Gedichten (2 delen)

[56] Aandacht op myn dertighjaarigen ouderdom en quellycke miltsucht (p. 58)

toelichting	Dit gedicht is tot stand gekomen tijdens Six' reis door de landen aan de Middellandse zee in 1649-1651, waarschijnlijk naar aanleiding van zijn dertigste verjaardag op 19 februari 1650. In een interpreterend artikel heb ik dit sonnet uitgebreider aan de orde gesteld (Jacobs, 1988). Het gedicht is afgedrukt op p. 29 van Six' bundel van 1657.
annotatie
titel	aandacht: Overpeinzing
1	Egyptenaar: zigeuner (vgl. Van Kappen, 1965, p. 59-60 en p. 99-100)
	bedriegh sich in myn handen: bedriege zichzelf bij het lezen in mijn handen
2	kruist myn vleisch: staat in mijn vlees gekruist (nl. in de zin van: ik heb drie kruisjes achter mijn naam, ik ben de dertig gepasseerd, èn: ik word - door mijn pijnlijke ‘verstopte milt’ - driewerf gepijnigd, vgl. wnt viii, i, 431 en 450). In een zekere (bedrieglijke) aansluiting bij r. 1 wil Six ook suggereren dat hij drie kruisen in zijn handpalm heeft (vgl. wnt viii, i, 429).
	met Golgathaas getal: met het aantal van de kruisen die op Golgotha waren opgericht
3	een van dry: nl. temidden van de beide moordenaars (maar ook: ‘Die Eén in Drieëenheid is’)
	dertigh jaar: Lukas 3:23
	't Al: de mensheid
4	aan syn ziel: vgl. Mattheüs 20:28 of Markus 10:45 in de Statenvertaling (vgl. ook het contrast met myn vleisch, r. 2)
	oopen ingewanden: nl. tengevolge van de lansstoot in Zijn zijde (Johannes 19:34) (vgl. het contrast met Six' ‘verstopte zijde’, zijn miltkwaal)
5-6	Ik ... wal: Ik bereken dat ik al gauw halfweg naar het westen ben, het westen, waar zoveel stuurlieden stranden op een westerlengte van negen zevens, op een zichtbaar (boven het water uitstekend) rif met klippen. Six doelt hier op het geloof in de anni scalares, de in veelvouden van zeven gerekende ‘trappejaren’, waarvan het 63ste (9 × 7) als het gevaarlijkste gold. Hij neemt dit ‘moordjaar’ daarom als grens van het menselijk leven en bedoelt dat hij zelf binnenkort 31 ½ jaar oud zal zijn (vgl. voor nadere gegevens: Jacobs, 1988, p. 314-315).
7	duidt: laat ... aflezen
	de lely: de fleur de lis, de gestileerde lelie op de kompasroos
	door mooi kristal: door het mooie heldere ruitje boven de kompasroos (en, binnen de metaforiek: door mijn gezonde uiterlijk)

[p. 55]

8	Van naalde ontstelt: Door een ontstelling van de pen waarop de kompasroos draait (vgl. Jacobs, 1988, p. 316). Six zal hier doelen op zijn inwendige kwaal, die niet aan zijn uiterlijk af te lezen is: hij ziet er gezond uit (vgl. de annotatie bij r. 7).
	op 't dieploot, sonder sanden: op een zee die met geen dieplood tot de zandige bodem te peilen is, zo diep (vgl. het contrast met de sichtbre klipge wal, r. 6)
9	De vaste lym ontlymt: De hechte lijm laat los (in de zin van: Wat betrouwbaar leek blijkt het af te laten weten, en ook: Het leem van mijn lichaam valt uiteen, vgl. Job 10:9)
	't gedy my voor een preek: laat het voor mij de plaats innemen van (eenzelfde autoriteit krijgen als) een preek, een hémelse waarheid (in contrast met de onbetrouwbare menselijke redeneringen in het voorafgaande deel van het sonnet)
10	't Huis: 't Huis van mijn lichaam (vgl. ook lym: leem). Misschien verwijst deze voorstelling ook naar Prediker 12:3-4.
	in tyds: binnen de tijd, voortijdig
	daar uit: nl. uit de tijd, het tijdelijke (of: uit de stof, uit de aardse huls van de mens)
11	runde: ben na mijn run (door het leven) ... aangeland
	myn bepaalde streek: mijn voorbeschikte baan door het leven
12	Geen Son: Het is niet de (kalme) baan van de zon
	getuit met bloedge haairen: met een haardos van vurige strengen (wnt xvii, ii, 3959-3960)
13	schaaft: neemt een plakje weg van
14	jaaren: dwz. niet alleen van een enkel jaar, maar van alle jaren (vgl. ook Jacobs, 1988, p. 318, noot 28)