars, 3, 35: Hij meende uyt zijn schoens te springhene van quaetheden (vgl. De Bo, 998: Uit zijne schoen springen van verschot (schrik), van blijdschap of van gramschap); Paffenrode, 110: Ik spring schier uyt mynen draeghband dat ik sulke dingen vanje hoor; bl. 202: 't Is om door 't garen te springen (Sewel, 230); Winschooten, 229: zijn reuzel(s) scheuren; Coster, 356, vs. 1635: Ja wel, ick scheur mijn reusel en maacker een huyck van; Harreb. I, 338 b; Brieven v.B. Wolff, 333; Sewel, 673: Ik meende myn reuzel te scheuren, ik meende van spyt te barsten, I thought to burst with spite. Ook in andere talen kent men de uitdr. zooals blijkt uit het ofr. issir de sa pel⁴⁾; fr. ne pas tenir (ou crever) dans sa peau; hd. aus der Haut fahren oder springen; eng. to jump (or fly) out of one's skin (ook van vreugde). Zie n^o. 428.

3) Otto, 303; Journal, 369

4) Zie Verdam in de Handelingen en Mededeelingen van de Maatschappij der Ndl. Ltk. te Leiden, 1897/'98, bl. 47, waar onze uitdrukking wordt beschouwd als een spoor van vroeger volksgeloof en als herinnering ‘aan den grijzen voortijd, toen onze voorvaderen nog het lichaam beschouwden als een gewaad, een bekleedsel der ziel, hetwelk zij onder bepaalde omstandigheden ook kon verlaten, het vermogen dus om eene andere gedaante aan te nemen.’