Gedichten (2 delen)

[405] Lykbalsem (p. 692)

toelichting	In Six' tijd werd aan mummievlees (verwerkt in drankjes, zalfjes en klysma's) een heilzame werking toegeschreven. Bij gebrek aan voldoende mummies verkocht men ook geprepareerd lijkevlees van recente datum als ‘mumia vera aegyptiaca’ (vgl. Van Andel, 1928, p. 147-160). Six' gedicht staat op p. 524-525 van zijn bundel van 1657.
annotatie
titel	Lykbalsem: Mummie als medicijn
1	Niet waar? daar is veel aangeleegen: Het maakt toch (of niet soms?) heel wat uit
3	rottend sand: lijkaarde vol bederf
	versweegen: niet meer besproken, vergeten
4-5	een naald Van hardsteen: een pyramide (wnt ix, 1360)
6	Cheopes: Cheops
8	in mirre, en alöes: in een balseming met mirre en aloë (harsachtige gommen)
9	verguist: heeft geen achting voor, trekt zich niets aan van
10	Vernoeght: Genoegen nemend
	hout: een eenvoudige houten kist
	schaamrigh: slechts dienend om de schaamte te bedekken
11	Van seeven voeten: Van zeven voeten (ongeveer 2 m) lengte
12	Gedompt: Neergelaten (wnt iii, ii, 2800)
	een verlooren hoek: een verlaten uithoek (het graf)
13	van de baaren: door de golven (van een zeemansgraf)
16	d'algemeenen schoot, en nacht: de donkere aarde, waaruit al het aardse is voortgekomen
17-18	Sy ... braveer: Zij kan slecht verdragen, dat iets stoffelijks met alle geweld poogt iets anders van dezelfde stof te overtreffen
19-20	keurt [...] onderscheid: maakt ... onderscheid
22	Besorgen dart: Zich ... waagt te verschaffen
23	werd: zal ... worden
24	ontbloot: beroofd
25	geveilt, gekrookt: verkocht, gebroken (wnt viii, i, 173, deze plaats)
26	dommigheit, van Artseny: dwaze medische opvatting, kwakzalverij
28	voor mumy: als ‘mummie’ (zoals men het medicijn noemde, vgl. wnt ix, 1235, deze plaats)
29	Ter heilinge van halve dooden: Tot genezing van zeer ernstig zieken
30-31	Dat ... reeuwsel: Het feit dat dat geld opbrengt, maakt dat er aan lijkbalsem geen gebrek meer is (wnt xii, iii, 1087 brengt dooden reeuwsel in verband met reeuwsel: ‘balsem’, maar verklaart deze plaats toch met ‘een reeuwsel reeuwen, een lijk prepareeren om het te mummificeeren’)

[p. 705]

32	groot Alkairo: dwz. Egypte
32-33	met ... teer: samen met pek uit Griekenland en teer uit Sodom. Ook de gezuiverde soort ‘Griekse pek’ en het heilzaam geachte asfalt uit de Dode zee zouden dus bij de produktie van nieuwe ‘mummies’ zijn gebruikt (vgl. wnt ii, i, 730 en xii, i, 1771).
33-34	om galgelyken Gereeuwt: als prepareerstof aan de lijken van opgehangen misdadigers gesmeerd
34	gebracht: overgevoerd, geïmporteerd
35	als mumy: onder de naam van ‘mummie’
	tot stryken: om als zalf dienst te doen
36	den artskroes: de beker voor drankjes
	jonghst: laatstelijk, tenslotte (Six bedoelt: eerst misbruikte men mummie nog alleen voor zalfjes, maar nu mengt men de stof ook al in drankjes)
	gerocht: is geraakt, terechtgekomen
38	Vier stuivers 't pond van menschevleesch: dwz. Mensevlees afgewogen tegen wat geld (de vier stuivers lijken willekeurig gekozen: het werkelijke bedrag zal veel hoger hebben gelegen)
41	meint te heilen: beweert te kunnen genezen
44	Voor Noachs groote werreldschuit: Vóór Noachs ark (toen de mensen nog zeer oud werden en er dus weinig lijken waren, vgl. Genesis 5)
45	laaci: ach, hoe betreurenswaardig!
47-48	Dat ... schoorsteenroet: Dat maakt de geldbeurs van de zieke leeg, waarbij het hem nog ziekelijker fluimen doet opgeven en waarbij het ongemerkt roet kweekt in de schoorsteen (van de mummiehandelaar, ‘wiens schoorsteen daarvan goed kan roken’, of: waarbij het geld in rook opgaat?)
49	besorgen: voorzien
51	alle morgen: elke nieuwe dag