Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

1751. Paal en perk stellen,

d.w.z. iets (kwaads) verhinderen verder te gaan; vooral: ondeugden en misbruiken tegengaan, en op personen toegepast; iemand beteugelen. Ook alleen perken stellen aan. Het znw. paal heeft hier de bet. van landpaal, grenspaal, grens³⁾; vgl. Kil.: Pael, paelsteen, terminus, meta agri, limes agro positus; perck, parck, septum, locus septus, circus, locus conclusus, dus omsloten ruimte, afperking, grens; E. Wolff-Bekker, Aan mijnen geest: En wanneer zet dat volk hun gramschap perk en paalen; Brieven (ed. V. Vloten), 294: En zijne drift heeft perk noch paalen; Sewel, 626: Gods goedheid kent paal noch perk, the goodness of God is without limits; Villiers, 95; Joos, 44; Waasch Idiot. 501 a; Antw. Idiot. 1956⁴⁾.

3) Vgl. Gallée, 32 b: ût de paole, buiten de grenzen; Draaijer, 29: park, meet, plaats waar men begint te loopen; men moet geen oude palen verzetten (Zeeman, 401); bepalen, afpalen, palen aan; enz. Zie Ndl. Wdb. XII, 19-21; 213-214; Mnl. Wdb. VI, 18.

4) Voor dergelijke allitereerende verbindingen zie kind noch kraai; de kogel is door de kerk; gif en gal spuwen; rust roest; de zaak is in kannen en kruiken (of kruiken en kannen = in orde, beklonken; o.a. Handelsbl. 10 Maart, 1920 (A) p. 2 k. 1; Telegraaf, 28 Dec 1923 (O) p. 5 k. 3), enz.