Gedichten (2 delen)

[p. 573]

[325] Rouwmantel achter het lyk van Kasper van Baarle (p. 548)

toelichting	Het gedicht staat op p. 408-410 van Six' Poësy.
annotatie
titel	Kasper van Baarle: Caspar Barlaeus (1584-14 januari 1648), professor aan het Atheneum Illustre. Hij werd op 18 januari in de Nieuwe Kerk begraven.
1	een schierlyk treurgerucht: een plotseling bericht van overlijden
2	Draait: Zwenkt
2-3	ter vlucht [...] slaande fluks ter needer: dat bij zijn vlucht ... terstond terneergeslagen stemt
4	een wisselweeder: een noodweer met plotseling wisselende windrichtingen(?)
5	verschiet: raak van m'n stuk
6	de dood: ‘De dood ...’ (directe rede)
	tast: grijpt
7	bryst: verbrijzelt (wnt iii, i, 1367, deze plaats)
	in Amstels kroon, die paarel: die parel, die in de keizerskroon van Amsterdam is gezet
8	staamer: stamel
10-12	Is ... gebrooken?: Is ons nù dan dit verlies, dat ooit aldus door God is beschikt, streng opgelegd, naar de onveranderlijke wet van God? Mijn interpretatie is dus iets anders dan die in de vertaling van D.A.S. Reid van deze regels (in Blok, 1976, p. 183-184):
	O cruel death, O bitter fate,
	Doth God such loss predestinate?
	Such end ordain, such doom pronounce,
	In His unchanging ordinance?
14	Gegeesselt: Straf met de gesel
15	korts: nog onlangs
	hoofden: nl. de hoofden van Frederik Hendrik (1584-14 maart 1647) en P.C. Hooft (1581-21 mei 1647)
16	Vol soute herssnen: Vol scherpzinnig verstand
	had onttrokken: hebt ontrukt
19	om den hoep der twaallef teekenen: langs de hoepel van de dierenriem met zijn twaalf tekens
20	bereekenen: ‘afmeten’
21	Het eene: nl. het hoofd van Frederik Hendrik
22	d'ondersaat: de onderdaan
23	geweeten: godsdienstige overtuiging(?)
	pilaaren: grenspalen
24	't speet geweldenaaren: ondanks sterke vijanden
26	en waardigh, als: en even waardig als
27	Met kloeke pennen: In edele werken van zijn hand
28	Geen slechter hoofden, hoofden lyken: Dat hoofden die niet zo edel zijn (mindere kunstenaars en geleerden) niet op Hoofden gelijken (dwz. dat Hooft een eenzaam niveau had bereikt)

[p. 574]

29	schaadlik ongeval: verdrietig lot
31	haairt: haar paardeharen vulling gaat verliezen
	het derde: het derde hoofd (Barlaeus)
32	geslaagen zyn om verde: omver worden geslagen (vgl. wnt xviii, 1887)
33	luchter: kroonluchter, kaarsenstandaard
34	braveerd: het hoofd bood
35	ontsteeken: ontstoken, brandend. De uitleg bij de vier ‘kaarsen’ volgt in r. 37-42.
38	wysigaard: wijsgeer
39	reederykheit: retorisch vernuft, welsprekendheid
40	Pergams soon, Prins van geneesen: de in Pergamum geboren Galenus, eersteling onder de artsen. In 1621 was Barlaeus in Caen tot doctor in de medicijnen gepromoveerd, maar hij heeft zijn medische kennis nauwelijks in praktijk gebracht (vgl. Blok, 1976, p. 3).
41	d'insoet vloeinde Klaudiaan: de dichter van door en door heerlijke, vloeiende poëzie Claudianus
42	in Barlaeus opgestaan: in de persoon van Barlaeus herrezen. Vondel vergelijkt Barlaeus in zijn Lyckzang met Claudianus, Aristoteles, Hippokrates en Cicero (wb Vondel v, p. 361-362).
44	met nooten, paaren: doen overeenstemmen met de muzieknoten, dwz. spannen en stemmen
47	Ontmoeten: Tegemoettreden
	met toejuichsche tongen: in taal die hem juichend verwelkomt (wnt xvii, i, 478, deze plaats)
48	Op heldenmaat: In heldhaftige (‘epische’) metriek
	braaf opgesongen: dwz. waardig voorgedragen
49	de Vreenimf: de nimf van de vrede van Munster (op 30 januari 1648 getekend, geen twee weken na de begrafenis)
50	Inhulden: Inhalen en huldigen
	een Heemeltoon: een hemelse zang
52	Wan: Wanneer
	den valschen Taag: nl. Portugal. Six denkt kennelijk aan de Portugese aanvallen op Hollandse posten in Brazilië.
53	heilge Neegenrei: koor van negen godinnen
54	Elk: Elk van u
	laas: helaas, ach!
	Pindus: de berg waarop de muzen wonen
55	tortels: tortelduifjes
	poopelteenen: populiertwijgjes (de populier hier als een rouwboom?)
56	haar: hun
	besteenen: bewenen, treuren ... over
57	Amstelswaanen: dwz. Amsterdamse poëten
58	Met Zefirs, aadem, op een riet: Bij het rietfluitspel van Zephyrus, de westenwind
62	stemmen duisendschoon: sublieme zangen
63	hoogh, of laagh: dwz. over verheven of nederige onderwerpen. Six bedoelt dat in Barlaeus' werk de drie ‘genera dicendi’ vertegenwoordigd waren. Naar de stof het eiste, waren zijn zangen ‘grande’, ‘humile’ of ‘medium’ van toon.

[p. 575]

66	Zyn boeken: Vormen boeken
	op het heiligh lyk: die het lichaam van de hoogverheven dode bedekken (alsof het bloemen zijn)
67	die boekebloemen: die boeken die een en al bloemen zijn (zo mooi)
68	Waar: Waarin
	biekens: bijtjes, dwz. dichterlijke navolgers die aan zijn werk ontlenen. Het beeld gaat terug op Horatius' Ode iv, ii, 27-32.