Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

1126. Een kerel als Kas,

d.w.z. een flinke kerel, veelal schertsend gezegd tegen een kleinen jongen; ook: een bloodaard (Molema, 166 a). In Gew. Weeuw II, blz. 48 lezen we: gy zijt een kerel als kasjen; in een boekje, omstreeks 1792 te Amsterdam verschenen: gij zijt een kaerel als kars. Bij Rusting, 401; 462: een vent als Karsten; 502: een man als Karsten; 559: een kerel als Karsten; in Janus, 158: een kaerel als Cats, zooals 't spreekwoord zeit; evenzoo in P.K. 121: dat's 'n kerel als Cats; fri. in kearel as Karst, een nietig klein manneke, dat zich flink en groot waant, zich manhaftig aanstelt. In de Zaanstreek luidt de uitdr.: hij is een kerel as Karten en Karten was een kerel as een onderdeur (Boekenoogen, 403); in Groningen: bist 'n kerel as Kars (of ook as Kloas; zie Molema, 192 en Ganderheyden, 83); in Twente: 'n kerel as Kas, hoor as vlas, küten an de been, as dobbelsteen; in Friesland: in kearel as Karst, en Karst wier in kearel as in ûnderdoar, hy sprong oer in strie oft neat wier (een kerel als Karst, en Karst was een kerel als een onderdeur, hij sprong

[p. 443]

over een stroo of 't niets was (W. Dijkstra, 380 a); in Deventer: 't is 'n kerel as Kas maor de bientjes van was, van iemand die klein is, maar zich zeer mannelijk tracht voor te doen (Draaijer, 19 a). In dezen naam Kas heeft men een verbastering willen zien van Cats¹⁾, doch de hier genoemde uitdrukkingen pleiten daar tegen. Voegt men er nog aan toe de Nederduitsche uitdr. 'n Kierl as ik, seggt Kasten, frät Hawern un schiet Gasten; dat is ên Kërl as Cassen, fritt Hafer un Gassen, hê is 'n Kerl as Klâs, un Klâs is 'n Kerl as 'n schêt; 'n Kirl as Kassjen (Christiaan); he is 'n Kerl as Kassen, het Bênen as 'n Uelk (Eckart, 254-255; Wander II, 1247-1251), dan ligt het voor de hand in dit Kas eene verkorting te zien van Karsten (d.i. Karstiaen, Christianus; vgl. Vondel, Harpoen, 61; Kluchtspel III, 143) dat met wegvalling van de s tusschen r en t het Zaansche Karten opleverde, of met weglating van den uitgang en wegvalling van de r in het Friesch en Noordhollandsch Kas moest luiden. Deze meening wordt versterkt door eene plaats uit J.v. Hoven's Leedige Uuren, 68: Een vent als Karsten van fazoen.

1) Zie Harreb. III, CXLIII.