Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

1257. Uit de kou zijn,

d.w.z. uit de moeilijkheden zijn, binnen zijn. De oorspr. beteekenis van kou kan zijn bui, hagel, sneeuw en vandaar gevaar, moeilijkheid, onaangename omstandigheid; vgl. zoo komt de kou uit de lucht, op die wijze gaat het gevaar voorbij, gebezigd in 't kaartspel, wanneer de groote troeven er uit zijn (Harreb. I, 444); fri. de kjeld moat fen 'e loft, wat ons hindert moet worden verwijderd. Hiernaast er is geen kou aan de lucht, d.w.z. er is geen vuiltje aan de lucht, er is geen onraad, er is niets dat hindert, o.a. in Ppl. 42: Is d'r wat? o nee m'neer, geen kou an de lucht; bl. 207: D'r is toch geen kou an de lucht.... hoop ik; de Maandag-Courant, 16 Maart 1914, p. 2 k. 2: Sayes speelt minder eerlijk en het gevolg is dat hij een paar maal in de modder wordt geplant, wat een ontzettend hoongebrul bij de Belgen doet opgaan. Er was echter geen kou aan de lucht. - De uitdr. uit de kou zijn komt voor in Nkr. VIII, 14 Febr. p. 7: Maar de patroons zullen den vent wel in de smiezen krijgen, als hij maar blijft aandringen om niets toe te geven, terwijl hij zelf uit de kou is. In Zuid-Nederland: uit de kou zijn, zijn fortuin gemaakt hebben, zijn schaapjes op 't droge hebben (Antw. Idiot. 703). Het tegenovergestelde in de kou wordt vooral gebezigd in de vraag wat doet hij in kou, waarom waagt hij zich in die moeilijkheden; vgl. in de 17^de eeuw: Uyl, wat doeje by de spreuwen! bloet, wat doeje in de kouw?⁴⁾; Nest. 61: Wat doet de stumper in de kou? Hier zit hij of hij zijn laatste oortje versnoept heeft; Schoolm. 250: Wat doet zoo iemand in de koû⁵⁾; Nw. School, III, 313: En we jagen alleen stakkers naar huis die zich in de kou wagen; III,

4) Tijdschrift XL, 82.

5) De woorden uit de kou in V. Moerk. 157 (Ja wel, help lachen met de vryer, ay lieven uyt de kou) zijn me niet duidelijk.

[p. 501]

276: Ik moet eerst even uitleggen, hoe deze stakker in de kou is gekomen; VIII, 7 Febr. p. 1: Het doet zeer: maar wat moeten we nou toch met deze stumpers in de kou; Het Volk, 16 Oct. 1915, p. 5 k. 4: Dokter Kuyper heeft ze met klem ontraden om zich in de kou te wagen; De Telegraaf, 8 Jan. 1915 (avondbl.) p. 3 k. 2 (iem. in de kou laten staan).