Nederlandsche gedichten uit de veertiende eeuw van Jan van Boendale, Hein van Aken e.a.
(1869)–F.A. Snellaert–
Auteursrechtvrij
[pagina 493]
| |
aant.Dit es van Maskeroen.Prologhe.DOE die Gods Sone menschelike
Wandelde hier op eertrike /
Plaghene die viande vander hellen
In menigher manieren te quellen
5[regelnummer]
Met proeven en̄ met temptacien /
En̄ alsi saghen die gracien
En̄ die miraclen die Hi dede /
Doe duchten si sine godlijchede /
Tote dien dat si vernamen dat
10[regelnummer]
Heme hongherde en̄ dat Hi at:
Doe hilden si te min daer af.
Maer uter const / die Onse Here gaf
Haerre edelre naturen /
Worden si merkende die Scrifturen
15[regelnummer]
En̄ die propheten / die voirseiden
Van Ihesus Kerst menschelijcheiden.
Doe bevreesden si van desen /
| |
[pagina 494]
| |
Dat Hi die Gods Sone mochte wesen.
Si spraken te samen: ‘Ist dat dese sterft /
20[regelnummer]
Onse helle wert bi Hem bederft;
Want Hi sal onse helle roven
Der sielen die aen Hem gheloven /
En̄ dat waer ons een groot verlies.
Doe worden si te rade dies /
25[regelnummer]
Datsi dat beletten wilden.
En̄ want si dwijf daer over hilden
Dat si naradech en̄ behendech /
Cort ghelovende en̄ ghenendech
Ware / en̄ op thare stijf /
30[regelnummer]
Trocken si ane Pylatus wijf;
Want si wisten wel / voer waer /
Dat hi sijn wijf hadde herde kaer /
En̄ hebben haer gheblasen in
Dat si verwandelde haers mans sin
35[regelnummer]
Met haren sotten worden wilde /
Waer bi dat Cristus sijn lijf behilde.
Dat vintmen van Pylatus wive /
Dat sine gherne behouden te live
Hadde / claerlijc in die passie staende /
40[regelnummer]
En̄ dat si Pylatuse vermaende:
‘Pylatus lieve / wat gaets u an
En̄ Cristus / desen goedenGa naar voetnoot1 man?
Ic doghede in visione te nacht
Vele om desen die hier es bracht.’
45[regelnummer]
Maer want Cristus moeste sterven /
Soude Hi Adaems misdaet verwerven /
Daer jeghen sone halp thans raet
| |
[pagina 495]
| |
Noch tswijfs bede niet een saet.
Hi wort aenden cruce gheslaghen /
50[regelnummer]
En̄ daer na binnen drien daghen
Verrees Hi; maer te voren trac
Hi totter hellen die Hi brac /
En̄ nammer ute sine vrient
Die Heme altoes hadden ghedient.
55[regelnummer]
Doe die viande saghen tghevaren
En̄ datsi dus bedroghen waren /
Vergaderdense alle haer ghesellen
Clene en̄ groot vander hellen /
En̄ wilden enen procureerre maken
60[regelnummer]
Sunderlinghe om dese saken /
Dien si aen Gode senden souden;
Want si om die zielen dinghen wouden /
Dier si machtich waren te voren /
Beide gheboren ende ongheboren.
65[regelnummer]
Doe cosen si enen Maskaroen
Die dese sake soude doen /
Die van ghedinghe conste tfeit /
En̄ daer toe menich loes ghepleyt.
Maer hier op so mochte yemen vraghen /
70[regelnummer]
Hoe die verdoemt es tallen daghen
Soude dorren comen so lichte
Voor sijns Sceppers aensichte?
Hier op antwerdic in tween manieren.
Eerstwerf / dat wi onse tale hantieren
75[regelnummer]
Inder ghelike tote desen hoven /
Te dien diemen vint daer boven.
Anders antwerdic ende bat /
Soe waer die viant es / dat
| |
[pagina 496]
| |
Hi met hem draghet sijn torment
80[regelnummer]
Ghelijc datmen aen die besiecte vent:
Gaet die besiecte tenegher stede /
Sine besiectheit dracht hi mede.
Al troc hi in eens conincs hof /
Sine siecheit moet met / sine mach niet of.
85[regelnummer]
Dus mach ic u vanden viant segghen /
Sine pine en mach hiGa naar voetnoot1 niet aflegghen.
Doe trac Masckaroen vor Gode
Te doen als een ghetruwe bode.
‘Sceppere alre dinc /’ sprac hi:
90[regelnummer]
‘Waers gherechticheit? dat seght mi /
Ic ben procureerre / te waren /
Van altemale der helscher scaren.
Wille gherechticheit in U gheboren
Mi enen procureerre horen?’
95[regelnummer]
Onse Here antworde heme tiere tijt:
‘Op dat ghi procureerre sijt /
Toent mi dan u procuracie /
Want u dinc es gherne fallacie.’
Mascaroen seide: ‘Here / Ghi selt horen /
100[regelnummer]
Ic wille U informeren te voren
Op een point dat langhe heeft gheduert /
Ende dat al onse helle cuert;
En̄ wanneer dit es ghedaen /
Ic tone U mine procuracie saen.’
105[regelnummer]
Doe sprac aldus Onse Here / en̄ seide:
‘Ic heb ghekint langhe dijn scalcheide /
En̄ segghe van informerene twint
De partie en waer present.
| |
[pagina 497]
| |
Mar wiltu yet / toent procuracie /
110[regelnummer]
Of maec di wech sonder dilacie.’
Hi toende sine procuracie te hant;
Want hi den juge te poente niene vant /
En̄ waendeGa naar voetnoot1 spreken menschelike:
Het was ghemaect so meesterlike /
115[regelnummer]
Dat daer niet ane en ghebrac.
Onse Here den procureerre toe sprac:
‘Wiltu yet spreken / ic hore toe.’
Die procureerre antwerde doe:
‘In procureerres name doe ic mine claghe
120[regelnummer]
Vore mi en̄ mijn meesters te desen daghe /
Die mi senden en̄ daer ic vore tale /
Dat wi in stilder possessien en̄ wale /
Ia oec van so langhen tiden
Dat niemen daer jeghen en mach striden /
125[regelnummer]
Paiselike hebben gheweest met rechte
Over dat menschelike gheslechte
Te tormenteerne in onser hellen
Ic en̄ alle mine ghesellen.
Nu siwi van nuwes met uwer cracht
130[regelnummer]
Recht daer in met verwracht /
Niet gheroepen der partien vor oghen /
Dus gheroeft / wie sout doghen?
Hier bi eest dat ic mi nu
Iammerlike beclaghe voor U /
135[regelnummer]
Waer bi Ghi wilt dmenschelike gheslechte
Ieghen mi doen comen in rechte
Vor U / en̄ tenen corten daghe /
Tanhoorne mijn eische en̄ mine claghe /
| |
[pagina 498]
| |
En̄ als GhiGa naar voetnoot1 dien ghehoort hebt dan
140[regelnummer]
Datter op antwerde oft can /
Dits mijn eisch / en̄ protestere
Datmen ons wederkere
Gheheeller altemale die zielen /
Die in onse helle vielen /
145[regelnummer]
Weder si sijn in die purgatorie
Of met U in uwe glorie /
Daer toe noch die inde werelt leven /
En̄ dien Ghi tleven noch selt gheven.’
God sprac: ‘Ic hore wel dine claghe /
150[regelnummer]
Nu laet ons spreken van dien daghe.’
Doen seide die lose procureerre:
‘Want dese sake es jammerler /
Groet / zwaer en̄ sorchler /
Mids dien dat si wt rove spruut;
155[regelnummer]
Daer bi waer si goet cort gheuut /
Men daghe op morghen die partie:
Dit is dbeste dat icker op sie.’
God den procureerre bi namen noemde:
‘Sone des duvels / scalc / verdoemde /
160[regelnummer]
Du maets eenwerf die trappen alle
Van hemelrike met dinen valle
Tote onder der hellen gront /
Daer bi es di de wech wel cont /
Ic sette di en̄ dier wederpartien
165[regelnummer]
Dach opten goeden vrien
Dach / doe mi / sonder verdinghen /
Die Ioden anden cruce hinghen /
En̄ comparere hier dan vor mi.
| |
[pagina 499]
| |
Desen dach dien settic di.’
170[regelnummer]
Mascaroen seide: ‘Wat mijns ghesciet /
Here / dien dach ontfa ic niet;
Want het es dan een heilich dach /
Datmen noyt te dinghen en plach.’
Onse Here antwerde doe den losen:
175[regelnummer]
‘Ic makede trecht en̄ die ghelosen /
Daer bi dispenseric der mede.
Segdire yet jeghen / dat heb sijn stede.’
Onse Here seyde: ‘Gabriel / nu ganc /
Roep tmenschelike gheslechte eer yet lanc;
180[regelnummer]
Die viant heefter over gheclaecht /
En̄ heeftse al hier voor mi ghedaecht
Opden dach / dien ic hem beschiet.
Comen si / dats goet / comen si niet /
Ic sal voortgaen na vorme van rechte.
185[regelnummer]
Sech dit den menscheliken gheslechte.’
Doe dit Mascaroen anhoerde
Trac hi wech met dien woerde
Te sinen ghesellen / dien hi vertrac
Alle die woorde die God sprac.
190[regelnummer]
Doe wert dat quaet voer altemale
Temaiert om Gods tale;
Want hem dochte in haren sin /
Dat hi te vriensten niet en was hem.
Lucifer sprac: ‘Kinder / nu hoort /
195[regelnummer]
Hier omme en si niemen ghestoort.
Kerst seit dat Hi gherechticheit es:
Dats loghene / gheloeft mi des.
Nu segghet dat Hi gherechticheit si /
So winnen wi onse sake daer bi /
| |
[pagina 500]
| |
200[regelnummer]
Of Hi moet lochenen in corter stont
Dese tale die sprac sijns selfs mont.’
Doen beval hi Mascarone
Desen dach al noch te doene.
Mascaroen seide: Wel / lieve here /
205[regelnummer]
Ic hadde veel liever in desen sere
Met u eweliken te sine /
Want dats pine boven pine
Dat ic / die ben altoes in rouwen /
Moet onvertallike bliscap scouwen.
210[regelnummer]
Maer want ic obedient sijn moet /
Willic doen dat u dunct goet.’
Mascaroen doen niet en lette
Hi en quam ten daghe die hem God sette /
Smarghens vroech in die dagheraet;
215[regelnummer]
Want Mascaroen / dat lose quaet /
Hadde wel ghehoort en̄ ghevreescht /
Comt hi te spade die ghene die eescht /
Dat sine contumacie es mere
DanGa naar voetnoot1 dsanders en̄ ghebetert sere.
220[regelnummer]
Des was hi van soe broeghen opstane;
Want hi den mensche wilde spreken ane.
Hi trac in die consistorie saen
Heimelec in enen hornec staen /
En̄ hadde altoes ondaen sijn oren /
225[regelnummer]
Wat menre sprake dat hijt mocht horen.
Doent omtrent den middaghe quam /
Ghinc hi daer hi Gode vernam.
Hi seide: ‘Here / ic quam hier tileec /
Langhe te beidene hier es pileec /
| |
[pagina 501]
| |
230[regelnummer]
Doet mi gherechticheit gheschien.’
Onse Here antwerde hem mettien:
‘Ganc / ganc / du heves noch cort ghelet /
De dach was ten avonde gheset.’
Hi zweech / al haddijs groten nijt.
235[regelnummer]
En̄ alst quam te vespertijt /
Riep Mascaroen lude en̄ sere:
‘Waer es gherechticheit / segt Here?’
God sprac: ‘Scalc / ic hebdi gheseit
Die dach was toten avonde gheleyt.’
240[regelnummer]
Alst avont wert / en̄ al schiet
Dat dair was / soe gheliet
Hem Mascaroen breselike sere.
Hi riep / hi creet: ‘Heer / Heer / Here!
Waer es nu gherechticheyt ghevaren /
245[regelnummer]
Diemen in hemelrike seyde / te waren?’
Doe sprac Onse Here: ‘Roepten mi!’
Alse Mascaroen quam / doe seide hi:
‘Ic hebbe ghelet al toter nacht /
En̄ hebbe gherechticheit ghewacht /
250[regelnummer]
Die ic hier wel cleyne vinde.’
Doe seyde Onse Here: ‘Maers mi een inde /
Ic wille weten wat du segs /
En̄ waer bi du mi anelegs.’
‘Here / Ghi hebt mi ghevraeght:
255[regelnummer]
Ghi weet wel dat hier was ghedaeght
Met dire citacien tmenschelike gheslechte /
Alse jeghen mi te comen in rechte.
Ia Here / voor U hier nes nu niemen.’
Ic wane hi spraec / ware here yemen!
260[regelnummer]
‘Wat eisgestu hier / sprac Onse Here?’
| |
[pagina 502]
| |
‘Here / seit hi / soe en eisch ic niet mere
Dan ghemeen recht datmen oyt gaf.
Here / ic eysch U letteren hier af:
Dat hier was ghedaeght in rechte
265[regelnummer]
Voor U dat menschelike gheslechte /
Ieghen mi opten dach van heden.
Ic hebbe ghebeidt / die dach es leden /
Hen quam noch hen heeft ghesent
Yemenne / als Ghi selve wel kent.’
270[regelnummer]
Onse Here die claerliken verstont
Waer na die procureerre stont /
Hi sprac te heme dese woort:
‘Du / die vele heves ghehoort /
Du weets wel en̄ moets lyen /
275[regelnummer]
Dat die juge onder die partyen
SetGa naar voetnoot1 tijt na redene en̄ effenheit /
Na dien dat hem dunct orboer wesen.
Daer bi contumeric desen
Dach op morghen prime tijt /
280[regelnummer]
Wildi yet segghen dat ghi hier sijt.’
Hier met ghinc Onse Here sire verde.
En̄ Maskaroen / die dit oec deerde /
Trac ter hellen / en̄ telde hen allen
Hoet hem ten daghe was misvallen.
285[regelnummer]
Lucifer sprac: ‘Al werdet di tsuren /
Noch saltu sijn morghen ter selverGa naar voetnoot2 uren.’
Hi informeerde Maskaroen /
Hoe hem des daghes stont te doene.
Doe dit vernam Maria / Onse Vrouwe /
| |
[pagina 503]
| |
290[regelnummer]
Hadde sijs moederliken rouwe;
Maer doe si wiste dat was verdaeght /
Was si te min daer af versaeght /
En̄ dat niet voort en was ghegaen /
Soe sprac Onse Vrouwe: ‘Nu laet staen:
295[regelnummer]
Niemene en bedroeve hem om dese sake /
Ic wille morghen sijn voorsprake
Voor den mensche en̄ advocaet.’
En̄ alsemen hoorde dit toeverlaet /
Soe verblide ghemeenlike
300[regelnummer]
Der inghelen choor in hemelrike.
Ten daghe quam God met groter glorien
Sitten iuden setel der consistorien
Met ere onvertalliker scaren
Der ingle / die met Hem daer waren /
305[regelnummer]
Der patriarken en̄ der propheten /
Die alle quamen te dien vermeten.
Maria / sijn moeder / volghede na
Met scoenre gheselscap / alsic versta /
Van inglen / van patriarchen
310[regelnummer]
En̄ van propheten / die hulpen starken
Die sake / die Onse Vrouwe aennam.
En̄ al dat met haer daer quam
Saur lude met enen bliden sinne:
‘God houdi / hemelsche Coninghinne!
315[regelnummer]
God hoedi / der inglen Vrouwe!
Bescermt den mensche van desen rouwe.’
Maria stont stille al sonder sprake /
En̄ sach op haren wedersake
Dwers en̄ seer verbolghelike /
320[regelnummer]
Om dat sine sach in haer rike.
| |
[pagina 504]
| |
Si ghinc sitten neven haer kint.
Nu hoort hoet parlament beghint
Tusschen die Vrouwe vanden trone
En̄ den valschen Maskarone.
325[regelnummer]
Onse Vrouwe seide: ‘Maect mi een ghestille /
Want ic al lettel spreken wille.’
‘Lieve kint’ seit si ‘anhoort mi nu /
Ic versta dat hier voor U
Anstoten es / en̄ seer tonrechte /
330[regelnummer]
Al dat menschelike gheslechte /
Waer af dat Ghi en̄ icke sijn /
Van enen verdoemden verradre fijn /
Dien ic hier in mijn rike sie;
Dies doecht mijn herte herde we.
335[regelnummer]
En̄ die lichame die U broech
Heves deren meer dan ghenoech /
Bi dien dat hier noyt en plaghen
Selc valschers te comen in ghenen daghen.
Mar want Ghi gherechticheit sijt /
340[regelnummer]
Come die wille te diere tijt /
En̄ toene sine redene voor U /
Ic wille heme antworden nu.’
Doe worden blide ghemeenlike
Der inglen choor in hemelrike.
345[regelnummer]
Men riep ter vaert den ongheminden.
‘Com / quaet / du sals partye vinden.’
Maskaroen ghinc voor Gode staen.
Sine oghe en dorste hi niet opslaen
Op die werde Moeder Ons Heren;
350[regelnummer]
Want si liet haer oghen keren
Dicke op den quaden verbolghelike /
| |
[pagina 505]
| |
Om dat hi daer quam in haer rike.
Onse Here seide: ‘Nu / Maskaroen / toe!
Sprec dattu wils / ic hore / doe.’
355[regelnummer]
‘O ghehoersamGa naar voetnoot1 gherechticheyt /
O waerheyt sonder valscheyt /
O seker wech sonder dolen /
Anhoort dat mi es bevolen.
En laet U roeren bloet no vleesch /
360[regelnummer]
Ghine doet mi recht na minen eysch.
Ic bid U / dat si met orlove /
Dat ic mach spreken tuwen hove.’
Onse Here seyde: ‘Gheloef mi des /
Altoes so verre alst recht es.’
365[regelnummer]
‘Here’ seyt hi ‘so es dat mine tale:
Celken ghedinghe / so wetti wale /
Horen emmer drie persone.
Nu eest recht dat ic die tone:
Dene es die juge / dander daenlegghere /
370[regelnummer]
Die derde es die wedersegghere.
Den juge sie ic openbaer;
Dat ic aenleggher ben / dats waer /
Want men in mine citacie siet;
Maer den sculdighen en sie ic niet.’
375[regelnummer]
Onse Vrouwe antwerde haren Sone /
Niet den quaden Maskarone.
‘Lieve kint / seitsi / ic ben ghereet
Ieghen den quaden / die al hier steet /
Te bescuddene den mensche /
380[regelnummer]
Beyde oude / middel en̄ kintsche.’
Die viant seyde: ‘Heilich Vader /
| |
[pagina 506]
| |
Dit wert jeghen recht algader /
Beide jeghen dnuwe en̄ jeghen doude /
Dat eneghe vrouwe wesen soude
385[regelnummer]
Advocaet ofte voorsprake.
Noch heb icker toe een sake:
Ghi moet mi wesen altoes suspect;
Want vleesch en̄ bloet seer trect /
Hets wel te duchtene dat Ghi
390[regelnummer]
Haer onstegher sout sijn dan mi /
Nochtan antwerde wie dat hi es.’
Onse Vrouwe / die her stoorde des /
Keerde haer tale te haren Kinde /
En̄ seide: ‘Dese quade / die ic hier vinde /
395[regelnummer]
Verkeert recht gheheelike
En̄ stoort mi toe in mijn rike.
Hi seeght dat ic u maeder si /
Suspect heeft hi U daer bi.
Maer / lieve Kint / des sijt vroeder:
400[regelnummer]
Al eist dat ic ben u moeder /
Ic ben mensche en̄ wijf / nochtan
Onbesmet van eneghen man /
Niet moeder alsmen andre vint;
Ghi wort gheboren / lieve Kint /
405[regelnummer]
Sonder pine van eenre maecht
Suver. Nu was ic hier ghedaeght.
WaersGa naar voetnoot1 enech loy of recht dat seyt
Den ghenen diemen aneleyt /
Van wat condicien dat hi si /
410[regelnummer]
Hine mach hem ontsculdeghen? segt mi.
Hier bi mach ic wel voorsprake
| |
[pagina 507]
| |
Mijns selfs sijn. Al waer dat sake
Dat ic onghelovech ware /
Of te banne openbare /
415[regelnummer]
DiesGa naar voetnoot1 niet en es / ben ic ghedaecht /
Ic mach antwerden op datmen vraeght.
Voert soe wetti / Sone mijn /
Dat drierhande state sijn
Vanden liede in eertrike:
420[regelnummer]
Some sitten in huwelike;
Men vinter oec die weduwen sitten /
En̄ hem houden sonder besmitten;
Die derde staet dats der maechde.
Waert dan dat yemen daechde
425[regelnummer]
Van desen / ic moester antwerden voren;
Want ic wasser toe vercoren
Dat ic moeder wesen soude.
Maer om dat u wijsheyt woude
Dat die dinghen verholen bleven /
430[regelnummer]
Was mi Ioseph te manne ghegheven;
Want het eischte die Ioedsche wet.
Dus was ic in huwelike gheset.
Ic sat oec sider sonder man /
Maeght blevic / want in ghewan
435[regelnummer]
Onsuver ghepeyns noyt tenegher uren.
Hier bi soe moetic bi naturen
Sijn advocaet en̄ voorsprake
In elcs menschen recht en̄ sake.
Op dat point oec dat Maskaroen
440[regelnummer]
Seide dat ic niene moeste doen
Enech ambacht van advocasien /
| |
[pagina 508]
| |
Daer liecht hi ane / des moet hi lyen.
Ic mach vore jammerlike persone /
Weduwen en̄ wesen / en̄ voor die gone
445[regelnummer]
Die ligghen ghevaen in zwaer prisoen
Wel ambacht van advocasien doen.
Waer sijn / seght mi / lieve Sone /
Eneghe jammerlikere persone /
Dan es die werelt en̄ dat volc
450[regelnummer]
Die dese quaet inder hellen colc
Gherne te sinen tormente brachte?
Daer bi eisgic te desen ambachte
Datmen mi doet sonder merren /
Want mi sine redene des niene mach verren.’
455[regelnummer]
Maskaroen antwerde hier toe:
‘Ic eische / Heer judge / datmen doe
Hier af ene interlocutorie
Voor alle die consistorie /Ga naar voetnoot1
DatsGa naar voetnoot2 een vonnesse op een discoert
460[regelnummer]
Datten principale niet en hoort.’
Hier op antwerde advocata:
‘Lieve Kint / als ic versta /
Soe staet dese valschere en̄ cout
Of Ghi enen oversten hebben sout.’
465[regelnummer]
Doe sprac Onse Here dese woorde saen:
‘Sonder enech wederstaen
Van Maskaroen of sire partien /
Doe ic mire moeder tere advocasien.’
Onse Here seide: ‘Du / Maskaroen /
470[regelnummer]
Du heefs partye / wiltu yet doen?’
| |
[pagina 509]
| |
‘Dat doe ic / seyt hi / ic hebbe partie
Daer ic mi sere af ontsie /
Want si sal mine goede saken /
Dat dunct mi / cort te nieute maken.
475[regelnummer]
Nochtan toeghic aldus mine tale:
Hets openbaer en̄ kenlic wale
Dat ic en̄ alle mine ghesellen /
Die meesters sijn vander hellen /
Dair ic vore hier come dinghen /
480[regelnummer]
Hebben in goet en̄ in paislike herbringhen
Gheweest / ja van so langhen jaren
Dat noyt man anders en sach / te waren /
Over dat menschelike gheslechte
Vaste te hebbene in onse hechte /
485[regelnummer]
En̄ te pinen in onse helle.
Nu siwi met crachte en̄ met wille /
Niet ghehouden vorme van rechte /
Hier af gheroeft en̄ sere tonrechte.
En̄ want die vroede pleghet des
490[regelnummer]
Restoer teyschene daer teischene es /
Daer die sake gheprivilegeert
Es en̄ op recht ghefundeert /
Daer by eisgic gheheel treestoor
Yrstwerf / en̄ daer na mijn behoor
495[regelnummer]
Van dien dat wi hadden te voren /
Dat wi enen tijt hadden verloren /
En̄ datmen in die sake dan ga voort;
Want Ghi hebt dicke wel ghehoort
Dat darme gheroefde / dien nietGa naar voetnoot1 en es bleven /
500[regelnummer]
Luttel mach te voren gheven.’
| |
[pagina 510]
| |
God sprac tsire moeder dese woort:
‘Autwert moeder.’ Si wert ghestoort
En̄ sprac te haren Sone waert:
‘Hoe comt / Sone / dat Ghi begaert
505[regelnummer]
Mids des loes verraders bejach
Dus te quistene desen dach?
Hen es niet dan futselinghe /
Men soudt vertrecken in gheen ghedinghe.
Verstaet wel / Sone / dats u behoor:
510[regelnummer]
Dese viant comt en̄ eisgt restoer;
Want hi seeght hi es gheroeft.
Hi lieght qualiken / en ghelooft
Hem niet / hi es der loghenen vader;
Want wat hi seeght es loghen algader.
515[regelnummer]
Dit wilic proeven in twee manieren.
Yrstwerf dunct hi mi allegieren
Trecht datmen den gheroefden sal
Tsine wederkeren gheheel en̄ al:
Dats te verstane / dies mi gheloeft /
520[regelnummer]
Alst comt datmen den ghenen roeft
Diemen eigst of aneleyt /
Hen es vanden aenlegghere niet gheseyt.
Nu es aenlegghere dese vule knecht.
Siet / Sone / hoe hi verkeert dat recht!
525[regelnummer]
Voort / trecht wijst weder te keerne
Den gheroefden tsine / es tinterpreteerne
Daer die gheroefde in goeden dinghen
Tonen mach vray herbringhen /
Daer die titel oec af si goet /
530[regelnummer]
Niet datmen met crachte doet /
Of met rove ofheymelike.
| |
[pagina 511]
| |
Vanden vianden es des ghelike;
Want die titel en es niet goet
Datmen cracht of valscheit doet.
535[regelnummer]
Al machmen possessie al lettel houden /
Men mach eens anders goet niet onthouden;
Want men wel weet / Sone mijn /
Dat uwe creaturen sijn /
En̄ in u wijsheit van U ghemaect
540[regelnummer]
Na uwe ghelikenesse gheraect.
Daer bi es tsiants titel quaet
Te houdene dat hem niet en bestaet;
En̄ sine prescripcie en mach niet draghen /
Al had si gheduert teweghen daghen;
545[regelnummer]
Want al was dat gheschiet
Datsi die sielen pijnden / dan was niet
Wt haren properen rechte;
Want si dadent alle als knechte /
En̄ als dorwerdes vander hillen /
550[regelnummer]
Na u ghedoghen en̄ na uwen wille.
Daer en moghen si niet sijn jeghen /
Sine hildense van uwen weghen
Thouden / dat hilden der hillen knechte
Meer bat van faite dan van rechte.
555[regelnummer]
Voortmeer / hoe moghen dese quadien
Op enegherande heerbrenghen lyen
Dat hen die sielen souden behoren?
Want voerseit es langhe te voren
Van onvertallike vele propheten /
560[regelnummer]
Alse wi alle wale weten /
Dat van ere sterren soude sijn gheboren
Die Gods Sone / die sijn verloren
| |
[pagina 512]
| |
Aen hem soude weder halen.
Hier omme deert mi sijn vule tale /
565[regelnummer]
Daer Maskaroen / dese vule quaet /
Vore uwes selfs oghe mede omme gaet.’
Maskaroen antwerde der hier toe:
‘En̄ hier op eisgic datmen doe
Ene interlocutorie lopen /
570[regelnummer]
Het sal emmer yemen becopen.’
Onse Vrouwe antwerde hem entwint /
Maer si aensprac haer lieve Kint.
‘Sone / ic weet wel sekerlike
Dat uwe es al in hemelrike
575[regelnummer]
En̄ in eertrike ghegheven.
Voor uwen Vader moet oec beven
En̄ knielen wat inder hellen es.
Nu comt dit quade wt gheles /
Dese procureerre Maskaroen /
580[regelnummer]
En̄ nontsiet niet uwen persoen
Noch daer toe meer u moghenthede /
En̄ maecter / schijnt / sijn scheren mede;
Want telken woorde eyschet hi
Ene interlocutorie / dat dunct mi.’
585[regelnummer]
Onse Here seide: ‘Quaet / nu hoor /
Ic ontsegdi plets restoor.’
Onse Vrouwe sprac: ‘Vraghet den quaet /
Sone / of hem emmer te segghene staet?’
Hi sprac: ‘Of ic yet segghen wille?
590[regelnummer]
Ia ic. Noch hebbic ghesweghen stille /
Ic moet gaen clappen groot wonder.
In ben noch so seer niet tonder.’
Dit woort wonde gruwelike
| |
[pagina 513]
| |
Der moeder seer van hemelrike /
595[regelnummer]
Van vresen seer en̄ van minnen /
Die si ten mensche droech van binnen.
Doe sprac Onse Here den viant toe:
‘Wiltu yet segghen / coms af en̄ doe
Hoveschelike / tone dine sake /
600[regelnummer]
Sonder eneghe onwerdighe sprake.’
Doe tracGa naar voetnoot1 ute sinen poiteniere
Maskaroen ene bibele sciere;
Hi creet / hi maecte groot ghescal:
‘Hoort / hemele! wat ic spreken sal.’
605[regelnummer]
Dat was int Latine / alsic versta /
Audite celi et terra.
Si zweghen al van groten wondre.
Doe keerdi een blat intGa naar voetnoot2 boec bisondre /
Daer stont ghescreven in derre wijs:
610[regelnummer]
‘God gheorloefde tetene int paradijs
Adame en̄ Yeven van alden frute /
Enen boem ghenomen ute /
En̄ wanneer si braken dat ghebot /
Soe moesten si sterven / dat seide hen God.’
615[regelnummer]
Doe sprac die viant: ‘Heer rechter / Here /
Ic bid U dat Ghi mi seght nemmere
Dan of Ghi dese worde aen U draecht.’
Onse Vrouwe antworde wel onversaecht:
‘Sech voort / in does no meer no min /
620[regelnummer]
Want ic niet rike der waerheit bin.’
‘En̄ voor heme heeft vermeten
Dat Hi waerheit es! gherne weten
| |
[pagina 514]
| |
Soudic daer bi eerstwerf tfijn /
Of dit die woorde der waerheit sijn.’
625[regelnummer]
Onse Here seide: ‘Die woorde sijn mijn.’
Die viant sprac: ‘Dat mach wel sijn.
Ute dien so concludeer ic dit:
Adame en̄ Yeve / als Ghi wel wet /
Settedi beyde int paradijs /
630[regelnummer]
En̄ want si nutten de vrucht / tfrijs /
Dat Ghi hen verboodt als God.
Doe daden si jeghen u ghebot
Onghehoorsam / als ic verhoorde.
Hier bi eisgic dat uwe woorde /
635[regelnummer]
Die selve waerheit heet en̄ sijt /
Sta in hare macht talre tijt /
En̄ datsi en̄ al haer oer
Ewelike na dat selve verhoor
Sterven en̄ becopen dat
640[regelnummer]
AdamGa naar voetnoot1 en̄ Yeve den appel at;
Want es besmet moeder en̄ vader /
Dat daer af comt pleecht gherne algader
Besmet te sine. Es dan dat sake
Dat Ghi wandelen wilt u sprake /
645[regelnummer]
Of keren dat Ghi hebt gheseit /
Soe en sidi niet die waerheit.
Nu / advocata / en̄ wie dat wille /
Antwerde hier op / ic zwighe stille.’
Onse Vrouwe te haren Sone seide:
650[regelnummer]
‘Mi wondert wanen so grote scalcheide
En̄ naradicheit ghegheven si
Den vulen vianden / daer si by
| |
[pagina 515]
| |
Den mensche gherne brachten ter doot;
Si weten wel dat solaes es groot
655[regelnummer]
Den onsalighen / hebben ghesellen
Die si effens hen sien quellen.’
Noch seide Onse Vrouwe: ‘Sone mijn /
U woorden selen ghehouden sijn /
Die Ghi Adame ende Yeven seyt;
660[regelnummer]
Want Ghi sijt selve die waerheit.
Een text van recht doet ons ghewach /
Dat valscheit en̄ loosheit niemen en mach
Helpen met rechte / noch doen stade;
Nu waest al bi tfians rade /
665[regelnummer]
En̄ bi sinen toedoene mede /
Dat Adame en̄ Yeve mesdede;
Want in Genesi volghen dese woort /
Die dese quaet niene bringht voort /
Noch nu te pointe niene vertrac /
670[regelnummer]
Hoe tserpent hen beyde toesprac
(Si waren duuster / alse ghi wel weet):
“Eest dat ghi den appel eet /
Ghi selt alse Gode werden beyde.”
Nu hoort / Sone / grote valscheide
675[regelnummer]
Dat hi hen riet en̄ dede doen /
Daer af wilse nu Maskaroen
Wroeghen voor U en̄ verraden
Dat hi selve en̄ die sine daden.
Sent hem dan Maskaroen selve riet /
680[regelnummer]
Daer af en moesthise wroeghen niet /
Mids dan boesheit wt losen rade
Niemene met rechte en mach doen scade;
Want wel recht en̄ redene schijnt /
| |
[pagina 516]
| |
Dies een selve moeste sijn ghepijnt
685[regelnummer]
En mach hi enen anderen niet betien;
Daer bi en es sire partyen
Noch hem te gheloven om hare sprake /
Want si waren selve die sake.
Wilde yemen els in rechte comen
690[regelnummer]
Die dit eischte / hem wtghenomen /
Also verre alst recht daer toe braecht /
Ic wille antwerden op datmen vraegt.’
Doe sach die viant wt hare antwerden
Sine redene te nieute terden;
695[regelnummer]
Hi peinsde dat hi noch conste vele
Argumenten te sulken spele.
Hi sprac: ‘Here juge / des sidi broeder!
Nu waent herde wel advocata / u moeder /
Minen argumenten dus ontgaen /
700[regelnummer]
Neen si / dat suldi weten saen.
Ghi wet wel / Vader / en̄ hets claer:
Daer die mesdaet es openbaer /
Al waert dat nyemen daer over en claegde
Of den misdadighen daghede /
705[regelnummer]
Die juge na sijns ambachts staet
Moeste selve beteren die mesdaet.
Daer by / Her juge / seggic U /
Ic sedt dat waer si hier nu
Dat advocata heeft gheseyt /
710[regelnummer]
Dat ic niene kinne nochtan waerheit /
Ia datsi niet sculdech en si
Op dese article te antwerden mi;
Nochtan die rechtre / daer Hi vray es /
Es sculdich voort te gaen / gheloeft mi des;
| |
[pagina 517]
| |
715[regelnummer]
Waer bi / sint Ghi hebt den name
Gherechticheit / soe waert ontame /
Uwe dade en volghden uwer spraken
Sunderlinghe in selken saken.
Hier met zwighic en̄ wille sien
720[regelnummer]
Wat die gherechte Iuge sal plien /
Na dat esGa naar voetnoot1 die loy van sinen ambachte
Daer icGa naar voetnoot2 mijn vonnesse ane wachte /
Sider dat tfayt niene behoeft /
Mids sire claerheit datmen proeft.
725[regelnummer]
Dit nes gheen twifel / richtre Here /
Die minsche en si misdadich sere.
Daer by hakic en̄ ontbeyde
Van uwen ambacht dedelheyde.
Niet dat ic mi slechs make
730[regelnummer]
Partie nu in dese sake;
Maer anesoeke dat Ghi gaet voert
Na dese woorde die Ghi hier hoort.’
Advocata / die waerde Vrouwe /
Hadde des doghen en̄ rouwe;
735[regelnummer]
Want si dachte vreselike
............Ga naar voetnoot3
Ute sire gherechticheit soude voort gaen /
Na dat hem Maskaroen gaf verstaen /
En̄ wt sire officien allene.
740[regelnummer]
Si trac voort met groten wene /
En̄ scoorde tot haren borsten toe
Haer cledere / en̄ doe seide soe:
| |
[pagina 518]
| |
‘Siet / Sone / den lichaem daer Ghi laeght in /
En̄ die selve borste / meer no min /
745[regelnummer]
DaerGa naar voetnoot1 Ghi ane dicwile soeght;
Nu coomt hier / als Ghi wael sien moeght
Die U steende en̄ even ghedichte
Bespau in u waerde aensichte /
Daer toe U cruusten aen een hout.
750[regelnummer]
Dese quaet comt en̄ eischet bout
Dat Ghi na u ambacht voort gaet;
Nochtan bekent hi / die selve quaet /
Dat aen hem niene gaet een twint /
Maer ane U / mijn lieve Kint;
755[regelnummer]
Daer by eest dat ic nu
Contrarie daer jeghen aenroepe voor U.
En doedi niet dat ic aensoeke /
Soe plaent mi wt des levels boeke;
Want gheen loy dat es bescreven /
760[regelnummer]
Of dat costume mach gheven /
En wijst dat V / noch en dwinght
Datmen in selken saken dinght
Wt uwer officien voort te gane /
Dan allene / dats te verstane
765[regelnummer]
Alst uwer gherechticheit behaeght.
Hets quaet dat dese valscher jaeght.
Nu sal ic sien wien Ghi bat ont /
Ofte uwer moeder oft desen hont.’
Van desen woorden wert dedele Here
770[regelnummer]
Corteliken beroert sere /
Alse Hi voor Heme sach driven daer
Sire moeder alselc mesbaer.
| |
[pagina 519]
| |
Hi sprac toot den viant;
‘Mijn ambacht ontsegghic di te hant.’
775[regelnummer]
Die viant sprac: ‘Het mach wel wesen!
Vleesch en̄ bloet ruert U te desen /
En̄ niet die hemelsche gherechticheit;
Ic hebbe dit wel te voren gheseyt /
Dat mi te zwaer was en̄ te hart
780[regelnummer]
Dat tsrechters moeder advocata wart
Ieghens mi / ic hebt vernomen
Wat mi daer af nu es comen.’
Onse Vrouwe sprac / alsi dede eer:
‘Viant / wiltu yet segghen meer?’
785[regelnummer]
‘Ia ic’ seit hi ‘ic wille beghinnen /
Ic ben noch soe seer niet binnen.
Uter Ewangelien die God seide /
En̄ uter Scrifturen rechte beyde
Willic minen redenen continueren /
790[regelnummer]
En̄ met rechte approberen.
Een text van rechte leert en̄ wijst
De juge / alst comt dat vor hem rijst
Tusschen partijen een discoort /
En̄ elc wille hebben dat hem behoort /
795[regelnummer]
Eest erflicheit of ander goet /
Wetti wat die rechtre doet?
Hi deilt die dinghen onderlinghe
Eer dat come ten ghedinghe /
En̄ dat ghemene was te voren
800[regelnummer]
Daer gheeft hi elken af sijn behoren;
Want recht seit / ic heb ghehoort /
Ghemeenheit maect dicke discoort;
Tscrifture der waerheit seeght claere /
| |
[pagina 520]
| |
Dat ic en̄ al dat hemelsche hare
805[regelnummer]
Princen vander werelt wesen.
In segghe niet / God / Ghijn hebt in desen
Wel een deelken / maer hets cleyne /
Het gheliket wel den greyne
Dat in midden een mudde leghet /
810[regelnummer]
...........Ga naar voetnoot1
Daer by soe segghic dese woort /
Om te scuwen al discoort /
Dat tusschen uwer moeder en̄ U
In dene side / ende mi nu
815[regelnummer]
In dander side es gheruert /
Hoe langhe dat oec heeft gheduert /
Soe segghic / dat verstaet hier toe /
Datmen gherechte deelinghe doe /
En̄ mijn deel vanden uwen sceyde /
820[regelnummer]
Dats te wetene dat alle quaetheyde
En̄ sonden te minen deele staen /
Daer jeghen die waeldade U anegaen.
Men legghe elc deel in ene waghescale:
Dmeerre salmen bekinnen wale
825[regelnummer]
Desen wech en̄ dit anelegghen
En can met rechte niemen ontsegghen.’
Die Sone ansprac sire moeder doe.
Advocata antwerdt hier toe /
Si seyde: ‘Wat eyschet sduvels kint?
830[regelnummer]
Het schijnt dat hi weder beghint:
Hi eyscht weghinghe / na mijn verstaen /
Die langhe te voren es ghedaen /
Alse Ghi / Sone / wel ghedinct;
| |
[pagina 521]
| |
Want doen Ghi ane den cruce hinct /
835[regelnummer]
Die doghet der werelt en̄ godheit waert /
In dander side hinc een galgaert /
Een mordenare / hiet Gesmas /
Die sunde en̄ quaetheit der werelt was;
Ic weende en̄ dreef groot mesbaer.
840[regelnummer]
Sone / gheweghen wert aldaer
Die doghet en̄ quaetheyt van ertrike.
Doghet verwoech onghelike
De quaetheit der werelt en̄ de sunden al /
Soe dat u inder hellen dal
845[regelnummer]
Die balansche nederdroech /
Omdat u doghet die sunde verwoech.
In uwer sielen voerdi daer neder /
En̄ uwe ghevanghene brachti weder.
Sint selke weghinghe daer ghesciede
850[regelnummer]
Opten berch / voor alle die liede /
Van Calvarien / alsmen noch weet /
En̄ dat vore een vonnesse steet /
Sone willic gheens sens daer jeghen /
Noch in gheere gheen ander weghen.’
855[regelnummer]
Maskaroen doe heme gheliet
So vreeschelijc / in const ghesegghen niet.
Hi creet / hi riep / hi briesch sere.
‘Nu en willic mi houden nemmere /
Seit hi / ane dese futselinghe /
860[regelnummer]
Wi moeten spreken van zwaren dinghen.
Men vent ghescreven: die ghenen heeft
Advocaet / dat menne heme gheeft.
Ic ben allene sonder voorsprake
En̄ hebbe toe menighen wedersake.
| |
[pagina 522]
| |
865[regelnummer]
Ic eische / en̄ dat nes ne ghene ommate /
Datmen mi gheve advocate /
En̄ datmen distribucie doe
Van advocaten.’ Daer toe
Antwerde heme die vrouwe rene:
870[regelnummer]
‘En̄ ic ben advocata allene
Van minen rike / niet van dinen
Die ligghen inder helscher pinen.
Neme dien du wils nochtan.’
Die viant seyde: ‘Soe eischic dan
875[regelnummer]
Twee advocaten die wesen mijn /
Die u suspect niet en sijn /
En̄ die wilic u noemen beyde /
Dats Waerheit en̄ Gherechticheide.’
Van desen dinghen wonderde sere
880[regelnummer]
Den inghelen / wanen selken kere
Maskaroen te sukene quam /
Dat hi selke advocate nam.
Si seidenGa naar voetnoot1 : ‘Hemelsche Coninghinne /
Vrouwe der ingle / al es u inne
885[regelnummer]
Die hemelsche moghentheit gheboren /
Werdech / mechtechGa naar voetnoot2 als te voren /
Nochtan eest hovescheit en̄ goet
Dat ghi u dinghen met rade doet /
Nemt advocate met u.’
890[regelnummer]
Onse Vrouwe en makes haer niet scu.
‘Ic eische / seit si / Ontfermichede
En̄ Pays / dese ghesusteren bede.’
Dit ghedaen / het zweech daer al.
| |
[pagina 523]
| |
Maskaroen sprac: ‘Die mensche sal
895[regelnummer]
Verdoemt wesen / sonder faelgieren /
Willic proeven in drie manieren /
Mids gherechticheit in gheliken dinghen /
Als ic u namaels toe sal bringhen /
Echt mids gherechticheit van ghebode
900[regelnummer]
Dat hem gheset was van Gode /
En̄ mids gherecticheit diemen seit
En̄ noemt onvertallicheyt.
Mids gherechticheit in ghelike.
Dus sint dinghel in hemelrike
905[regelnummer]
Mesdede / mids welker mesdaet
Hi wert verdoemt sonder verlaet /
En̄ want God gheen wtnemere en es
Der persone / des sijt gewes /
Soe moet die mensche al verdoemt
910[regelnummer]
WerdenGa naar voetnoot1 / of God heeft hem versuumt
En̄ wert wtnemere der persone.
Dus ware ongherecht u Sone /
Van welker ongherechticheide
Dinghel verdoemt / sonder beyde /
915[regelnummer]
Van Gode hem beclaghen mochte
Dat Hi ute ontsticheiden wrochte.’
Advocata antwerde te hant
Op dat Maskaroen sprac / die viant:
‘Hen es ghelike / seyt si / een twint
920[regelnummer]
Dat Maskaroen / des duvels kint /
Voor ghelike bringt hier ter stede;
Want om dat inghel mesdede /
Soe es hi sonder enech verlaten
Verdoemt ewelijc en̄ verwaten /
| |
[pagina 524]
| |
925[regelnummer]
Want hi ghene crancheit van naturen
En hadde die heme mochte rueren /
Noch broescheit diene trac een twint.
Daer bi soe doeght hi al sijn tormint
En̄ pine in die gheest allene /
930[regelnummer]
Want hi vleesch en heeft noch bene;
Maer wt voersienigher quaethede
Waest dat die inghel mesdede.
Hi hadde die edele nature
Boven alle creaturen /
935[regelnummer]
En̄ boven al dat ye ghewaert
Naest Gode eer hi mestart.
Dat die mensche in sunden boech /
Dat dede die brooscheit diene toech /
En̄ die zwaerheit vanden lichame /
940[regelnummer]
Dit was die val van Adame.’
Dander point dat Maskaroen seide /
Dat was op die gherechticheide
Tsgeboets Ons Heren / doe Hi beval
Adame dat hi groot no smal
945[regelnummer]
Den appel hem en liete ghelieven /
Dat verboot Hi heme en̄ Yeven.
‘Braken sijt / si waren doot.
Den inghel verboot Hi cleyne no groot.
Doemde Hi den inghel sonder verbot /
950[regelnummer]
Soe sal den mensche moeten God
Wt sire gherechticheit doemen meer /
Want hijt ghebot brac / alsic seide eer.’
Hier op antwerde die Moeder Gods:
‘Den inghel en was noyt ghebotsGa naar voetnoot1
| |
[pagina 525]
| |
955[regelnummer]
Ghegheven / dat kin ic te gheenre uren;
Want hi hadde van naturen
Die wijsheit in heme / dat hi goet
En̄ quaet sekerlike verstoet.
Dat dede al die volmaecthede
960[regelnummer]
Sire naturen / als ic voorsede /
En̄ daer bi want hi gheheellic wrochte
Ieghen die sekerheit / en̄ dochte
Sonder ghelike / misdede hi meer
Dan die mensche / als ic seyde eer.
965[regelnummer]
Die mensche en hadde die sekerheit niet
Om den lichame die jeghen riet
En̄ die ziele altoes verswaerde /
Tote dat die sunde openbaerde.
Daer bi en antwerde niet den serpente
970[regelnummer]
Die mensche slechts na sine attente /
Maer twivelike en̄ op aventuere
Dat wi niene sterven ter selver ure.
Noch meer verstaet van minen Kinde /
Dat Hi alle kint te sekere inde
975[regelnummer]
Gheordineert heeft en̄ gheraect.
Sint Hi den minsche dan heeft ghemaert /
Tien endeGa naar voetnoot1 dat hi oor soude sijn
Des ewelijcs levens / als es aenschijn /
Worde hi verdoemt / so deerfde hi dan
980[regelnummer]
Sijns werrs / mijn Sone / dat Hi began.
Dus hadde die wijsheit van minen kinde
Den minsche om niet ghemaect in dinde.
Nemmermeer sone sal ydel sijn
Twerc dat maecte die Sone mijn.
| |
[pagina 526]
| |
985[regelnummer]
Soude Hi der menschen kinder gheset
Hebben om niet? neen Hi / dat wet.
Dat vanden inghel es gheschiet
En es des ghelike niet;
Want dingle en worden niet al ghemene
990[regelnummer]
Verdoemt / dan die partie allene
DieGa naar voetnoot1 mesdede en̄ ne gheen el.
Aldus ghebroec mijnGa naar voetnoot2 Sone wel
Sijns werchs in die / die staende bleven /
Die ewelike met Hem leven.
995[regelnummer]
Dat derde point / dat hier voort
Gheseght wert / hilt dese woort:
‘Dat die mensche onvertallike sere
Misdede jeghen Onsen Here;
En̄ want hi Heme hadde also versoemt /
1000[regelnummer]
Moeste hi onvertallike sijn verdoemt.’
Hier met stont op Gherechtichede /
Tsfiants vorsprake / en̄Ga naar voetnoot3 Waerhede
Haer suster / mede al daer quam.
Si toechde den knecht onghehoersam /
1005[regelnummer]
Overdadich ende onnutte /
En̄ al sijn oer ter hellen putte /
En̄ dat si dair in die ellende
Ewelike moesten / sonder eynde /
Sint hi so lichte hadde moghen tghebot
1010[regelnummer]
Houden dat hi brac / die sot.
Yerst seit siGa naar voetnoot4 dus: ‘So hi meere
Es diemen misdoet / so hi seere
| |
[pagina 527]
| |
Moet sijn ghepijnt die misdoet:
Des soe es elc mensche vroet.
1015[regelnummer]
Sint dat God in ewelicheiden
Groet es / soe moet al sonder beiden
Die mensche ewelijc sijn ghepijnt /
Want wel recht en̄ redene schijnt;
En̄ want die coninc na der tijd
1020[regelnummer]
Sterflijc betert / verre en̄ wijt /
Datmen mesdoet jeghen heme /
So dincket mi gherechte teme /
Dat dewelike Coninc en̄ Here
Sine broken settet emmermeere;
1025[regelnummer]
Want na die grootheit Gods /
Die cleynheit tsmenschen en̄ tgheboots /
Sone moghen die menschen allegader
Die mesdaet ghebetren hars vader;
Want wi oec wel ghescreven venden:
1030[regelnummer]
Die sende doetGa naar voetnoot1 / wert knecht der senden.
Noch / en ware die mensche noyt ghetoghen
Ten sunden / nochtan al sijn vermoghen
En̄ hem selven daer toe meer
Was hi Gode sculdech emmermeer.
1035[regelnummer]
Daer bi sone can die mensche niet
Ghedoen / wat goede dat hi pliet /
DatGa naar voetnoot2 hi heme of enen anderen mochte
Verlossen of uter pinen brochte.
Hoe goet hi ware / die mensche / in desen
1040[regelnummer]
Moet hi een onnutte knecht wesen;
| |
[pagina 528]
| |
Want hine quite maer sine scout.
En̄ al waest dat hi vergout /
Nochtan en quijte hi niet tferlies /
Dat uter ierster sunden wies.
1045[regelnummer]
Al leeght beternesse die sunden neder /
Dierste onnoselheit en comt niet weder /
Mids dien dat ghesciede saken
En machmen ongheschiet niet maken;
Want hoe die mensche die sunde verdrijft /
1050[regelnummer]
Die wortele daer af gherne blijft.
GeboortechGa naar voetnoot1 en mach daer omme niet sijn
Ter euscher gracien sonder fijn.
Sint elke gheboerne creature
Onsuver es ende niet puere /
1055[regelnummer]
En̄ van onsuvre sade comen
Sunde hebben hen noch anghenomen
Soe scheent wel lachter en̄ mesprijs /
Dade God de dore op tsparadijs
Den ghenen dies onwerdich waren /
1060[regelnummer]
Die Hi sloot voren tso menighen jaren /
Om die mesdaet des iersts vader /
Alse wi wel weten allegader.
Ontsloot Hi denGa naar voetnoot2 mensche dan die dore /
Soe worpe Hi den honden theilighe vore /
1065[regelnummer]
Den zwinen precieuse steene /
Die si maken met sunden onrene.
Gherechticheit si eyscht daer bi /
Datmen elken na dien dat hi
Ghedaen heeft gheeft sinen loon;
| |
[pagina 529]
| |
1070[regelnummer]
Want die sicle van elken persoen
Moet sterven die in sunden leeght.
Noch meer / Onse Here selve seeght:
Ic hebbe kinder opghevoedt
Hier ter werelt seer ghegoedt /
1075[regelnummer]
Die haten mi nu en̄ versmaden:
Dats best betekent bi Adams daden /
Die heme liever sijn wijf liet keren
Dan te houdene die wet Ons Heren.
David seit ooc / gheloeft mi das /
1080[regelnummer]
De mensche / doe hi in eren was
Ten alre weersten en̄ ten meesten /
Wert hi ghelike den sotten beesten
Mids sine ombekinlichede:
Hine wilde in payse noch in vrede
1085[regelnummer]
Manna niet eten / der inghelen broot.
Daer bi soe eist wel redene groot
Dat hi met zwete en̄ met labore
Sijn droeve broot winne aldore /
Te meer want die sentencie es
1090[regelnummer]
Ieghen hem ghelopen / des sijt gewes.
En̄ want aen Gode / Onsen Here /
Wandel gheen en es no kere /
Sint die sentencie eenwerf dan si
Ghegeven / concludeeric daer by
1095[regelnummer]
Dat Hi verwandelen niet en sal
Om tsmenschen armoede en̄ misval.
En̄ want die mensche vanden beghinne
Niet en volstont in Gods minne /
Soe es hi wel weert groter ellende
1100[regelnummer]
Sunderlinghe; want hi Gode kende
| |
[pagina 530]
| |
En̄ Gode min eerde dan als God /
Maer volchde sijns ghepeyns sot /
Daer toe sijn herte verdonckeren liet /
Mids den rade die Yeve hem riet;
1105[regelnummer]
En̄ want ghene breke en hadde de mensche
Int paradijs / maer alte wensche /
Daer toe onsterflijc hadde sijn lijf /
En̄ hi mesdede / die caytijf /
En̄ dan soe lichte verleedt wert
1110[regelnummer]
Ter sunden / so hi meer overtart
Swaerlike jeghen tghebot Ons Heren /
Versmaede sijn hete en̄ sijn lere.’
Vele selker redenen en̄ argumente
Soe brachte voort tyen perlamente
1115[regelnummer]
Gherechticheit jeghen Advocatam /
En̄ jeghen haer hulpe die met haer quam.
Hier met es opghestaen Waerheit
En̄ heeft alselke woerde gheseit:
‘Dairmen vander waerheit fijn
1120[regelnummer]
Sprect / daer en moet ghene loosheit sijn.
God / die Hem selven waerheit noemt /
Seide: eist dat ghi versoemt
En̄ ghi vanden appel et /
Ghi selt sterven; ic waen ghijt wet
1125[regelnummer]
Alle / want hets openbaer
Dat sine aten cort daer naer.
Daer om so segghic / sonder plike /
Den mensche verdoemt ewelike.’
Hier met stont op Ontfermicheide /
1130[regelnummer]
Die alle dese pointe wederseide /
Die Gherechticheit en̄ Waerheit en̄ die viande
| |
[pagina 531]
| |
Hier voort segghen menegherande.
Om den mensche te bescuddene voort /
Sprac Ontfarmicheit dese woort:
1135[regelnummer]
‘Sint die verdoemde inghel mesdede
Sonder eneghe broeschede
Van lichame diene daer toe toech /
Of yemen als diene bedroech /
Sone heeft hi daer ghene onscout /
1140[regelnummer]
Die sunde en si groot menichfout /
En̄ onverganclijc ewelike /
Ghelijc dat van hemelrike
Die coninghinne van hemelrike sprac.
Maer dat die mensche ter sonden trac
1145[regelnummer]
Dede die broescheit van sinen lichame;
Want God / Onse Here / maecte Adame
Vander moedre en̄ vanden slike;
Dair bi soe wil hi haestelike.
En̄ daer toe meer Adaems misdaet
1150[regelnummer]
Quam toe mids eens anders raet /
Diene verleide met barate.
Daer bi waert groot onmate /
Hine mochte een lettel sijnre onscouden
Ghebruken / want wi in Gode houden
1155[regelnummer]
Alte grote ontfarmenesse;
Soe volghet / doet hi beternesse
Met contritien die misdaet /
Hi weder gheset sal sijn in staet
Van glorien / daerne God toe maecte;
1160[regelnummer]
Want het ware ongheraecte
Dinc / soude edele creature
Na Gods ymagene en̄ figure
| |
[pagina 532]
| |
Rechte ghemaect plets bederven /
Alse gheseit heeft anderwerven
1165[regelnummer]
Des menschen werdighe voorsprake.
Noch esser toe een ander sake /
Dats dat God niene sal sijn moghen
Van sinen propoest aldus bedroghen;
Want Hi den mensche maerte int beghinne /
1170[regelnummer]
Om dat hine wilde kinnen /
En̄ na dat kinnen hebben lief /
En̄ daer tenden na sijn gherief
Sijns ghebruken vriendelike:
Dit was Gods wille van hemelrike.
1175[regelnummer]
Maer alle die inghele ghemene
En̄ vielen niet / maer die allene
Die mesdaden. Voort es orconde /
Dat kint niene sal des vaders sonde
Noch sine broke braghen iet.
1180[regelnummer]
God en hadde oec sijn werc niet /
Die nedre herten in oetmoedeGa naar voetnoot1 daden
En wille God oec niet versmaden.
Die woorden tughen oec propheten:
God wille ontfarmens niet vergheten /
1185[regelnummer]
Maer Hi wille na sine abolghe
Dat ontfarmechede volghe;
Want in wat uren dat sunderen
Versuchten en̄ hem haer sunden deren /
Sone wilhi ghedincken meer der sunden
1190[regelnummer]
Alse van ontfarmene comen stonden.
Heilich ben ic / seit Hi / Onse Here /
| |
[pagina 533]
| |
Inne wille mi belghen nemmermeer.
Men vent oec dat ontfarmechede
Gaet boven gherechtechede /
1195[regelnummer]
En̄ gherechticheit daer met en mingt
Ontfarmecheit / seker dit dinct
Elken bat eeneGa naar voetnoot1 wreetheit wesen
Dan ene doeght / dit horen wi lesen.
De mensche heeft vormaels vor sine sonden
1200[regelnummer]
Vele tormenten van ellenden
Vander hant Gods ontfaen;
Want vanGa naar voetnoot2 den teen es hi ontaen
Tote den hersenen en̄ ontscoont.
God die heeft oec wel ghetoont
1205[regelnummer]
Sine macht doen Hi die werelt maecte /
Daer na sine wijsheit pointe en̄ staerte /
En̄ ordineerde alle dinghe;
Nu sal Hi toghen sunderlinghe
SineGa naar voetnoot3 goetheit aen die verloren waren /
1210[regelnummer]
En̄ dieGa naar voetnoot4 onthilden die helsche scaren;
Want claer in die Scrifture staet:
Soe waer dat vloyt misdaet /
Gratie moet daer overvloyen /
Voort sone darfGa naar voetnoot5 hem niemen moyen.
1215[regelnummer]
Al slaet die vader / hi ganst mede.
De mensche en sal te ghere stede
Twiflen van Gode / noch ontsien:
Hijs milde / Hi pleecht groslec te versien /
| |
[pagina 534]
| |
En̄ overvloyende es sine ghichte /
1220[regelnummer]
Hine verwitet niemene lichte.
Die ghichte die Hi den mensche gaf /
Daer en haddi niet weder af /
Om dat die menschen moghen segghen:
God! waer bi wildi mi verlegghen
1225[regelnummer]
In dus groter oetmoedecheden?
Dien ghiGa naar voetnoot1 met groter werdicheden
Vormet en̄ sciept na uwen figuren /
EyschetGa naar voetnoot2 ontfarmicheit ter uren.
Die mensche wilde als God wesen /
1230[regelnummer]
Mids heerschede / dit horen wi lesen;
En̄ God / mids groter oetmoedichede /
Wilde Hi ontfaen menschelichede.’
Met desen redenen es opghestaen
Ontfarmicheit / die sonder waen
1235[regelnummer]
Dochter es tsconincs van hemelrike.
Si neech herde oetmoedelike
Voor haren Vader / sonder beiden /
Den Vader van ontfarmecheden /
Den Here / daer aen staet al onse trooste /
1240[regelnummer]
Dat Hi den armen mensche verloeste
En̄ den vluchteghen knecht ontfa /
Die op oetmoet roept na.
Hier met es ghestaen Pays oppe /
En̄ heeftGa naar voetnoot3 haer susteren tenen cloppe
1245[regelnummer]
Allen drien ghesproken ane /
Dat sijn dese drie te verstane:
| |
[pagina 535]
| |
Gherechtecheit en̄ Waerheit
Ende daer toe mede Ontfarmecheit.
Si seyde: ‘Aenhoort mi / suster mijn /
1250[regelnummer]
En̄ gheloeft / op dat mach sijn /
Mi / die der eenheit ben een bant /
En̄ gheloeft niet den viant /
Die bant es van alre quaethede.
Ghelovets mi al hier ter stede /
1255[regelnummer]
Ic sal bescheeden u alle drien
Hoe dat elken sal ghenoech gheschien.’
Dit ghesciede. Si seide voort:
‘Na dien dat ic hebbe verhoort /
Soe eischet mijn suster Gherechtechede /
1260[regelnummer]
Want onvertallike misdede
Die mensche / alst wel redene schijnt /
Moet onvertallike sijn ghepijnt.
Dits al ghedaen / want Ihesus Cristus
Heeft den mensche verloost aldus /
1265[regelnummer]
Die menschelijcheit daer omme ontsinc /
En̄ daer toe aen den cruce hinc /
Daer Hi die bitter doot mede sterf /
Mids welker doot dat Hi verwerf
Aen sinen vader / dat Hi soude
1270[regelnummer]
Den mensche verlossen / jonghe en̄ oude.
Die doot / die pine was seer jeghen
Den ingelen dieGa naar voetnoot1 droeven niet en pleghen.
Sint dan donvertallechlec godheide /
God en̄ mensche / een God beyde /
1275[regelnummer]
Ghepijnt sijn / als ghi hier verstaet /
Om donvertallichlike misdaet
| |
[pagina 536]
| |
(Dat wonder nochtan schijnt sijn) /
Gherechticheit / lieve suster mijn /
Laet u ghenueghen / hets wel ghedaen /
1280[regelnummer]
Ghi hebt hoghe beternisse ontfaen.
Mijn ander suster / die heit Waerheit /
Eisgt die woorde die God seit
Dat die bliven ewelike;
Want God seide selve van hemelrike:
1285[regelnummer]
Wanneer ghi vanden appel eet /
Soe seldi sterven / ic wil ghijt weet
Seker; en̄ derGa naar voetnoot1 suster mijn
Es ghenoech ghedaen in schijn;
Want voor die misdaet van Adame
1290[regelnummer]
Was onsterflijc sijn lichame;
Maer mids der sunden vanden caytijf
Wart te hant sterflijc sijn lijf /
Dat wi al ter waerheit vinden;
Want als die mensche hier nemt sijn inde /
1295[regelnummer]
Soe keert hi weder danen hi quam /
Dats ter aerden daerne God af nam.
Laet u ghenueghen / suster kare /
Wantet grote onnere ware /
Om dat die mensche eenwerf mistorde /
1300[regelnummer]
Dat hi dobbel ghepijnt worde.
Het ware oec jeghen Gherechticheit /
Onser suster vore gheseyt.
Nu moet ghenoech ghedaen sijn
Ontfermichede der suster mijn.
1305[regelnummer]
Hare moet ghenoeghen / en̄ het es recht /
Dat God den sundre / den armen knecht /
| |
[pagina 537]
| |
Verloest heeft met sinen bloede /
En̄ dat Hine weder tsinen iersten goede
Ghewijst hevet ewelike /
1310[regelnummer]
Dats ter blijscap van hemelrike.
Daer bi sint elke van u drien
Heeft sijn behoer / alsmen mach sien /
En̄ dat haren namen toegaet /
Soe segghic / Pays / en̄ dats mijn raet /
1315[regelnummer]
Dat pays onder ons vieren si /
Mijn name oec ghehouden daer by /
En̄ dair by cest dan volseytGa naar voetnoot1.’
Ontfarmecheit en̄ Waerheit /
Die in dit voreseide parlement
1320[regelnummer]
Onderlinghe hadden ghetrent /
Hebben deen dandre ontmoet /
En̄ sijn versoent en̄ al ghegoet.
Bander sideGa naar voetnoot2 Waerhede
En̄ Pays / dese ghesusteren bede /
1325[regelnummer]
Die wedersaken hebben gheweest /
Hebben beide / alsmen daer leest /
Dene dandre vriendelike ghecust.
Doe dese pays en̄ vriendelichede
Aldus ghesciede daer ter stede /
1330[regelnummer]
En̄ die ghesusteren versoent waren /
Vloe Maskaroen wech / sonder sparen /
Die procureerre vander hellen /
Tsinen meestren en̄ tsinen ghesellen.
Advocata / die weerde Vrouwe /
1335[regelnummer]
Loeste dus den mensche wt sinen rouwe.
| |
[pagina 538]
| |
Hier bi soe siwi / Adaems kinder /
Ionc en̄ out / meer en̄ minder /
Sculdech te roepene die werde Moeder /
Dat si Ihesum / onsen lieven broeder /
1340[regelnummer]
Bidde voor ons alse middelerse /
Waer bi wi wt des viants perse
Versekert werden ewelike /
En̄ wi met hare in hemelrike
Haren Sone moghen loven
1345[regelnummer]
Metten inghelen dair boven.
Dus comt dat Onse Vrouwe blijft
De name advocata / en̄ men scrijft
Ende roept: Eya ergo advocata!
Dat si haer ontfarmeghen oghen sla
1350[regelnummer]
Op ons / en̄ Ihesum / haren Sone /
In hemelrike ons allen tone.
Amen. |
|