Waarachtige en Aen-merkens-waardige Historie van Lapland en Finland

[p. 29]

V. Hooftstuk.
Van de kruypende Gedierten: allerley soort van Muggen. Vlojen en Luysen: en Wespen die veel ongemaks aanbrengen.

SY hebben in Lapland weinig oft geen Kruipende gedierten oft Gewormten,⁺ nog ook geen soorten van Slangen voornamelijk in het hooger deel van Lapland; 't welk ontrent de Bergen van Noorwegen is; maar int lager deel, alwaar geboomten en Bosschasien sijn, siet men'er nog wel eenige.

De Insecten oft Diertjes sonder Bloed sijn daar niet gemeen;⁺ men weet'er ook van geen Vloijen, want sy sijnder t'eenemaal onbekend. Maar sy hebben genoegsaam kennisse van Luisen, waar van sy somwijls konnen krielen, wijl sy geen verschooning van Hemden hebben, en in lange tijd haar kleederen niet verversen, soo datse vuil, smerig en na het Sweet stinkende moeten wesen. De Luisen suiveren sy in de Somer uit, maar in de Winter hangen sy die in de koude, op dat de Luisen mogten sterven.

Maar sy hebben een soort van Muggen sijnde van drijderlei groote,⁺ kleine, middelmatige en groote; de kleine sijn byna onsigtbaar; maar konnen somwijls dapper steken, en steken soo heftig even of het een Naalde steek was: zy verschynen gemeenlijk in een Duistere lugt tegen dat het sal gaan Regenen. De grootste overtreffen in groote de gemeene Muggen van dat Land,⁺ en quellen die luiden op verscheide wijsen. De groote Muggen sijn ook seer moijelijk, wijl sy seer hevig steken, voornamelijk ontrent plaatsen daar veel water is. Dese Muggen vallen niet alleen de Menschen lastig, maar selfs ook de Beesten, voornamelijk de Rheen, diese seer steken en quetsen, 't welk de Lappen, om dese moijelijkheid t'ontgaan, op de toppen der Bergen doet vertrekken, alwaar sy van 't gesteek deser Muggen konnen vry sijn. De Menschen beschermen sig van dese Muggen en Paarde Vliegen door middel van rook, diese geduurig moeten maaken, ja selfs int midden van de Somer in hare Tenten;⁺ dit geschied dan de gansche nagt door wanneer sy slapen; sy bedekken dan haar gansche Lighaam en het hooft met een grof wolle deksel. Wanneer sy des

+ Kruypende Dieren.

+ Vloyen en Luisen.

+ Muggen.

+ Dryderlei soort van Muggen.

+ Hoe sy de steken der Muggen ontgaan.

[p. 30]

Somers moeten uitgaan en een Reise doen, bedekken sy haar Lighaam met huyden, of om beter te seggen, soo dragen de mannen soo wel als de Vrouwen kleederen van Leer gemaakt, waar door de Beestjes niet konnen steken; hier toe setten sy ook Mutsen op het hooft, die, byna haar geheele aansigt bedekken. Sommige der Lappen hebben my versekert, dat'er geen beter middel is tegen dese onverdragelijke last, dan sijn gansche aansigt te beschilderen, behalve d'oogen, met een sekere soort van hars of pik.

Behalven dese Muggen,⁺ hebben sy nog een soort van groote Wespen die de Rheen seer lastig en moijelijk vallen; dese steken haar ganschelijk door de Huid heen, soo dat'er ettelijk gaatjes na blijven, welke men sien kan als de huid afgehaald is: dese gaatjes noemen de Lappen Kaorm. De rook is hier ook wel een der beste middelen om dit gedierte van de Rheen af te weren; de groote noodsakelijkheid verplicht de Lappen by wijlen tot groote vuuren aan te steken, doende de rook over de Rheen henen gaan, op datse van de dese Wespen Mogten bevrijd sijn. Hier toe weten sy eenig Mosch op stukken van Bomen vast te maken, om des te grooter rook te verwekken, 't welk de Wespen verjaagt. En wanneer het Vuur haar ontbreekt, laten sy de Rheen int water loopen, op dat de selve van dit gedrogte mogte bevrijd werden, of ten minsten om haar pijne te doen versagten.

+ Wespen.