Waarachtige en Aen-merkens-waardige Historie van Lapland en Finland

II. Hooft-stuk.
Van de Justitie onder de Lappen. Justitie en schatting sijn twee voornamen zaken. Het regt werd in Sweden uytgesproken. Toverkonst wert meest gestraft. Drie Rigt-kamers en drie Rigters. Oeffenen tweemaals des jaars Justitie.

DAar zijn twee voorname zaken onder de Lappen,⁺ een die op de Justitie siet, en een andere op de schattingen. Ik vinde weinig dingen wegen de Justitie, waar van het waarschijnlyk is, dat hare Koningen Opsigters sijn geweest, en die geoeffent hebben, want dese Natie nog hare vryigheid geniet: maar na dat de Birkarlen over haar hebben geheerscht onder de naam van Presidenten, zoo sijnze haar Gouvernement altyd onderworpen geweest. Zieglerus erkent geen Regter onder de Lappen,⁺ en zegt alleen, datse in Sweden komen moeten om hare twyfelagtige geschillen te effenen; ik geloof dat hy wil spreken van zaken en Processen van groot belang, daar de Birkarlen niet en derven of konnen van oordeelen. Want dese dingen onder de Lappen zeer zelden voorvallen, want zy weten daar niet te spreken van dieven, rovers, moordenaars, overspeelders, of en eeni-

+ Twee voorname zaken, de Justitie en de schatting.

+ In Sweden werden hare regtzaken uytgesproken.

[p. 12]

ge andere misdaden: zulke buitensporigheden sijn buiten gemene zaken met Proces, van welke de Raad-kamers en de Rigtplaatse by alle d'andere Natie gehouden werden.

Daar is ook onder dit volk niet anders dan de godloose tooverkonst gemeen;⁺ die haar de geheele tijd scherpelijk verboden werd, en daar zy seer heftig over gestraft worden; want na datse den Doop hebben aangenomen, heeft niemant dese konst opentlijk dorven in 't werk stellen noch een ander leeren, en dat om de strenge wetten, die met de dood straften.

Maar soo ras als Koning Gustavus d'eerste dese Birkarlen van haar Gouvernement had afgezet,⁺ en aen de Lappen byzondere Oversten gegeven, wierden alle dingen met nauwer sorgvuldigheid nagevorst, alles ging beter in order, soo van processen als andere rigtsaken. Karel de negende heeft zelfs de moeyte genomen om de wetten van Steden aan dese Presidenten te doen verstaan, en verplichtte hen, soo veel het mogelijk was, haar manier van leven na de wetten en ordinantien van Steden te schikken. Dit ging dan door de instructie des Konings, die hy gaf aan Lourens Lourensz, gegeven in Stokholm de tienden dag van October, sestien hondert tien, door welke hy hem bevestigde als Overste van Lapland, van Uhma, Pitha, en Luhla.

De Laplanders hebben heden ten dage drie Rigt-kamers,⁺ d'eerste is voor Lapland van Anundsie of van Aongermanne: de tweede voor Lapland van Uhma, van Pitha, en van Luhla; de derde voor die van Torna en Kiemi.⁺ Sy hebben daar toe ook drie Oversten, tot elke Rigt-kamer een, van welke alle zaken komen; sy zijn verbonden Justitie te doen aan alle haar volk, uyt naam van de Kroon,⁺ en in tegenwoordigheid van de Rigter en Priester; aanmerkt hier de omstandigheid dat de Priesters by de Oversten zijn gevoegt, om dat het gezag des Priesters de Oversten verplicht geen publijke saken te veronagtsamen.

Ik vinde in geen Historie op wat tijd van 't jaar sy Justitie oeffenen; voor my soo het gissen plaats heeft, dunkt my dat zulx geschied ten tijde wanneer men markten houd, om de Koopmanschappen te verhandelen, wijlze dan op die plaatsen in groote menigte van alle kanten te zamen komen, want alle diergelijke zaken dan best konnen afgedaan werden.⁺ Men geeft de gewoonte van zulke vergaderingen twee maals in 't jaar te hebben, door ordinantie van Koning Karel de

+ De tooverkonst werd hier voornamelijk gestraft.

+ Na de Birkarlen werd op alles nauwer acht gegeven.

+ Drie Rigt-kamers.

+ Drie Rigters.

+ Die geen regt spreken als ter presentie van een Priester.

+ Sy oeffenen twee maals des jaars Justitie.

[p. 13]

negende, d'een 's winters, en d'andere 's somers. Sy hebben jegen-woordig (gelijk elders) zekere markten in yder Lapmark, terwijl dese vergaderinge geschied, alwaar d'Overste dan Justitie uyt naam van de Kroon van Sweden oeffent, waar toe gestelt zijn de maanden van Januarius en Februarius.