Gedichten (2 delen)

[391] Op Blaamrym (p. 666)

toelichting

De opvoeringen in de Amsterdamse schouwburg en met name die van Vondels Lucifer (1654) gaven veel ergernis. Enkele dominees drongen aan op een verbod. Vooral Petrus Wittewrongel (1609-1662, vgl. gedicht no. [123]) wierp zich op als een felle bestrijder van de schouwburg. Hij keerde zich niet alleen tegen Vondels Lucifer, maar ook tegen alle andere toneeluitvoeringen. Toen hij zijn afwijzing van de schouwburg later publiceerde in het tweede deel van zijn Oeconomia Christiana, reageerde Vondel met zijn Tooneelschilt van 1661 (vgl. wb Vondel ix, p. 380). Reeds in 1654 had hij de dominee aangevallen in

[p. 684]

	twee samen uitgegeven hekeldichten, waarin hij op Wittewrongel toespeelt in de regel: ‘Een zeeslang, wit van tong, zich wrong [...]’ (Uitvaert van Orfeus en Speelstrijt van Apollo en Pan, wb Vondel v, p. 793-806). Het zal echter niet deze uitgave zijn, waarop Six in zijn gedicht reageert. Het blaamrym was immers een naamloos stuk (r. 30), terwijl Vondels beide hekeldichten voluit ondertekend zijn. Tegen welk gedicht Six wel in opstand is gekomen, kan ik niet zeggen. Zijn gedicht staat op p. 503-504 van zijn bundel.
annotatie
2-3	oogen [...] Gelyk twee appels: oogappels
4	dat licht: dwz. een van die ogen
6	beiden: zowel magistraat als kerkeraad
7-8	Onaangesien ... reên: Zonder te letten op de waardigheden van deze twee, die de macht hebben te straffen met de tuchtroede en met woorden
9	Sociniaan: ‘aanhanger van een schandelijk geloof’. De Socinianen huldigden ketterse opvattingen. Zo ontkenden zij het bestaan van de Drieëenheid. Na r. 23 licht Six zijn twijfel over 's dichters rechtzinnigheid toe.
11	ontsach: gezag, prestige
	stoutlik: overmoedig
12	het linkeroogh: nl. het linkeroog van de staat (r. 2): de kerkeraad
13	Wyl: Omdat
	den stoel: de preekstoel
14	Na schrifts gewys: Naar het aanwijzen van de bijbel, Op grond van bijbelplaatsen
15	in Amstels wyk: in Amsterdam
16	Te dempen raadt: Aanraadt dicht te storten (vgl. poel)
17	Zoo: expletief, vat Wyl (r. 13) op
18-22	van ... altemet: van hetzelfde soort, dat men zo nu en dan moet korthouden en wegsnijden, als de twintig nagels aan het lijf en de haren op het hoofd zijn, die men van tijd tot tijd moet inkorten en afknippen om het lichaam rein te houden
23	vileine snaatrer: valse praatjesmaker
24	Hervormlingh: Lid van de gereformeerde kerk
	vaste reên: goede grond
27	des kerkenraads: dwz. van het linkeroog van de staat (vgl. r. 2 en r. 12)
28	smert: (ook) zeer doet
29	al den druk: de hele oplage
35	Geduurend 't schouwlik schouwtooneel: Zolang de afschuwelijke schouwburg duurt (vgl. wnt xiv, 964, deze plaats)
36	die stichtelyke keel: nl. Wittewrongel
38	dat godloos top: die opperste goddeloosheid, nl. de schouwburg