Nederlandsche gedichten uit de veertiende eeuw van Jan van Boendale, Hein van Aken e.a.

(1869)–F.A. Snellaert– rechtenstatus

bron

F.A. Snellaert, Nederlandsche gedichten uit de veertiende eeuw van Jan van Boendale, Hein van Aken e.a.. M. Hayez, Drukker der Koninklijke Akademie, Brussel 1869

codering

DBNL-TEI 1

Wijze van coderen: standaard

dbnl-nr snel003nede01_01

logboek

- 2010-07-27 AS colofon toegevoegd

- 2011-02-10 RG correcties doorgevoerd

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar universiteitsbibliotheek Leiden, signatuur: 1183 D 24

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Nederlandsche gedichten uit de veertiende eeuw van Jan van Boendale, Hein van Aken e.a. van F.A. Snellaert uit 1869.

redactionele ingrepen

De teksten van de gedichten zijn in het origineel in de Duitse Frakturletter gezet. In deze digitale versie is dat niet overgenomen.

p. 51: in het origineel heeft versregel 1410 per abuis versregel 1405 gekregen. In deze digitale versie is dat gecorrigeerd.

p. 62: in het origineel heeft versregel 1715 per abuis versregel 1815 gekregen. In deze digitale versie is dat gecorrigeerd.

p. 451: van voetnoot 1 ontbreekt in het orgineel een nootverwijzingsnummer. In deze digitale versie is de noot onderaan de pagina geplaatst.

p. 508: van voetnoot 1 ontbreekt in het orgineel een nootverwijzingsnummer. In deze digitale versie is de noot achteraan de regel boven voetnoot 2 geplaatst.

p. 670: een accolade verspreid over meerdere regels kan in deze digitale versie niet weergegeven worden. Daarom wordt de accolade hier op iedere regel herhaald.

p. 834: in het origineel heeft deze pagina per abuis paginanummer 833 gekregen. In deze digitale versie is dat gecorrigeerd.

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (p. π2, π 4, 134, 492, 550, 642, 644, 832) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

[pagina π1]

NEDERLANDSCHE GEDICHTEN

UIT DE VEERTIENDE EEUW

VAN

JAN BOENDALE, HEIN VAN AKEN

EN ANDEREN.

[pagina π3]

NEDERLANDSCHE GEDICHTEN

UIT DE VEERTIENDE EEUW

VAN

JAN BOENDALE, HEIN VAN AKEN

EN ANDEREN,

NAAR HET OXFORDSCH HANDSCHRIFT,

OP GEZAG VAN HET STAATSBESTUUR EN IN NAAM DER KONINKLIJKE AKADEMIE VAN WETENSCHAPPEN, LETTEREN EN FRAAIE KUNSTEN,

uitgegeven door

F.-A. SNELLAERT,

lid der koninklijke Akademie van België, enz.

BRUSSEL,

M. HAYEZ, DRUKKER DER KONINKLIJKE AKADEMIE.

1869

[pagina 135]

DIT ES DIE TAFEL.

		Bladz.
Prologhe		1
Capittel.
I.	Van Melibeus onverduldechede, ende van vrouwe Prudentien troeste	5
II.	Hoe men wenen sal ende droeve sijn, ende waer omme	6
III.	Hoe Melibeus sine vriende ontboet en̄ wat rade si hem gaven	10
IV.	Noch van rade diemen hem gaf en̄ vrouwe Prudentien raet	13
V.	Hoe Melibeus proest met vijf redenen dat die man niet en sal werken met sijns wijfs rade	18
VI.	Hoe Prudentia weder proest met vijf redenen ende dat die man werken sal bi sijns wijfs rade	20
VII.	Vijf redene waer bi die man sal werken met sijns wijss rade	26
VIII.	Melibeus antworde Prudentien	30
IX.	Van Wijsheiden	32
X.	Hoe men wijsheyt ghewinnen sal	33
XI.	Wat dinghen dat noetdorftich sijn den studenten	34
XII.	Van sprekene	38
XIII.	Wat scolieren toe behoert	40
XIV.	Melibeus antworde	47
XV.	Prudentia antworde op sotheyt	48
XVI.	Aen wien ende hoe men raet soeken sal	49
XVII.	Watmen vlien sal en̄ scuwen in rade	52
XVIII.	Van ghierecheden te scuwene in rade	53
XIX.	Van haesten te scuwene in rade	56
XX.	Van heymelicheden niet tontdeckene en si om noet os om orbore	57
XXI.	Hoe en̄ aen wien datmen raet sueken sal	59
XXII.	Wies raet men scuwen sal	62
XXIII.	Datmen in rade scuwen sal smekers ende volghers en̄ die hem veynsen	65
XXIV.	Van te scuwene der gheenre raet die viande waren ende versoent sijn	66

[pagina 136]

Capittel.		Bladz.
XXV.	Van te scuwene der gheenre raet die meer scinen vriende van vreesen dan van minnen	67
XXVI.	Van te scuwene des dronckens raet	68
XXVII.	Van te scuwene des gheens raet die heymelijc seghet dat een, en̄ openbaer een ander	ib.
XXVIII.	Van te scuwene des quaets menschen raet	69
XXIX.	Hoe men versien sal of die raet orberlijc es die ghegheven es en̄ hoe men dien volghen sal	ib.
XXX.	Van te scuwene der jongher raet	71
XXXI.	Melibeus antworde Prudentien	72
XXXII.	Wanneer men gheloeften ende raet breken sal ende mach	73
XXXIII.	Van Melibeus antworde	75
XXXIV.	Van dolinghen in rade	ib.
XXXV.	Die antworde van Melibeus	77
XXXVI.	Van rade te examineren weder hi orberlijc si os niet	78
XXXVII.	Hoe hem een man verwaren sal in orloghe ende in stride	81
XXXVIII.	Van husen en̄ van borghen te wareneren	83
XXXIX.	Van hoverden	85
XL.	Hoe men een huus wareneren sal in orloghen	87
XLI.	Die sake waer om dat God gaf Melibeus die onraste	90
XLII.	Vanden ambachte des rechts jeghen wrake	93
XLIII.	Melibeus antworde en̄ vander avonturen	96
XLIV.	Melibeus antworde ende Prudentien	98
XLV.	Van Twisten	100
XLVI.	Van Verduldecheden	101
XLVII.	Melibeus antworde	102
XLVIII.	Van rijcheyden ende van armoeden	103
XLIX.	Van Noetdorfticheyden	105
L.	Van arghen die comen van orloghen	107
LI.	Van striden te scuwene ende orloghen	108
LII.	Melibeus antworde	111
LIII.	Om welke sake datmen vechten mach	112
LXIV.	Melibeus antworde ende Prudentien	117
LV.	Hoe Prudentia die soene maecte	122
LVI.	Hoe Prudentia haren man toe sprac	125
LVII.	Van goeder famen	126
LVIII.	Van ontfermecheden en̄ goedertierenheden	129
LIX.	Hoe die soene ghemaect waert	131

[pagina 285]

TAFEL VANDEN ANDREN BOEKE.

		Bladz.
Prologhe		137
Capittel.
I.	Hier seghet Jan dat tfole nu also goet es alst ye was	141
II.	Hoet coemt dat wi die vorders meer prisen dan die nu sijn	144
III.	Hier proeft Jan die voerseyde dinghen met exemplen	146
IV.	Exemple int Nuwe Testament	151
V.	Bi wat redenen dat tfole nu also goet es alst wilen was	152
VI.	Waer bi men wilen eer meer marteleren vant dant nu doet	155
VII.	Waer bi die goede liede nu gheen miraculen en doen also si wilen daden	156
VIII.	Waer bi den oudren dunet dat tfole wilen beter was dant nu es	158
IX.	Waer bi der doetslaghe so vele sijn	159
X.	Vanden overspelen die redene	163
XI.	Vander lantsheren state en̄ haer ghebreke	165
XII.	Hoe lantsheren leven souden en̄ van haren ghebreken	169
XIII.	Vanden state en̄ vanden ghebreke der scepenen	173
XIV.	Hoe men een stat regeren sal	178
XV.	Exemple vanden Romeynen	181
XVI.	Dits van Onsen Here	186
XVII.	Vander avonturen	191
XVIII.	Van drien principalen wetten	194
XIX.	Vander heydene wet	196
XX.	Vander joedscher wet	197
XXI.	Vander kerstene wet	199
XXII.	Wanen dienstliede en̄ eyghen liede quamen	202
XXIII.	Wele edelheyt en̄ onedelheyt es	201
XXIV.	Hier onderspreken hen Wouter en̄ Jan onder hen beyden	208
XXV.	Van menegherande staet des volx	209

[pagina 286]

Capittel.		Bladz.
XXVI.	Van groter doghet des priesterscaps en̄ des maghedoems.	211
XXVII.	Vanden groten orbore die coemt vanden coepman ende vanden ackerman	214
XXVIII.	Vanden levene daer men mede comen mach ter zalichheden	218
XXIX.	Vanden .X. gheboden	223
XXX.	Vanden .VII. hoeftsonden	224
XXXI.	Vander wive selsenheyt, ende dat si sijn onder den man.	226
XXXII.	Noch vanden wiven	229
XXXIII.	Een exempel vanden wiven	233
XXXIV.	Noch meer vander manne vianden	236
XXXV.	Vanden goeden wiven	237
XXXVI.	Vander papen state en̄ ghebreken	245
XXXVII.	Vanden state en̄ ghebreke der abden en̄ der abdissen	246
XXXVIII.	Vanden biddenden ordenen	249
XXXIX.	Hier berespt Wouter Janne van sinen woerden	250
XL.	Vanden papen noch meer	255
XLI.	Wat leven tpaepscap houden soude	265
XLII.	Vander vreeslijcheyt des ordeels	266
XLIII.	Wat die mensche es, ende vander bitterheyt der hellen, en̄ vander zueticheyt des hemelrijx	268

	Noch meer vanden wiven	276
	Dit es een exempel van ghevene	280

[pagina 489]

TAFEL VANDEN DERDEN BOEC.

		Bladz.
Prologhe		286
Capittel.
I.	Vander yersten wraken Ons Heren	288
II.	Hoe een tyran die Joden dwanc overmids haer quaetheyt	292
III.	Hoe God sijns selfs doet wrac. Ende hoe prelaten en̄ papen leven souden	293
IV.	Hoe die prelaten en̄ die papen staen na der werelt goet	298
V.	Vanden Paeus en̄ vanden Keyser	300
VI.	Hoe des Paeus macht ende des Keysers macht niet gheseeden en souden sijn	302
VII.	Hoe God den keyserliken staet gheeert heeft	304
VIII.	Vanden ghenen die den Roemschen rijc contrarie sijn	306
IX.	Een plaghe op Babylonien, op Cartago en̄ op den coninc Alexander	308
X.	Dat die van Lemborch te Woeronc bleven, en̄ vele here te Cortrijc	310
XI.	Van plaghen die op vele lantsheren ghevallen sijn	311
XII.	Vander stede regement en̄ van ghemeynen goede	318
XIII.	Van .V. sonden die God swaerlike wreect, en̄ van ghemeynen goede	321
XIV.	Een ander poent van ghemeynen goede	325
XV.	Dat raetslude niet en selen discorderen maer ghemeyn goet in ghemeynen orboer keren	328
XVI.	Datmen vader en̄ moeder sal eren en̄ Gode niet versweren	332
XVII.	Datmen die arme onnosele niet verdrucken en sal	336
XVIII.	Van .VIII. Sibillen	339
XIV.	Van .IX. sonnen	340
XX.	Hoe Sibilla die .IX. sonnen exponeert	342

[pagina 490]

Capittel.		Bladz.
XXI.	Noch vanden selven	349
XXII.	Van .II. coninghen die regneren selen	352

II.

I.	Hoe yerstwerf lantsheren ghemaect worden	357
II.	Van eenre hant die noch sal comen der heyligher Kerstenheit te vromen	361
III.	Dat Roemsche rijc vele riken verduert heeft en̄ verwonnen	366
IV.	Hoe die werelt in .VI. of .VII. ghedeylt es van dat si began tot dat si eynden sal	368
V.	Vander verkeertheyt der werelt	370
VI.	Hoe die Ysmalyten selen comen toter werelt onvromen	373
VI.	Dat die bisscop van Ludicke met anderen vremde heren street jeghen sine ghemeynte	376
VIII.	Hoe die werelt gheplaghet sal werden met quaden volke en̄ overmids oncuyscheyt	378
IX.	Dat vele liede tKersten ghelove noch selen laten ende Onsen Here afgaen	381
X.	Hoe ende van wien die Ysmaliten weder verwonnen selen werden, ende in wat lande dat gheschien sal	385
XI.	Hoe die Joden die Alexander sloet selen comen en̄ selen die werelt weder destruweren	388
XII.	Hoe ende van wien die Heyden en̄ die Joden weder verwonnen selen werden en̄ waer Antkerst gheboren sal werden	391
XIII.	Ute wat gheslechte dat Antkerst gheboren sal werden, en̄ waer af dat dansen yerstwerf quam	394
XIV.	Hoe die coninc van Vrancrike verloes enen strijt jeghen den coninc van Ynglant, en̄ van drie poenten die elc goet here sculdich es te houdene	396

III.

I.	Dat die mensche selve niet wreken en sal, en̄ hoe die rechter recht doen sal	403
II.	Hoe God wilt datmen Hem die wrake gheven sal	406
III.	Een byspel van enen here die enen cloester overlast dede	410
IV.	Hoe die keyser Constantijn proefde die sinen God niet ghetruwe en es dat hi nieman ghetruwe en sal sijn	415

[pagina 491]

Capittel.		Bladz.
V.	Datmen testament ghetruwelijc volbringhen sal. Een exempel daer af	414
VI.	Dat rechteren noch schepenen gheen miede nemen en selen vanden rechten. Ex[em]plen daer af	417
VII.	Datmen persemaren, woekeneren en̄ dien ghiereghe ten rade en̄ ten regement seuwen sal. Exemplen vanden Romeynen	421
VIII.	Bi wat saken die Romeynen ghewaer worden dat si den zeghe verloren hadden	425
IX.	Van jammerliken plaghen die enen monic gheopenbaert worden	428
X.	Van vele destruetien en̄ wonders dat binnen Rome ende in vele anderen landen ghescien sal	435
XI.	Vander goedertierenheyt Gods en̄ dat die mensche hem selven kennen sal	443
XII.	Van .X. poenten daer men Gods gratie mede ghewinnen mach, en̄ een exemple van eenre vrouwen die een kint hadde van haren sone	444
XIII.	Van enen stride die int lant van Ludie gheviel	458
XIV.	Van vele plaghen van groten sterften in menech lant	460
XV.	Hoe die cruysbrueders ghingen en̄ hoe tfole penitencie dede	469
XVI.	Noch vander gheesselinghen, en̄ hoe die Joden die putten ghefenijnt hadden	476
XVII.	Van enen stride die in Zeelant gheviel, en̄ wat die mensche es ende wat hi werden sal	478

[pagina 641]

TAFEL VANDEN VIERDEN BOEC.

	Bladz.
In den yrsten van Maskeroen	493
Item van Saladijn	539
Item van .X. plaghen ende vanden .X. ghebode	551

Dit sijn noch die .X. ghebode	635

Dit es noch van Salladine	639

Vorige Volgende