Gedichten (2 delen)

[436] Mildicheit, aan Tomas Alein, Sjerif Van Londen (p. 746).

toelichting	De in dit gedicht aan de orde gestelde ontvangst van Six bij de Londense sheriff Alleyn heeft plaatsgevonden in de zomer van 1655, tijdens Six' tweede reis naar Engeland. Het gedicht staat op p. 567-569 van Six' Poësy.
annotatie
titel	mildicheit: Hartelijke welwillendheid
	Tomas Alein: Thomas Alleyn (ook wel: Allen), in februari 1653 benoemd tot alderman van de stad Londen. Hij was sheriff in 1654-1655 en mayor in 1659-1660. In mei 1660 werd hij tot knight en in juni van dat jaar tot baronet verheven bij de terugkeer van Karel ii in de stad. Hij woonde toen in Leadenhall Street. Zijn Amsterdamse leertijd voor het vak van kruidenhandelaar bij vanden Bergh (vgl. r. 14 hieronder) kan ik niet nader documenteren. In Londen werd hij later een ‘grocer’ genoemd. Alleyn zal ongeveer een leeftijdgenoot van Six zijn geweest; op 18 september 1690 werd hij begraven (Beaven, 1908, p. 67, p. 103, p. 257 en p. 339; Wheatley, 1891, ii, p. 377).
	Frederiks, 1883, p. 237 verwart Alleyn met Sir Thomas Allen van Finchley, Middlesex (1603-1681), die een invloedrijk parlementslid, maar nooit sheriff of mayor is geweest (Henning, 1983, i, p. 528-529).
1	myne rymersstof: de inhoud van mijn rijm
2	Heb [...] verlof: Moge ... verlof hebben, de vrijmoedigheid hebben
	by uw achtbaarheid: aan uwe edelachtbare

[p. 748]

6	Weer: kennelijk was Six al eerder bij Alleyn genood, zodat hij hem niet geheel onbekent zal zijn geweest
	ontrent: temidden van
7	hoogh gesachs: hooggeplaatste gezagsdragers
8	daar: dwz. aan uw ryke disch
	een jaar: nl. de tijd dat Alleyn sheriff was (vgl. r. 10)
9	Wanneer: Als ... maar
	wel geviel: goed uitkwam
10	Terwyl: In de tijd dat
	uw stoel: u als magistraat
	hiel: bekleedde
11	de kennis aan: uw bekendheid met
	den stam: de familie
12	toen: uit de tijd dat
13	Twee jaaren wierd: In twee jaar geworden bent tot
14	vanden Bergh: kennelijk een kruidenhandelaar in Amsterdam, bij wie Alleyn in de leer was geweest. Een Lodewijk van den Berg was (evenals Six' vader twee jaar eerder) diaken in Amsterdam in 1638 (Vos, 1903, p. 419).
17	uw te dank voldienden tyd: uw tot zijn dankbare tevredenheid uitgediende leertijd
18	Van knecht verandren: Een nieuwe knecht-leerling ... krijgen
	met profyt: zonder nadeel, dwz. met evenveel voordeel als u hem opleverde
19	al dat droogh geslacht: die hele saaie kruidenkoperskliek, dwz. elke vakgenoot
21	die pottebakkers soon: de trots van koning Agathokles van Syracuse op zijn pottebakkersafkomst is opgetekend in Diodorus Siculus xx, 63, 4-5, maar Six kan het verhaal ook gelezen hebben in enig ander werk, zoals de compilatie van anecdotes door Franciscus Heerman (Heerman, 1642, p. 28).
24	potaard: aarden vaatwerk
	prees, by: even hoog aansloeg als
25	mildicheit: vgl. de annotatie bij de titel
26	denchdigh vleit: siert met de luister van de deugd
27	straalen gouds: gouden stralen, stromen van milde gaven
	blaauw lasuur: de lazuurblauwe hemel
28	Verguldt: Verguld wordt
	aaders van goud vuur: nl. de zonnestralen
29	den vliet: de stroom
30	tichels: dakpannen
32	't hoogh gewelf: de hemel
33	Den dagh maakt: Licht geeft
35	wint: winst maakt
37	in syden wit: in witte zijde
38	elpen slinker lid: ivoorwitte linkerhand
40	rechts: in de rechterhand; een eigenzinnige toepassing van het bijbelse ‘laat uw linkerhand niet weten wat uw rechterhand doet’ (Mattheüs 6:3)

[p. 749]

41	sy: nl. de milde deughd
	met passers: met passen en meten, dwz. met voorzichtige matigheid (?), of: met sleutels (vgl. Engels: ‘pass-key’?). Of zijn passers scharnieren?
44	bloote: onbedekte
45	Een parlen grein: Een parelkorreltje
	goude beet: flintertje goud
46	palmen: handpalmen van de behoeftigen
47	t'ontfaan: de gaven in ontvangst te nemen
48	veele ondankbaar: terwijl velen van hen dan ondankbaar zijn (hetgeen hun aanvankelijk schoon gelaat in een kwaad daglicht stelt)
49	lank: lang
50	De vierentwintighmanschaps bank: De stedelijke bestuursraad van vierentwintig aldermen (schepenen) naast twee sheriffs en een mayor (vgl. Besant, 1903, p. 93)
51	Vereerde: Tot eer strekte
52	Werd: Wordt
	van de milde Nimf: door de milde nimf, de milde deughd (r. 37)
54	noch: en (dubbele ontkenning)
55	de goudlist: de corruptie
	glas: een oogglas of bril
56	Waar door men kromte rechten siet: een toespeling op het spreekwoord ‘het geld dat stom is, maakt recht wat krom is’
57	't Scheepenschap: vgl. r. 50
58	Klimt op: Leidt tot een beklimming van
59	kryght: wordt beloond met
	het Tweemans raadsgewaad: het ambtsgewaad van sheriff. In Londen werden steeds twee sheriffs aangesteld.
60	Als ghy voldraagen braaf verlaat: Zoals u dat met ere zult afleggen, omdat u het over de gehele periode die daarvoor staat, zult hebben gedragen, nl. gedurende een jaar (vgl. r. 8)
61	zulke: nl. zulke getuigenis, deze woorden, die Alleyns positie aan zijn verdiensten toeschrijven en hem een verdiende verdere carrière in het vooruitzicht stellen
	ook 's volks: door de burgers van Londen beaamde
62	flettery: leeg gevlei
	beuslingh: onzinnig geklets
63	ongebooren: nog komende. Six voorziet Alleyns burgemeesterschap van 1659-1660, waarschijnlijk omdat het sheriffschap hem de weg tot het burgemeesterschap had geëffend. De positie van mayor was namelijk slechts bereikbaar voor hen die ooit sheriff waren geweest (Beaven, 1908, p. 250).
64	zoo men leeven mach: als men tijd van leven heeft
66	met hoogh gety: met een feest
67	wynmaand: oktober, de maand waarin de optocht plaatsvond die de nieuwe burgemeester naar Westminster begeleidde om daar plechtig te worden ingehuldigd (‘the Lord Mayor's show’). De optocht werd vaak gedeeltelijk te water afgelegd.
69	Geleidt: Met een geleide (woordspel met -galei)
	elke gildgalei: het praalschip van elk der gilden

[p. 750]

70	liverei: officiële uitmonstering. De Londense gilden heetten ‘livery companies’.
71	langhs: op
72	Bevolkt van: Die door ... bevaren zal zijn
73	Naa: Tot aan (sluit aan bij Geleidt, r. 69)
	Prins Olivier: Oliver Cromwell, de ‘Lord Protector’, hier Prins genoemd vanwege zijn alleenheerschappij
74-75	't hooghst bestier, En schoutschap: de positie van Lord Mayor, een positie met vooral rechterlijke macht, dwz. niet geheel overeenkomend met de meer bestuurlijke functie van de Hollandse burgemeester
75	op gestaafden eed: bekrachtigd met een plechtig nagesproken eed (wnt xv, 893)
76	heiligh: op een gewijde manier
77	Drogisten: Kruidenkooplieden
80	een juitinghty: een feestgetijde, een periode van feestvreugde (wnt vii, i, 527, deze plaats)
82	Gerechtigh, en milddaadigh zyn: Gerechtigheid en milddadigheid zullen zijn en hun licht zullen verspreiden