Gedichten (2 delen)

[242] Geboortekrans van Amaranth, aan Katharina Jeheu, weduwe wylent Joos Juliens (p. 411)

toelichting	Six' grootmoeder Catharina Jeheu (weduwe van de in 1632 overleden Joost Juliens) werd tachtig jaar in het jaar van haar overlijden, 1652 (vgl. gedicht no. [324], r. 6). Op haar verjaardag maakte Six dit gedicht. Zij was toen ziek. Het gedicht staat op p. 311-312 van Six' Poësy.
annotatie
titel	geboortekrans: Een krans tot huldiging van een jarige
	amaranth: purperbloeiende sierplant, zinnebeeld van de onsterfelijkheid
1	vernoeght: met een gevoel van voldoening (wnt xx, 1654)
1-2	van ... geslacht: over de kracht, het bezit en het geluk dat uw nageslacht ten deel is gevallen
2	vreede, aan uw geweeten: over de gerustheid in uw geweten
3	dies: daarom
	hoed: krans
4	uw tuin: nl. uit de tuin bij haar buitentje Ceulen in de Diemermeerpolder?
	haagligh: hagelwit (wnt v, 1522, deze plaats)
	omspeeten: om ... spelden (wnt x, 564, deze plaats)

[p. 435]

6	De Koonink David streek het vonnis, om te sterven: De psalmist heeft het aantal levensjaren immers gesteld op maximaal tachtig (Psalm 90:10). Six noemt de psalmist hier traditiegetrouw koning David, maar juist deze psalm wordt een psalm van Mozes genoemd.
7	ree: gereed
	te stooten af: een duw te geven
8	den kerfstok effen kerven: de kerfstok glad snijden, dwz. de schulden vereffenen
9	de schuld: de schuld van alle mensen, de erfzonde
	sonder: buiten
12	laaci: achl
	sneeven: sterven
13-14	Niet ... verdwynen: dwz. Dat zeg ik niet, omdat ik bedoel dat u uw laatste adem aanstonds, binnenkort, op een al bekend uur of al bekende dag zult uitblazen, of omdat ik daarbij het oog heb op deze ziekte van u
15	wyl: omdat
	in de pyp: in de hals van de kandelaar (wnt xii, i, 1704). Six bedoelt dus: omdat u op zo hoge leeftijd gekomen bent.
16	stil uit: zachtjes uitgegaan
18	de moeder van ons allen: nl. Eva
19	self: zelfs
20	mee: ook
	den kuil: het graf
21	Wat [...] niet al: Hoevele ... niet
22	Onkenbaar: Zonder dat is uit te maken
	welke stof: welke resterende as
	van kleinen zy of grooten: die van onaanzienlijken is en welke die van aanzienlijken
23	andere: volgende
	kent niet: heeft geen kennis meer, is vergeten
	voorste: voorgaande
24	Niet meer dan wy: Evenmin als wij weet hebben van
	erfgenooten: opvolgers, nakomelingen
25	hanght: al hangt
	zoo slindend swaard: een zo vernietigend zwaard (vgl. het verhaal van Damokles)
26	oover: boven
	niet min dan: evenzogoed als
27	waarschynlik: elliptisch voor: is het waarschijnlijk
	eer verslaat: eerder doodt
28	Om wetten van Natuur, en Heemel: Vanwege natuurlijke en hemelse (naspeurbare en onnaspeurbare) wetten
	zoo gehouden: eraan gehouden dat te doen
29	't Valt hart: Het is zwaar. Arens, 1961, p. 124 wijst erop dat Six in r. 29-30 Horatius' Ode i, xxiv, 19-20 heeft verwerkt.
	hoe gaauw: hoe snel men ook is
30	zal: zal ... moeten
	schikkelyk: zich schikkend

[p. 436]

31	Se: Díe vrouw. De algemeen geldende sententie is hier speciaal op een vrouw toegepast.
	al blyft se: zelfs al zal ze sneuvelen
31-32	die een geweldigh man Derft teegen gaan: die een geweldenaar (hier: de dood) tegemoet waagt te treden
32	wel gemoed: dapper
	het swaard: diens zwaard (vgl. ook r. 25)
33	Tree toe dan: Treedt dan aan (‘in het veld’)
	strax: weldra
	smyt men u om veer: zal men u neerwerpen
34	In ... slaavernyen: In het graf dat alles doet vergeten, dat wil zeggen: dat het hele slavenjuk van de wereld wegneemt
35	't Is weinigh dat men daalt, en kort: Het betekent weinig en het is maar voor kort dat men neerdaalt
38	Den seegen: dwz. Gods toestemming
	syn: des doods
39	Die: nl. Gods soon
	nu: nl. na de kruisdood, die de mensheid heeft verlost
40	den grafpalm toont: dwz. getuigt van de overwinning van de dood door Christus
	quytbrief: ‘kwitantie’, kwijtschelding
	het boeten: de bestraffing van de erfzonde
41	naader: dichter, lager
43	Daar ... drinkt: dwz. Waar zij in God haar voedsel vindt en opgaat in het leger van engelen (wnt iii, iii, 4126)?
44	wil: wille
	kroonen: begunstigen