Nederlandsche gedichten uit de veertiende eeuw van Jan van Boendale, Hein van Aken e.a.
(1869)–F.A. Snellaert–
Auteursrechtvrij
[pagina 539]
| |
aant.Dit es van Saladijn.HET doet goet aenden wisen leren /
Want mer alle wijsheit ane verstaet.
Die hem te haren werken keren /
Alle wijsheit hi begaet.
5[regelnummer]
Sietmen oec der wiser heren
Eneghen doen dat hem mestaet /
Dat en es sijn bate noch sijn ere;
En es niemen vroet in domme daet.
Een coninc / hiet heer Saladijn /
10[regelnummer]
In Heydenisse een rijc soudaen /
Hi was de vroomste Sarrasijn
Daer yc ye af conde verstaen:
Wide en̄ side al tlant was sijn /
Dat volc was hem onderdaen;
15[regelnummer]
Hi haette dorperlyc venijn /
En̄ meneghe doecht haddi bevaen.
Tenen tiden dat dese coninc
Regneerde in sinen jaren /
Gheviel dat tfolc voer en̄ ghinc
20[regelnummer]
Over zec met groten scaren.
| |
[pagina 540]
| |
Op enen dach men tstride vinc
Der vele vrome riddre waren /
Daert den onsen qualiken verghinc /
Want God en woudse niet bewaren.
25[regelnummer]
Dat was een jammerlike dinc:
Si bleven doot met groten scaren.
Een heer / hiet Hughe van Taberyen /
Wert daer ghevaen inden strijt.
Ghevanghen en̄ doot bleef sine partie /
30[regelnummer]
De zeghe en haddene niet ghevrijtGa naar voetnoot1.
AlGa naar voetnoot2 Galilee / ende alle die
Van daer omtrent was sineGa naar voetnoot3 tier tijt.
Soe seer en scaemden riddre nye /
Alse dat hi verwonnen lijt.
35[regelnummer]
Vore den coninc brachtemen desen /
Dine gruete / en̄ seide: hijn soude
Vander doot niet moghen ghenesen /
En ware dat hi hem gheven woude
Hondert dusentech (moesterGa naar voetnoot4 wesen)
40[regelnummer]
Besante van finen goude.
Doe antwerde heer Hughe na desen /
Dat hem onghereet wert die scoude.
‘Here / al vercochtic al mijn lant
En̄ mijn erve al uten gronde /
45[regelnummer]
In conde soe meneghen besant
Niet ghesineren noch de ponde.’
| |
[pagina 541]
| |
Doe antwerde die coninc te hant /
Dat hire met sire truwen vor stonde /
Hi gave hem een jaer vor de hant /
50[regelnummer]
Op dat hijt hem verghelden conde.
Her Hughe antwerde den goeden man:
‘Here / soe moestic weder comen;
Want ic soe vele goets niet en can
Ghefineren / wat mi mochte vromen.’
55[regelnummer]
‘Ghi selterGa naar voetnoot1 / seit hi / wel comen an /
Daer bi es goet respijt ghenomen /
En̄ bidt uwen edelen lieden dan
Datsi u helpen tuwen vromen.
Want ghi sijt vromech en̄ stout /
60[regelnummer]
En̄ een riddre van prise goet /
En̄ alle die Kerstene die sijn u hout.
Hets recht datmen dor u doet.’
‘God loons u / heer / menichfout!
Nu willic wech. God gheve mi spoet
65[regelnummer]
Dat ic verghelde dese scoud.’
‘Ghijn selt: u vaert noch bliven moet.’
Die coninc leydene al onghespaert
Alte hant ter cameren binnen.
‘Her Hughe / sprac hi / maect mi ter vaert
70[regelnummer]
Riddre / ic moet ridderscap kinnen /
Ic hebt langhe tijt begaert.
Wat ridderscap es / doet mi versinnen:
Leert mi haer wesen en̄ haren aert
Om den God / die de Kersten minnen.’
75[regelnummer]
‘Here / her coninc / dat moet bliven /
Want u te leerne niet en es.
| |
[pagina 542]
| |
En mochte aen u niet berliven /
Daer om en es u niet ghetes.
Men mach gheen hogher dinc bescriven
80[regelnummer]
Dan ridderscap / des sijt gewes.
Ic soude een vremde dinc bedriven /
Cleedic met samite mes.
Want het sijn so hoghe saken /
En̄ sijn so vol heilichede /
85[regelnummer]
Dat ghire niet ane en moch gheraken /
Ghi en wert van kerstenen seden.
En̄ oec soe soudre mede laken
Mijn lof / mijn eer in allen steden.’
‘Her Hughe / ghi moet mi emmer maken
90[regelnummer]
Riddre / wat helpter om ghestreden?
Ghi seght daer af soude mendren sere
U lof / en̄ u ere tegaen.
En mach: ghine hebbes ghene onere /
Want ic heb u al hier ghevaen;
95[regelnummer]
Dus moeti / in allen kere /
Nu te minen dienste staen.’
‘Soe willic dan doen gherne / here /
Na dien dat moet sijn ghedaen.’
Her Hughe dede den coninc dwaenGa naar voetnoot1.
| |
[pagina 543]
| |
100[regelnummer]
‘Wat dat bediet leer ic u:
Dat ghi al oncuuscheit versmaet /
En̄ maect u alder scalcheit scu /
En̄ dat ghi u in oetmoede maect /
En̄ leydt eenGa naar voetnoot1 reyne leven nu /
105[regelnummer]
En̄ dat ghi alle dinghen haet
Daermen in mach venden fu.’
Dit dochte den coninc al te goet.
Men leydene op een bedde scone.
‘Her Hughe / sprac hi / nu maect mi vroet
110[regelnummer]
Wat dbedde bediet? dat u Gode lone.’
‘Here / ghi selt setten sin en̄ moet
U bedde te makene in Gods trone /
Daer ghiGa naar voetnoot2 ewelike op roet;
En̄ God spant daer den sinen crone.’
115[regelnummer]
Nuwe linen cledre / scone en̄ witte /
Began men te doen den coninc ane.
‘Her Hughe / sprac hi / wat bediedt dit /
En̄ wat ghevet ons te verstane?’
‘Heer / ghi selt van alre smette
120[regelnummer]
Reyne en̄ wit sijn als .j. zwane;
Dat u gheen archeit aen en sitte /
Hier inne pijnt u te volstane.’
Her Hughe cledem enen roc root.
Die coninc vraghedem wer om hijt dade?
125[regelnummer]
‘Here / sprac hi / dat ghi cleyne en̄ groot
Altoes selt gheven / vruech en̄ spade /
En̄ dat ghi recht al totter doot
Altoes selt vorderen goede dade;
| |
[pagina 544]
| |
En̄ waer die Heilighe Kerke heeft noot /
130[regelnummer]
Moeti bescermen hare scade.’
Een wit gordelkijn van prise
Gordi den coninc te dien stonden.
‘Here / sprac hi / dit bediet maghedoems wise /
En̄ hout reynicheyt tallen stonden.
135[regelnummer]
Luxurie haet God; also doediseGa naar voetnoot1 /
Want met haer sijn dootsonden.
Cuyscheit gheeft ons der ingle spise /
Als wi in reynicheiden werden vonden.’
Twe zwerte scoen hi hem aen dede.
140[regelnummer]
De coninc vreeghdem waer omme hijt doet?
‘Here / om dat ghi overmoedechede
Altoes selt werpen onder voet /
En̄ dat van eerden al uwe lede
Sijn / daer ghi weder toe moet.
145[regelnummer]
Oetmoet maect inden hemel stede
Den sinen / en̄ gheeft daer toe goeden spoet.
Hi spien hem .ij. verguldene sporen.
De coninc vreeghdem waer omme het ware?
‘Here / dat ghi coenler alles te voren
150[regelnummer]
Rijdt in uwer viande scaere.
En laet u bloetheit niet becoren
Dat si u bringhe in eneghen vaere.
Biden goude sidi bezworen
Gode te dienene al uwe jaere.
155[regelnummer]
Nu gordt hi den coninc sijn zweert /
Dien dit algader wel behaecht;
Wat dit bediedt heeft hi begheert /
En̄ heves hem ghevraeght.
| |
[pagina 545]
| |
‘Heer / sijt gherecht / en̄ onrecht weert.
160[regelnummer]
Soe wien ghi veronrechten saeght /
Dat ghi als .j. leeu ghebeert
Op onrecht / tote dat ghijt verweert.
Noch bediet dit zweert een ander sake /
Dat es grote ontfarmechede:
165[regelnummer]
Alse arme liede sijn tonghemake /
Wedewen en̄ wesen mede /
Die seldi met live en̄ met sprake
Bescermen haer lijf en̄ haer lede /
Waer hem aen rike liede yet ghebrake.
170[regelnummer]
Dats der karitaten zede.
Een huve / wit als een snee /
Sette hi opt hooft her Saladine.
‘Heer / nu en steet u nemmee
In gheenrewijs hoverdech tsine.
175[regelnummer]
Met Gode es hoveerde ghevee;
Hi worptse inde helsche pine /
Daer si doeghet menech wee /
En̄ baedt inder hillen fenine.’
‘Her Hughe / sprac hi / ghebrect yet mi?’
180[regelnummer]
‘Iaet / here / in uwen hals enen slach.’
‘Soe gheeften mi: ‘In der.’ ‘Waer bi?’
‘Om dat ics niet doen en mach
Om dat ic u ghevanghene si;
Daer omme hoort daer toe verdrach.
185[regelnummer]
Die riddereGa naar voetnoot1 slaen sal / moet sijn vrij.
Het werdt wel op enen anderen dach.’
‘Her Hughe / sprac hi / maect mi dit conde
Wat tslach bediet / en̄ niet en missaect /
| |
[pagina 546]
| |
Want ict wel gherne ondervonde.’
190[regelnummer]
Als hi dit breghede / her Hughe spraect:
‘Here / ghi selt peinsen talre stonde
Om hem die u riddre heeft ghemaect /
En̄ houden in uwer herten gronde
Wat hi u leerde al onghelaert.
195[regelnummer]
Here / nu willic u visieren
.IIII. poente die sijn so verheven /
Die ghi emmer moet hantieren /
Seldi leiden ridders leven.
Verraders ende al haer manierenGa naar voetnoot1
200[regelnummer]
Haet / want God heefse verdreven;
En laet u daer toe niet bestieren /
Dat ghi enech valsch vonnesse laet gheven.
Dander es / laet u gheraden:
Beyde vrouwen en̄ joncfrouwen /
205[regelnummer]
Wildi riddre sijn van daden /
Soe moeti hen dienen met trouwen /
En̄ met uwer macht staen in staden;
Als ghise in doghene selt bescouwen /
Toent aen hen altoes uwe ghenaden /
210[regelnummer]
En̄ des en laet u niet berouwen.
Gode es terde poent bequame /
In groter eren hoeghe vermeten /
Dats soberheit / een reyne name /
Des en willic niet vergheten:
215[regelnummer]
Het es elken here wel betame
Te maten drincken ende eten;
Wat hem aen sijn ere mesquame /
Dat waer beter af ghespleten.
| |
[pagina 547]
| |
Tsierde poent makic u mare:
220[regelnummer]
En dade nootsake enegherande /
Hoort daghelix messe ten outare /
En̄ draeght daer u offerande /
En̄ bidt Gode dat Hi u beware
En̄ bescerme voor uwe viande.
225[regelnummer]
Oetmoet es een rike ware /
Si spant crone in elken lande.’
Nu coomt dieGa naar voetnoot1 coninc voort ghegaen
Uter cameren in zijn zale /
Daer vergadert sijn en̄ staen
230[regelnummer]
Vierwerf .XX. ammeraeleGa naar voetnoot2.
‘Heer Hughe / sprac hi / nu wilt bestaen
Hier te biddene / ic raet u wale.
Het mach u lichte also vergaen /
U scout sal mendren bi ghetale.’
235[regelnummer]
‘Saladijn / seiti / her coninc rike /
Ghij sijt die alre meeste here
En̄ die meltste / dat u ghelike
Niet en leeft die noyt gaf mere.
Hets recht dat u elc gherne wike.
240[regelnummer]
Nu willic bidden na uwer lere:
Nu gheeft mi selve so mildelike /
Dat mijn vroom si en̄ u ere.’
‘Bi waerheden / her Hughe / dat si!
.CM. soe hebter dan.
245[regelnummer]
Mi waer leet verloordi aen mi /
Ic ben die ghene diere u wel an.
En̄ ooc en willic niet dat ghi
| |
[pagina 548]
| |
Meer bidt / ic wil elken man
Bidden dat hi gheve di /
250[regelnummer]
En̄ doe sine ere dair an.’
Die coninc ghinc van ringhe te ringhe /
Onder alle sine baroene /
En̄ bat elken sunderlinghe
Dat si gaven den ridder coene.
255[regelnummer]
Si gaven hem ponde en̄ scellinghe /
Soe dat hem quamen / te sinen verdoene /
Hondert dusentech penninghe
Guldene boven sinen rentsoene.
Die coninc dede heer Hughen gheven
260[regelnummer]
Sijn ghelt sinen tresoriere.
Hi en wert nie blider in al sijn leven /
Hi dancte den coninc goedertieren.
Tgheven haddene wel verheven.
Hi nam orlof en̄ voer wech sciere.
265[regelnummer]
Sijn drueven was hem wel verdreven /
Want hem wel woech sijn pauteniere.
Her Hughe was vroe. Maer Saladijn
Was dusentwerven also blide /
Dat hi aldus den riddre fijn
270[regelnummer]
Soe vrome / so wijs wiste van onser side.
Men seit dat hi alt leven sijn
Voort in desen poente ghedide.
Dat deedi wel te passe an schijn /
Daer die Kerstenen hilden ten stride.
275[regelnummer]
Nu siet / ghi riddren / dan mede /
Alle die ridderscap begheren /
Dat ghi houdt der ridders seden /
Ochte ghi ridderlijc wilt varen.
| |
[pagina 549]
| |
Sintmen den heydenen man ridder dede /
280[regelnummer]
Ontsach hi Gode / diene wilde sparen.
Ay / riddren / scaemt u der ridderlichede /
Die den anderen om niet bezwaren.
Heer / die Here sijt alre heren /
Nu moetise alle salich maken
285[regelnummer]
Die onthouden her Hughen leren.
Het sijn so hoghe edele saken!
Diese hem te houdene wille keren /
In hemelrike soude hi ghenaken.
Dit heeft ghedicht / te love en̄ teren
290[regelnummer]
Allen riddren / HEYNE VAN AKEN.
|
|