Met en zonder lauwerkrans (1997)

Met en zonder lauwerkrans

(1997)–M.A. Schenkeveld-van der Dussen– rechtenstatus

Auteursrechtelijk beschermd

Schrijvende vrouwen uit de vroegmoderne tijd 1550-1850 van Anna Bijns tot Elise van Calcar

Vorige Volgende



[pagina 166]
‘Adieu dan wereld kwaad, ik word annonciaat’ Elisabeth van Lom (?, ? - Venlo, na 1673) In hetzelfde handschrift als waarin tweeënveertig gedichten van de Annunciate Mechteldis van Lom^o (1600-1653) zijn overgeleverd, treffen we enkele tientallen andere liederen aan, ‘gemaakt door een van de medezusters van Zuster Mechtelt voorschreven’. De identiteit van deze kloosterlinge wordt niet onthuld maar blijkens het voorkomen van de naam Van Lom als acrostichon in twee van deze gedichten mogen we aannemen dat we met een familielid van Mechteldis te maken hebben. De eerste letters van de strofen van het ‘Adieu der wereld en resolutie tot den geestelijken staat’ vormen de naam ELISABETH VAN LOM. Mogelijk is zij dus de schrijfster van deze liederen. Elisabeth van Lom was een dochter van Mechteldis' oom, Leonardus van Lom (ca. 1568-na 1603), van beroep molenaar en olieslager, getrouwd met Maria Puteanus. In 1588 werd Leonardus beschuldigd van hulp bij het verdrijven van de Spaanse troepen, waarna hij de stad Venlo moest verlaten, om de rest van zijn leven in Nijmegen en Zaltbommel door te brengen. Elisabeth zal zijn teruggekeerd naar de ouderlijke streek, waar zij, evenals haar nicht Mechteldis, toetrad tot de orde der Annunciaten in het klooster Transcedron te Venlo. In 1663 en latere jaren fungeerde zij daar als vicaresse. Elisabeths liederenverzameling is ingedeeld in vijf categorieën: (1) ‘tot een afscheid der wereld ende minnelijke resolutie tot den geestelijken staat, ende H. profecije’; (2) ‘tot geestelijke onderwiezinge, troostelijke raden ende verwekselen tot de deugd ende liefde Gods’; (3) ‘affectiën van verlangende ende verenigende liefde Gods ende van den loon voor die wettelijke hebben gestreden [...] gemengd met verscheiden minnelijke samenspraken’; (4) ‘kerstliedekens ende op sommige andere hoogtijden des jaars’; (5) ‘enige liedekens tot geestelijk vermaak’. 29 Handschrift met liederen van Elisabeth van Lom, opengeslagen bij het ‘Adieu der wereldt’ Fol 246 toont het begin van Elisabeths acrostichon
1. Een ander Evenals het eerder genoemde ‘Adieu der wereld en resolutie tot den geestelijken staat’ is het nu volgende lied afkomstig uit de eerste categorie van de hierboven genoemde indeling. Het is doordrenkt van een zekere weemoed, naast een gevoel van opluchting en bevrijding, om het verlaten van wereldse zaken en geneugten. Ook dit gedicht is voorzien van een acrostichon; de beginletters van de vijf strofen waaruit het is opgebouwd vormen het woord ADDIA.

[pagina 167]
Een ander dat kan gezongen worden op de vozeGa naar voetnoot*: Die mint die lijdt veel pijn Als ik 't al heb doorzien Wat d' wereld ons kan biênGa naar voetnoot2 Vind ik het al weerd veracht. Dus ik met ripen raadGa naar voetnoot4 5[regelnummer] Verkies den besten staat, Waarin ik zie den weerdsten schat Aan d' wereld onbekend, Het deel dat niet en endt 't Welk in Maria's huis 10[regelnummer] Bedekt ligt onder 't kruis. Dezen schat glorieus Die maakt mij amoureus. Adieu dan, o ijdelheid, Die niet en blijft in staat 15[regelnummer] Maar met den wind vergaat. Ik verkies een vastigheid En kleed mijns lichaams jokGa naar voetnoot17 Met enen grauwen rokGa naar voetnoot18 Om Jesum, naakt en bloot, 20[regelnummer] Te volgen totter dood. Dus zal ik metter spoed Uit hert, ziel en gemoed Zoeken gaan dat eeuwig goed Hetwelk alleen, gewis, 25[regelnummer] In God te vinden is. Adieu dan, o wereld snood, Die u wel zoetjes toont Maar ten eind bitter loont. Dus vlucht ik in een slotGa naar voetnoot29 30[regelnummer] Om daar te dienen God In ootmoed, zuiverheid, Armoed', gehoorzaamheid En in allerhande deugd, Want dit ons met gewin 35[regelnummer] Brengt den hemel in. Daarom wil ik nu met vreugd' Trachten te volgen naar Maria's deugden klaar In d' orden excellent 40[regelnummer] Van haar tien deugden jentGa naar voetnoot40.
[pagina 168]
Adieu dan die mij kent En die ik heb bemind. En laat het u niet dunken hard Dat ik met reden recht 45[regelnummer] Den Heer kies voor den knecht En den hemel voor die aard', God voor de creatuur, Wie lof zije t'aller uur. Adieu dan, wereld kwaad, 50[regelnummer] Ik word Annontiaat. Fin Vive jesus en tous temps, Vive tous ces fidelles amants
2. Een ander In het Venlose Transcedron was er blijkbaar af en toe ook gelegenheid tot uitbundige vreugde waarbij alle zwaarmoedigheid opzij gezet mocht worden. De verzameling van de Annunciaten bevat daartoe zelfs een afzonderlijke afdeling liederen die ‘in tijde van recreatie’ gezongen mogen worden. Vooral bij de viering van het feest van de H. Martha, op 29 juli, kon het er, blijkens het volgende lied, vrolijk aan toegaan.
Een ander op de voze van Brande d'appelle Komt, komt vrolijke geesten, Ik nood u al ter feesten Alhier in dit termijnGa naar voetnoot3. Weg met dien zwaren pagieGa naar voetnoot4 5[regelnummer] Ik hou van goe couragieGa naar voetnoot5. Sa laat ons vrolijk zijn. Wel aan, stelt dan ter zijden Alle zwaarmoedigheiden. Geen treuren mag hier zijn 10[regelnummer] CasseertGa naar voetnoot10 melancolie En wilt dezelve vlieënGa naar voetnoot11 Want z' is een kwaad venijn. Hierom wilt vreugd' hanteren, Bid ik u, mijn geburen, 15[regelnummer] En drinkt eens lustig om. De droefheid wilt weg weren Die den mens doet uitteren En ons verrot de long. Laat, laat dan zonder vrezen 20[regelnummer] Den wijn door 't keeltjen reizen Want hij verheugt den geest.
[pagina 169]
Lustig in aller eren Laat ons ons recreërenGa naar voetnoot23 En lachen eens om 't meest. Fin Enen vrolijken geest is zeer bekwaam En aan God en de mensen aangenaam. Bron Hier volghen eeneghe deellen vande liedekens gemaekt door onse weerde suster Mechteldis van Lom saliger memorie gewesen Annontiat int clooster deser H. order tot Venlo [...]. Bibliotheek Beyart, Maastricht. (Hs Aa 10 nr. 32) (1) p. 251-253. (2) p. 422-423. Literatuur J.J.M.H. Verzijl, ‘Van Lom - De Lom de Berg’. In: Jaarboek van het Centraal Bureau voor Genealogie 15 (1961), p. 223-236. N.C.H. Wijngaards, Mechteldis van Lom, 1600-1653. Dichteres en Annuntiate van Venlo. Zwolle 1957. WH	voetnoot* wijze voetnoot2 bieden voetnoot4 na rijp beraad voetnoot17 juk (lichaam als last) voetnoot18 t.w. het annuntiatenkleed voetnoot29 klooster voetnoot40 edel voetnoot3 tijd voetnoot4 last voetnoot5 moed voetnoot10 verbreekt voetnoot11 ontvluchten voetnoot23 ontspannen

Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

titels

Hier volghen eeneghe deellen vande liedekens gemaekt door onse weerde suster Mechteldis van Lom saliger memorie gewesen Annontiat int clooster deser H. order tot Venlo [...]

auteurs