Gedichten (2 delen)

[383] Bussekruid vervloekt. Aan myn moeder (p. 653)

toelichting	Het in dit gedicht beschreven incident heeft zich afgespeeld tijdens Six' reis door Zuid-Spanje, rond de jaarwisseling 1649-1650. Six richt zich vanuit Spanje tot zijn moeder in Amsterdam. Later heeft hij zich nog eens bijna doorschoten met zijn eigen pistool, waarschijnlijk tijdens een van zijn reizen naar Engeland in 1654-1655 (vgl. gedicht no. [338]). Dit gedicht staat op p. 492-494 van Six' Poësy.
annotatie
1	waar waart ghe daar: dwz. waar was u, toen ik u daar nodig had
3-4	Ontroerde ... reisgevaar?: Voelde u niet een nog grotere ongerustheid dan uw ongerustheid over het gevaar waarin ik tijdens mijn langdurige reis verkeer (nl. doordat u mijn tegenspoed aanvoelde, vgl. r. 6)?
5	De ... suigen: dwz. Een moeder, ook al is ze niet meer lichamelijk aan haar kind gebonden; draagen en suigen zijn met respectievelijk buik en borst chiastisch verbonden via gespeent, dat in een spel met de oorspronkelijke betekenis van het woord alleen aansluit bij borst.
6	van haar lydend kind, iet quaads: iets kwaads dat haar lijdend kind overkomt
	swaarmoedigh tuigen: blijk geven van ... door haar somberheid. Een moeder kan dus aanvoelen of haar kind elders iets overkomt.
9	dan een blik gedreeven: dan het verschil tussen dood en leven bij een neergeworpen blik van God. Een hlik is in het zeventiende-eeuws ook een ‘bliksemschicht’ (wnt ii, ii, 2843).
10	vil: neerviel (klankvariant van viel in rijmpositie?)
12	geweken: vertrokken
13	roer: pistool
14	Eer by die ryksstad in mocht ryden: Kennelijk moest een reiziger zijn pistool afschieten (om ongewapend de stad in te gaan?) voordat hij Granada kon binnenrijden.
15	Borst onder uit, en sloegh ter syden: Ging aan de achterzijde van de loop af en explodeerde
16	kost: kon
20-21	beslaagen Van schurft: bedekt met roest
21	tot daar de koegels laagen: tot aan het magazijn
22	Dat: Hetgeen (of: Zodat het?)
	hen: nl. de koegels
23	Se: nl. de loop
	had: vertoonde
	na gissinge: naar ik gis
	van damp belaaden: omdat de damp die had gegeven (veroorzaakt)
24	Wyl ... baaden: Aangezien ik het pistool droeg toen ik de moorse baden van Alhama de Granada bezichtigde. Het plaatsje ligt halverwege

[p. 675]

	tussen Málaga en Granada. Het moorse bad aldaar is een zwavelrijke warmwaterbron die bekend staat als de ‘Baño fuerte’ (Baedeker Spanien, 1899, p. 360-361).
26-27	naa ... ontweeken: nadat ik kortgeleden in Sevilla was ontkomen aan een dodelijke steekpartij. Het incident is in Six' Poësy alleen hier vermeld.
29-30	Myn ... aarde: dwz. Mijn langs de weg liggende lijk had de volgende reiziger gesmeekt het ter aarde te bestellen
30	peisen: piekeren (wnt xii, i, 977)
33	Wat [...] al: Hoevele ... niet
34	dien kloosterguit: die schurk uit het klooster. Six doelt op Berthold Schwartz, de Freiburgse monnik die het buskruit zou hebben uitgevonden (vgl. Partington, 1960, p. 91-93).
38	Vaar voor: Ga heen tot voor
39	Ik vraagh voortaan naa geen verraader: Ik zal me in het vervolg wachten voor een belager (in tweeërlei zin: ik zal beter oppassen en belagers uit de weg gaan èn ik zal voortaan geen gebruik maken van de bescherming van iets dat in de praktijk een bedreiging blijkt te zijn)
41	schutter: Die mij hebt ‘beschut’ (als een betere ‘schutter’ dan het ontplofte verdedigingswapen)
	dat: zodat
	my ook self: ‘uitgerekend mijzelf’
42	wel vorders: in het vervolg ook goed
	die sich, op moord, begeeven: hen die op moorden uitgaan