Gedichten (2 delen)

[302] Geluk op reis, aan Antoni Duivelaar (p. 500)

toelichting	Antoni Jansen Duyvelaer was vice-consul van de Republiek op Cyprus. Six had hem in de laatste maanden van 1650 in Rome ontmoet en hij was daar een maand lang Six' taafelbroeder geweest. Dit in 1652 geschreven gedicht wenst hem voorspoed op zijn reis van Amsterdam naar Venetië, met als eindbestemming Alexandretta, een handelsstad in Syrië. Kennelijk behartigde Duyvelaer de belangen van de Republiek (of zijn eigen handelsbelangen) ook buiten Cyprus (Heeringa i, i, 1910, p. 569, noot i; i, ii, 1910, p. 1061-1062, noot 3 en p. 1099). Six kende ook een Zeeuwse familie Duivelaer (vgl. gedicht no. [172]), maar deze Antoni Jansen lijkt geen telg van die familie te zijn geweest. Dit gedicht staat op p. 370-371 van Six' Poësy.
annotatie
3	't geele Tybernat: Six noemt de Tiber geel in navolging van Horatius (Ode i, ii, 13).
4	's werrelds zielbehoeder: dwz. de paus
5	Wat: Waarom
	quelt: eist ... van, vraagt ... dringend
6	Fokquier: vgl. het voorgaande gedicht. De tijdsaanduiding plaatst ook dit gedicht in de zomer van 1652.
7	Tot Spiegels: Bij de familie Spiegel (?). Mogelijk bedoelt Six hier de familie van zijn kennis Hendrik Laurents Spiegel (vgl. gedicht no. [15]).
	te wyten leek: een verwijt leek te maken (nl. van nalatigheid, vgl. het voorgaande gedicht, r. 1-2)
8	Dies: Daarom, nl. omdat hij me dat verwijt maakte
	langen: overhandigen
9	hebbe ... uitgesongen: heb mijn ‘gezang’ ... uitgeput (wnt xvii, iii, 2468, deze plaats), heb ... mijn dichterlijk vermogen verbruikt
10	De druppels van myn herssenschaal: object
11	Apolloos sonnestraal: de zon van de zonnegod Apollo (subject). De hitte van de zomer van 1652 moet enorm zijn geweest (vgl. de gedichten no. [304] en no. [305], r. 10-12), maar Six zal hier ook refereren aan Apollo als god van de dichtkunst (vgl. r. 14).
14	Uit Kastals geestigen fontein: Uit de geestrijke bron Kastalia op de Parnassus, de dichterbron

[p. 525]

15	Zoo ik bevruchten zou het brein: Mocht ik mijn geest (opnieuw) vrucht willen laten dragen
16	Gelyk 't drooge aardryk, om: Zoals de uitgedroogde aardbodem behoefte heeft aan (was [...] verleegen samengetrokken uit r. 13)
17	voort te sette: te vervolgen. Duyvelaer was dus kennelijk korte tijd in Amsterdam geweest; hij was op doorreis.
18	van my ook eens gedaan: die ik ook eens heb gemaakt. Six bedoelt zijn tweede reis naar Venetië in de herfst van 1651; toen was hij door Duitsland en over de Alpen naar Venetië gereisd. Zijn eerste reis, van 1649-1651, had hem via Frankrijk en Spanje naar Italië gevoerd.
19	Weer: Terug. Het woord kan zowel op Duyvelaars als op Six' reis slaan.
20	Gemunt voorts op: Met vervolgens ... als uw reisdoel
	Alexandrette: vgl. de Toelichting.
21	liet my geene rymens uuren: hebt mij niet ruim de tijd gegeven om te dichten (nl. vóór uw vertrek)
22	Ik songh noch anders braaf uw lof: Anders zou ik nog terdege uw lof zingen
23	naarstigh: nauwgezet
	om 't heiligh hof: rond het Vaticaan, in Rome
26	werk: nl. bouwwerken
27	het nieuw: dwz. het nieuw Romeinen werk, de moderne bouwwerken in Rome
	laat Peters kerk: uitgezonderd de Sint Pieter
28	Zyn duinen, by geberght, geleeken: Heuvels zijn, in een vergelijking (van het oud Romeinen werk) met gebergte. Het onderwerp het nieuw is een collectivum voor: ‘de nieuwe bouwwerken’ en dit kan de verklaring zijn voor de discongruentie het nieuw [...] Zyn.
29	Het strydperk: nl. het Colosseum
33	Elx heugnis: Mijn herinnering aan (de gegevens uit) elk van die boeken
35	Uitheemsche boekekraamers: De verkopers van in het buitenland gedrukte boeken
36	onkryghlik niet betaalen: niet kopen, omdat ze daar niet te koop zijn (niet besteld kunnen worden, omdat ze zo zeldzaam zijn)
37	my die laaten: die voor mij achterlaten
38	Gelyk een goeden fooi te leen: In leen, als een mooi afscheidsgeschenk aan mij (wnt iii, iii, 4622). Impliciet herinnert Six Duyvelaer eraan dat hij wel een fooitje verdient (nl. voor het schrijven van dit gedicht op verzoek, vgl. r. 5 hierboven?).
39	Zoo leidde ik u [...] heen: Dan zou ik u ... uitgeleide doen
40	En zou ik altyd met u praaten: En dan zou ik altijd uw wijze uitleg in die boeken kunnen terugvinden(?)
41	schoon: ook als
	se: nl. de zeldzame boeken
42	Noch dankt u al myn ingewand: Ook dan zal ik u van ganser harte danken
44	Dat: nl. goed geselschap, buitens land
	strekke: geve
46	Voor: Als afwering tegen

[p. 526]

47	Den Engel Rafel: De engel Rafaël, volgens het apocriefe boek Tobit een metgezel en beschermer op reis (Tobit 5:6 en 17)
48	handgebaaren: werk, bezigheden (wnt v, 1947, deze plaats)