Gedichten (2 delen)

[412] Antwoord op de toemaate, aan den selven (p. 706)

toelichting	Dit gedicht staat op p. 535-537 van Six' Poësy.
annotatie
2	een Maartsbui: Greniers huwelijksdag viel immers op 17 maart 1655
	stroomen: rivieren en zeearmen
5	Welkers: Wier
	weesen: aanschijn, uiterlijk
6	mocht beleesen: zou kunnen overhalen
7	trouw: huwelijk
8	Deed ik: Zou ik doen
9	om: dwz. zelfs niet om
	huuwliks krooningh: de huwelijksinzegening
11	Maar: wordt opgevat in dat lykt niet een beet (r. 20)
11-18	Maar ... pikken: de beeldspraak in deze regels komt overeen met die in de amoureuze emblematiek. De eerste twee beelden komen bijvoorbeeld voor in Heinsius' Emblemata Amatoria (no. 32 en 44) en de laatste twee bijvoorbeeld in Cats' Emblemata Moralia et Oeconomica (no. 2 en 12).
14	het kluisje: het celletje, het muizevalletje
16	Van: Door
18	die lysterbessen pikken: zij, die; de lijsters, die lijsterbessen pikken
19	Gun dat ik myn trouw zoo heet: Sta mij toe mijn (eventueel) huwelijk zo te omschrijven (zonder daarbij het uwe op het oog te hebben!)
20	dat lykt niet een beet: dat lijkt immers niets, daar zie ik niets in (vgl. wnt ii, i, 1344)
21-25	sach ik [...] My ontmoeten Engelinnen: indien ik ... zou zien (als het mij ... zou overkomen), dat vrouwen als engelen mij tegemoet kwamen, dwz. indien ik ... vrouwen als engelen zou tegenkomen
21	zynde: als ik ... zou zijn
22	langs: dwz. op veldweggetjes langs
24	het boomryk cingelnat: de met veel bomen omzoomde stadsgracht
26	buiten [...] binnen: uiterlijk ... innerlijk (parallel met de tegenstelling tussen r. 22 en r. 23-24: platteland-stad)
27	kreegh minnelucht: als ... de geur van de liefde zou opvangen (de geur is hier metafoor voor de verleiding)
28	'k Liep: Dan zou ik ... lopen
	als Josef: nl. zoals Jozef wegvluchtte van de vrouw van Potifar (Genesis 39)
29	dan: dwz. als dat zo is, als dat dreigt te gebeuren
36	'k meine ik beeter weet: ik denk wel beter te weten
37	zoo ik was van sinnen: als ik het plan had

[p. 716]

39-44	Amsterdam [...] Had [...] Licht: Dan zou Amsterdam ... allicht wel ... hebben
40	besat: ooit heeft bezeten en nu bezit
41	krielt: wemelt
	bloemen: vgl. voor deze gebruikelijke omschrijving: wnt ii, ii, 2894
42	Lyk: Zoals
45	mach: kan
46-47	By ... graangodin: Met de zoon van de ‘korenrijke’(?), nl. de zoon van de graangodin Ceres. Misschien doelt Six op de graangod Triptolemos, een pleegzoon van Ceres. Van zijn afkeer van het huwelijk (vgl. r. 48) heb ik echter geen bevestiging kunnen vinden.
49	Fryne: Phryne, een zeer schone Atheense hetaere
50	binnen myn gardyne: binnen mijn bedgordijn, in mijn bed
51	Dat Xenokrates niet scheelt: Hetgeen Xenokrates onverschillig is. Tijdens een drinkgelag trachtte Phryne de wijsgeer Xenokrates te verleiden om daarmee een weddenschap te winnen. Haar pogingen hadden echter geen succes (Valerius Maximus iv, iii, ext. 3).
52	Sy sliep: Dan zou zij slapen
	een steenen beeld: zoals Phryne Xenokrates ook noemde, toen zij haar mislukking trachtte te verklaren; zij had begrepen, zo zei ze, dat zij een man had moeten verleiden, en geen standbeeld.
55	de Duitsche reis, deur Trent: de reis door Duitsland en via Trento, nl. de tweede reis van Six naar Venetië in 1651. Het was een bijzonderheid van Duitse herbergen, dat de reiziger er het bed moest delen met een andere gast, een reisgenoot, of, als men alleen reisde, een vreemde. Bates geeft aan, dat men dan een heer, maar ook een karrevoerder kon treffen (Bates, 1912, p. 242; Frank-van Westrienen, 1983, p. 126). Six had het bed dus moeten delen met een schone Fryne.
57	Liet: Als ... zou laten
	minnestuipen: enigszins minachtend voor: aanvallen van verliefdheid (wnt ix, 753)
59-60	't Moest de selve gangen gaan, Van: Dan moest het aflopen als met (of: Dan zou het ermee (met myn oogh) moeten aflopen als met dat van)
60	den Bischop Ammiaan: bisschop Amianus van Alexandrië, die zich de ogen uitstak, toen een schone vrouw zijn begeerte had gewekt. Ik vond de anecdote terug in de exempelverzameling van Sabellicus, maar die spelt 's bisschops naam Anianus (Sabellicus, 1509, fol. xlviii recto-verso).
62	weesen: aanblik
63	mintorts: liefdestoorts
64	myn leever: hier als: zetel van de wellust (vgl. wnt viii, i, 1816)
65	al is het ys verlooren: al is er (nu in maart) geen ijs meer
66	allykwel: evenwel, desondanks
68	Bakken: Hard maken (wnt ii, i, 889 kent alleen een intransitief bakken dat i.v.m. ijs ‘hard worden’ betekent)