Gedichten (2 delen)

[125] Op doodshoofden, en geraamten van beesten, ten huise van Jan Gerritsen Indies heelmeester. Aan den selven (p. 219)

toelichting	Jan Gerritsen Indies was de zoon van Gerrit Indies (in 1603 in ondertrouw gegaan met Aeltge Kieft). Vader Indies was barbier in de Sint Jansstraat in Amsterdam (Elias, Vroedschap i, p. 187). Het barbiersberoep werd vaak met dat van heelmeester, chirurgijn, gecombineerd. Mogelijk combineerde ook Jan Gerritsen Indies beide beroepen. Six lijkt daarop te zinspelen in r. 32 van dit gedicht. De naam Indies komt bij Six alleen hier voor. Het gedicht staat op p. 157-158 van Six' Poësy.
annotatie
1	Wat hoeft: Waartoe zou ... behoeven
2	Te spillen: Zonder noodzaak ... aan te wenden
3	met gedenk te sterven: met de spreuk ‘Memento mori’ (uit goud of verguldsel op een albasten of houten ondergrond)
4	Wan: Wanneer, Als
	beenelerven: ledemaatsbotten (wnt ii, i, 1303 verklaart deze plaats als ‘stukken van beenderen’, maar wnt viii, i, 1607 bespreekt dezelfde plaats onder lerve, ‘masker’, en verklaart: ‘beenen masker, als naam voor een doodshoofd’. Mogelijk is -lerven verwant met -lurven.)
5	zoo: expletief, vat Wan (r. 4) op
5-6	dringht [...] heen: doet ... doordringen
6	nieren: gezien als zetel van allerlei gemoedsaandoeningen
7	duistre: akelige, nare
	zoo baaren: zoveel onrust teweegbrengen
8	deesen: deze beenelerven
	vervaaren: beangstigen
10	kluchtge: koddige
12	schrikkelyke poppen: schrikwekkende menselijke ‘cocons’
13	Ai lieve: Ach, mijn beste (Jan Indies wordt aangesproken)
14	voor uw van: als uw achternaam
15	In: Indien
	een waarlik teeken: een duidelijk merkteken (waaraan af te lezen is)
16	Wat man, of vrouwbeeld heeft geleeken: Welke (van die drie doodshoofden) het voorkomen van een man of van een vrouw heeft gehad
17-18	Wie ... scheen: Wie het uiterlijk van Thersites, wie dat van Fileen, van Nireus, van Briseis heeft gehad. Thersites is een van de Grieken voor Troje, Nireus is een aan Griekse zijde strijdende koningszoon en Briseis is de geliefde slavin van Achilles (respectievelijk Ilias ii, 211-277, 671-675 en 688-694). Wie Fileen is, kan ik niet precies zeggen. Bedoelt Six misschien ‘dochter van Phylas’ en heeft hij het oog op Astyoche,

[p. 236]

	de moeder van de Griekse held Tlepolemos (Ilias ii, 658)? Een publieke vrouw Philaenium is een karakter in Plautus' Asinaria, maar deze bron staat wel ver weg van de bron van de andere drie namen.
19	groote staaten: hoge positie
20-21	of ... glimp: of wie verlaten werd, dat wil zeggen wie de luister van de voorspoed is kwijtgeraakt
22	Hoor daar des Sadduceers schimp: dwz. Bij die aanblik hoort men als het ware het sarcasme van de Sadduceeër. De Sadduceeën loochenden de opstanding (vgl. Mattheüs 22:23 en Handelingen 23:8).
23	die braave geesten: die ‘edele’ mensen
24	Vermengelt met: Ondergebracht bij, Vermengd met
25	wat: waarom
26	wiens vleisch nu wat verrots: (en) het nu verrotte, dat daarop het vlees was (of: waarvan het vlees nu iets verrots is?)
27	bemerken 't broose leeven: de broosheid van het leven onderkennen
28	Van syn bewooners opgegeeven: Omdat de bewoners van dit gebeente en het nu verrotte vlees het hebben prijsgegeven (verlaten)
29-30	Leert [...] sterven: Oefent ... in het sterven
30	eer de tyd vervult: vóór het tijdstip van uw dood
31-34	Eer ... pronk: (en leert sterven) Voordat ook uw doodshoofd en uw door wormen aangetast gebeente (niemand kan immers gerust en zeker zijn, dat dat niet zal gebeuren) bij een barbier of apotheker op een plank te pronk zal staan. Met Barbier zal Six toespelen op Indies' beroep.
35	van dees beengewelven: uit deze vertrekken met beenderen
36	kent u selven: de beroemde spreuk boven de toegang tot de tempel van Apollo in Delphi. Six brengt de spreuk dus in verband met het ‘gedenk te sterven’ van r. 3 (vgl. r. 29-30): ‘leer dat je stof en as bent, welke positie op aarde je ook inneemt’.