Gedichten (2 delen)

[235] Schrikspiegel, om niet naa Engeland te reisen (p. 393)

toelichting	Het gedicht dateert vermoedelijk van 1649 (vgl. r. 9). Het geeft de reden voor Six' afkeer naar Engeland te reizen; hij vreest represailles voor zijn (als pamflet uitgegeven?) gedicht of gedichten op de terechtstelling van Karel i. Vijf jaar later zou hij echter van dit standpunt afwijken en een rechtvaardiging dichten van zijn reis naar Engeland in 1654 (vgl. de Toelichting bij dat gedicht, no. [404]). Dit gedicht staat op p. 296-297 van zijn bundel.
annotatie
titel	schrikspiegel: Bespiegeling over mijn afkeer
1	om droogery: voor mijn handel in kruiden
2	zulken naam: nl. Engelsch (vgl. engelen-)
3	moest scheppen haaren aâm: rustte
4	bosch: Heidenreich, 1970, p. 196-197 probeert aannemelijk te maken dat hier sprake is van een toespeling op Jeroen Bosch, maar ik zie voor die opvatting toch te weinig aanleiding. De steun die hij zoekt in Six' bezoek aan het Escorial (‘there is at least a slight chance that he saw Bosch's works there’) valt weg als ik aannemelijk kan maken dat dit gedicht dateert van vóór Six' reis door Spanje (vgl. r. 9).
6	Lyk: Zoals ook
7	Op 't bloedigh aanschyn: In het met bloed besmeurde gezicht (sluit aan bij gespoogen)
	die Karel heeft gevelt: dwz. Cromwell
8	om geen Kooningh te gedoogen: teneinde zich niet te laten dwarsbomen door een koning
9	hier: nl. in Parijs
	't palleis: het Palais de Justice. Six doelt op de terechtstelling van de drukker Morlot, die betrapt was bij het drukken van een fel pamflet tegen Anna van Oostenrijk, de koningin-moeder, en kardinaal Mazarin. Hij werd echter niet opgehangen, omdat de volksmassa hem uit handen van de beul redde. Uit deze regel blijkt dat Six bij de executie aanwezig is geweest en uit het woord hier zou kunnen blijken dat dit

[p. 416]

	gedicht ook in Parijs is geschreven. Aan de gebeurtenissen rond de voorgenomen executie van Morlot wijdde Six ook aandacht in zijn sonnet op den oploop te parys (gedicht no. [29]).
11	de Kooningin: de koningin-moeder Anna van Oostenrijk
	niet [...] dan vlammen viers: niets anders dan slechts vurige vlammen
13-14	d'aaders [...] Vol krytsteen: de krijtaders in de bodem
13	de blanke dorre bergen: de krijtrotsen van Albion
14	den grond: de bodem
15	stoppen toe: afsluiten
	mond: monding
16	zal gebreklik alles vergen: alles zal vragen, omdat ze volledig onthand zal zijn
17	dat Vloekenhoofd: die aanvoerder van boosdoeners (vgl. wnt xxi, 2261), dwz. Cromwell
	naâren: benaderen, bereizen
19	te raaken aan een kant: van kant te worden gemaakt
20	verduivelt: met duivels gevulde
	Dorislaar: Isaac Doreslaer, de gezant van het Engelse parlement, die in Den Haag door koningsgezinde Britten op straat was vermoord (mei 1649)
21	Dat honderthoofdigh beest: Die Hydra
	van: te verbinden met muur (r. 22)
22	met geen muur, versien: niet voorzien, beveiligen met een omwalling. Bij belegeringen werden de lijken van gesneuvelden wel gebruikt als bouwmateriaal voor verschansingen. Zo wordt vermeld dat bepaalde borstweringen bij de belegering van Ostende voor een derde bestonden uit de lichamen ‘van vriend en vijand’ (Van Sypesteyn, 1887, p. 90-91).
23	Het pooge: Het beest mag gerust proberen
	om meer ontsachs de distels uit te wiên: om uit de distels (hardnekkige tegenstanders) meer ontzag te voorschijn te wieden
24	Die distelpriemen: De stekels van die distels, dwz. de afweer van deze tegenstander
	daar is voor my gebeeden: dat er voor mij gebeden is (gezegdezin). Ik kan geen bevredigender verklaring voor r. 23-24 geven.
25	Pauwelstooren: de toren van St. Paul's (dwz. de oude St. Paul's van voor de grote brand van 1666, die nog wel een toren had)
26	Al 't manlike oor: Het hele mannelijke nakomelingschap (wnt x, 104)
	staf: scepter
27	plengh: kan offeren
28	dien ryksstam: die koninklijke familie
	voorts: nog verder
30	maak besloote zielen vlugh: kan opgesloten boeven op vrije voeten stellen
31	delge: kan verdelgen
	schelde: zou uitschelden, hekelen
	aan poorten, deur, of brugh: nl. door daar pamfletten op te hangen (?)
32	vrekke: begerige
	verkroppen: volvreten
33	drykruisdrigh: drie kruisen in zijn wapen dragende (wnt iii, ii, 3341, deze plaats)
	vloeden: wateren

[p. 417]

34	In vieren kruist: In de vier windrichtingen doorkruist (vgl. drykruisdrigh)
	rond: om de wereld
36	voeden: de kost geven, aan het werk houden
37	Zoo: dwz. Zelfs als dat niet zo zou zijn
	blyf nochtans [...] vergeeten: dan nog moet ... buiten beschouwing blijven (nl. als reisdoel)
38	onnoosele: niet van geweten bezwaarde
	arremoe: armoede (nl. die dan zou volgen)
39	Lei [...] na [...] toe: Kan ... vergaderen tot, Kan ... begraven bij
	met eer: zonder dat ik mijn eer zal hebben verloren