Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

2108. Eene spaak in het wiel steken,

d.w.z. iets door een onvoorzienen hinderpaal beletten; eig. door plotseling eene spaak in het wiel te steken beletten dat het voortdraait, zoodat de wagen moet blijven stil staan. In de 17^de eeuw reeds vrij gewoon naast een stok in 't wiel steken (- leggen of werpen); vgl. Sart. III, 10, 73: Een stock in 't wiel werpen, scrupulum injicere; Winschooten, 294: Een stok in 't wiel steeken, is een voermans woord, hetwelk oneigendlijk beteekend een saak verhinderen: een saak in de wal schuiven: want als men een stok in een wiel, of rad van een waagen, steekt: soo kan de waagen niet voortrijden: maar moet stille staan; bij Paffenr. 224: een stok in 't wiel leggen. Zie verder Hooft, Ned. Hist. 444; Brieven, 158; 199 en 414: Hoewel te duchten staat, dat de Deen ook een' spaak in 't wiel zal steeken, met stijven van den Sax; Pers, 408 a; 525 a; 596 b; Sewel, 760; Halma, 595: Eenen spaak in 't wiel steeken, iets in zijnen voortgang stuiten; V. Janus, 3, 330; Harreb. II, 282; Het Volk, 3 April 1914, p. 2 k. 4; Jord. II, 155: Hij zou een gekke spaak door Jet's drijverijen steken; enz. In Zuid-Nederland: daar is eene sport in 't wiel (Schuermans, 662 b); Waasch Idiot. 612: speeken in 't wiel steken, iemand in eenig ontwerp dwarsboomen; Antw. Idiot. 2068: stokken in 't wiel steken, iemand of iets dwarsboomen; in 't Hagelandsch: ieverens in schää (schei, platte sport, dwarshout) tusse steke (Tuerlinckx, 546); Afrik. 'n spaek (of 'n stok) in die wiel steek; in 't Friesch: in speak(e) yn 't tsjil stekke; in 't fr. mettre des bâtons dans les roues; eng. to put a spoke in the weel; 16^de eeuw: to set a spoke in one's cart (Prick); Gunnink, 216: iemand een stike steken.