1505. Iemand het mes op de keel zetten.
Dat wil zeggen iemand tot iets dwingen, door hem bevreesd, beangst te maken; hem ‘de tromp op de borst zetten’ (Winschooten, 319); eig. iemand een mes op de keel zetten, onder bedreiging, van het er door te steken of die af te snijden, zoo hij iets weigert te doen. Vgl. Spreuken XXIII, 2: Ende set een mes aen uwe kele, indien ghy een gulsich mensche zijt (d.i. houd u in het strengste bedwang); Sart. II, 9, 84; I, 1, 53: 't Mes op de keel, quando res summo est in discrimine. Germanicum adagium natum videtur a procinariis, porcum aut ovem jugulantibus; Pers, 566 a: Dit (krijgsvolk) soude een swaerd op hunne keel zijn; Sewel, 381; Halma, 347: Iemand het mes op de keel houden, tenir à quelqu'un le poignard sur la gorge; Harreb. I, 390; Mgdh. 287; Heyermans, Ghetto, 20; De Arbeid, 28 Febr. 1914, p. 1 k. 2; Villiers, 80; zie voor Zuid-Nederland Joos, 80; Antw. Idiot. 809; Waasch Idiot. 331 b. In het hd. einem das Messer an die Kehle setzen; de. at saette en Kniven paa Struben; fr. mettre à qqn le poignard sur la gorge; avoir le couteau sur la gorge, être contraint à une chose par la force, la menace; eng. to put the knife to one's throat. Syn. iemand het pistool, de tromp, den degen op de borst zetten; hd. einem die Pistole auf die Brust setzen.