Logo DBNL
Bacchus (1665)

Bacchus

(1665)–Jacobus Sceperus–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Den Ouden, en huydendaegschen droncke-man. Ontdeckt uyt de heydensche historien; onderricht uyt de Heylige Schriften


Vorige Volgende

Cap. XXXIII. Dat de Dronckenschap van Verstant berooft: En alle Eere, Aensien, en Ontsagh doet verliesen den geenen welcke in Staet en Hoogheyt zijn.

MAer ghelijck de Dronckenschap den Mensche berooft van sijne Tijdtelijcke Middelen, + soo berooftse oock den selven van sijn Verstant. Want, ghelijck daer staet Hoz: 4, v. 11, Hoerery, Wijn, en Most neemen het Herte (dat is, het Verstant, en Oordeel) wegh. Ende Esa: 28, v. 7, wijst de Heere aen, Hoe de Dronckenschap den Gheestelijcken en Weereltlijcken het Verstant beneemt soodaenigh, datse onbequaem zijn om haer Ampt te doen, seggende, Sy dwaelen van den Wijn, en doolen van den stercken Dranck: De Priester, en de Propheet dwaelen van den stercken Dranck, sy zijn verslonden van den Wijn, sy doolen van stercken Dranck; sy dwaelen in 't Ghesichte, sy waggelen in t Gerichte. En waerlijck het is so gelijck den Man Godts seyt: Want ghelijck het Waeter het Vyer, soo bluscht den Wijn de Reeden uyt. Het Zee-waeter overstolpt en vernielt de Scheepen; Den Wijn overvalt en verdrenckt het Verstant; want de Zielen der Dronckenen legghen in den Wijn versmoort. De Dronckene verslinden den Wijn, en den Wijn verslint haer Reeden, haer Verstant, en Oordeel.

Door veel, + en onmaetich Drincken is den Coninck Cleomenes Sot en van Sinnen berooft geworden, Athen: Lib: 10, Cap: 7. Men siet en bevindt daeghelijcx, dat veele door overstallig Suypen, haer Verstant en Sinnen versuypen, gaende als halve of heele Gecken acher Straete.

Den naem Bacchus komt van βακχεῖν, dat is, Tieren, Raesen, Dol zijn, en Schabullen. Oock wort Bacchus Μαῖνολος; + dat is, gantsch Raesende, en Uytsinnich genaemt: Ende de Priesterssen welcke hem dienden, droegen den Naem van Μαῖναδες dat is, Dolle en Uytsinnige. Hier meede hebben de Heydenen willen aenwijsen, dat de Dronckenschap den mensche Uytsinnich, Dol, en Raesende maeckt, so lange als hy droncken is: Ende dat die Drincke-Broers de beste Dienaers van Bacchus zijn, welcke haer Verstant, haer Memory, en haer Sinnen Versoopen hebbende, Dol, Raesende, en Uytsinnigh zijn geworden; gheheel zijnde quijt, het geene waer door sy menschen waeren.

Boven dit, + so berooft de Dronckenschap den Mensche (en voornaemelijck den gheenen welcke in Staet en Hoocheyt Verheeven en Geset zijn boven anderen) van behoorlijcke Eere en Aensien; sy brenghtse in Cleynachtinge, Verachtinghe, en Bespottinghe by den geenen, welcke haer, om haerer Ampten wille, Eerbiedigheyt en Ontsagh schuldigh zijn.

Dien Eerweerdigen Vaeder Noah, + wanneer hy Droncken was, wierdt Bespot van sijn eygen Soone Cham, Gen: 9, v. 20. Dronckene Heeren worden belacht van haere Nuchtere Knechten. Een Jongen durf doorsteecken den dronckenen Ammon, + die eenes Conincks Soone was, 2 Sam: 13, vers 29. Een Overste der Waeghenen, durft door-steecken den dronckenen Ela, die een Coninck in Israel was, 1 Reg: 16, verss. 8, 9, 10. Een Wijf durft het Hooft afhouwen, van den dronckenen Crijghs-Oversten Holofernes, Judith 13, vers 9.

In hoedaenigh een Cleynachtinge de Dronckenschap oock den Grooten brenght, + kan blijcken uyt het exempel van den Keyser Tiberius, welcke, seer

gheneegen tot Dronckenschap, bywijlen soop twee Daeghen achter den anderen; en nu droncken zijnde, uytlapte alle Secrete saecken. Weshalven hy in het Leeger onder de gemeene Soldaeten, met eenen verachtelijcken Toe-naem in plaetse van Tiberius, Biberius, dat is, den Dronckaer, gheheeten wierdt. Gelijck verhaelt wort van Suctonius.

Antiochus zijnde den meesten tijdt droncken, + en met een droncken Hooft de saecken des Rijcks bestellende; liet de Regieringhe meest aenkoomen op twee Gebroeders, Ariston en Themison. Voorwaer een kleyne Reputati voor een Coninck.

Antiochus Epiphanes, + dat is den Doorluchtighen welcke Droncken zijnde bywylen Gelt te grabbel smeet: Die met sijn Conincklijck geborduerde Cleet (hebbende op het hooft een Krans van Roosen, en Steenen onder den Arm om te goyen den gheenen die hem souden volghen) bywijlen achter Straete ging: Die in de gemeene Bad-stooven sich ging baeden, en aldaer in teegenwoordigheyt van een grooten hoop Volcx komende van de Marckt en Straeten, een Emmer met kostelijcke Olye deede gieten over het hooft van een ghemeen Man, welcke tot den Coninck geseght hadde, dat hy geluckich een seer wel-rieckende was; Lacchende Antiochus daer over sodaenich, dat hy door de gladdicheyt van die plaetse ter needer viel: Die met gemeene Luyden, met Jan Rap en sijn Maet, het lijf bywijlen vol dronck: en dierghelijcke Sotteryen meer aenstelde) raeckte quijt alle sijne Reputaty en Achtbaerheydt. De Guychelaers en Speelders, + met dewelcke hy bywijlen malde, wonden hem in sijn Cleederen, en setteden hem op de Aerde; sulcx dat sich yeder over die Cleynachtinghe schaemde: En wierdt hy daerom in plaetse van Epiphanes, ghenaemt met een smaedelijcken Toe-naem Epimanes, dat is, den dollen Sot, en Uytsinnigen, Athenaeus Lib: 10, Cap: 10.

Op een Gulp-Mael wierdt Dionysius Siculus (zijnde een seer schandelijcken Droncker) sonder eenigh Respect of Eerbiedigheydt, + van eenen der Gasten by sijnen Naeme Dionys ghenoemt, Athen: Lib: 10, Cap: 7.

Novellius Torquatus Mediolanensis, + welcke Burgemeester, en doch eenen grooten Droncker was, hebbende in eene Reys uytgegulpt Dry Congien, in het aensien van den Keyser Tiberius; wierdt met eenen belacchelijcken Naem Tricongium, Dry-Stoopje, genaemt onder de Gemeenten, Plinius Lib: 14, Cap: 22.

Philippus Coninck van Macedonien, + oock seer geneegen tot Drincken, en tot Dronckaers, ghelijck hier booven van ons verhaelt is, liet de sorgh voor sijn Koninckrijck meest aenkoomen op Antipater, en willende het Lijf vol drincken, plagh te segghen, Wy moeten eens om-drincken, het is ghenoegh dat Antipater Nuchter blijft. (Eeven gelijck sommighe Heeren, haer selven Vol en Sot drinckende, het achten genoegh te zijn, dat haere Lackeyen, Knechten, of Booden haer selven Nuchter houden, om haere Heerschappen te konnen onderschooren, in de Coets geleyden, te Paert, of te Bedde te helpen.) Hy hadde doorgaens by sich eenighe Speel-luyden, Poetsemaeckers, en andere dronckene Tullen, met dewelcke hy te saemen dronck. Op seeckeren tijdt sittende beesigh met het Teerling-Spel, en wordende gebootschapt dat Antipater quam, heeft hy met Verbaestheyt en Ontsteltenis het Speel-bort geworpen op sijn Coetse, Athen: Lib: 10, Cap: 10. Merckt hier het Respect en Ontsagh, 't welck een Droncken Coninck by sijnen Nuchteren Minister heeft; jae veel eer 't welck een Nuchteren Minister by sijnen dronckenen Coninck heeft.

En voorwaer, + geen wonder is het, dat de Dronckenschap den Grooten berooft van alle Eer en Aensien,

en den selven ten Spot stelt by den gheringhsten: want door den Dronck doen de Groote sodaenighe dingen, welcke Verachtelijck en Bespottelijck zijnde in haer selven, oock haere Personen Verachtelijck en Bespottelijck maecken by anderen: gelijck 't selve uyt het albereyts geseyde, als oock uyt het volgende gesien kan worden.

So droncken is bywijlen dien grooten Alexander geweest, + dat hy, zijnde aen het Gulpen en Hollen, twee Eezels voor sijn Carotze heeft doen Inspannen, Rijdende met deselve op de Straeten. Athen: Lib:10. Cap: 10. Wat Man of Vrou, Iong of Out, Cleyn of Groot, heeft dees Daedt van Alexander sonder Lacchen konnen aensien? Het is niet moogelijck, dat de Onderdaenen, siende de Grillen en Narreryen van haere dronckene Vorsten, in haere Herten behouden konnen het behoorlijcke Respect ontrent deselve. Maer het gaet, in soo een geval, ghelijck Cyrus seyde tot Astyages. Welcke Droncken zijnde onder sijne dronckene Gasten joelde en woelde,

Ghy lieden deed dingen, + die ghy van ons Kinderen niet en soud willen ghedaen hebben. Een yeder Riep en Tierde in het Hondert, en de eene verstont den anderen niet. Elck Lolde en Song seer belacchelijck; en hoewel niemandt nae het Gesangh hoorde of luysterde, swoert ghy doch alle te saemen, dat de Man Hups en Fraey gesonghen had. Behalven dat, als een yeder roemde van sijn Sterckheyt, en ghy te saemen opstont om te Danssen, so konde niemant recht op sijn Cooten staen, veel minder Danssen na de Maete. Alle dingen waeren UL vergeeten, Ghy en dacht niet dat ghy Coninck waert; ende uwe Gasten dachten niet, dat ghy haeren Prince waert. Xenophon Histor: Lib: 1.

Ick mach dan hier, tot Slot van dees Propooste, segghen met dien grooten Politijck Salomon, Prov: 31, verss. 4, 5, Het komt den Coninghen niet toe,

o Lemoel: Het komt den Coninghen niet toe, + Wijn te drincken; ende den Princen, stercken Dranck te begeeren: Op dat hy niet en drincke, ende het Gesette vergeete, ende de Recht-saecke aller verdruckten niet en verandere. Het en past den Grooten niet Dronckenschap te pleegen: want door den Dronck vervallen sy van Gerechticheydt tot Onrecht; van Staeticheyt tot Sotticheydt; en verliesen Eere, Aensien, en Ontsagh; en vallen in Cleynachting, Verachtingh, en Bespottinge by den minsten en geringsten Onderdaen: Want, gelijcker staet Esdrae, Cap: 3, v. 20, 22. Den Wijn maeckt het Verstant des Conincks ende des Weesen eenerley Verstant, ghelijck oock het Verstant des Dienst-knechts en des Vryen, des Armen ende des Rijcken: Hy maeckt alle Herten Rijck, ende en ghedenckt niet aen den Coninck ofte Vorst; en hy maeckt, dat een yeder van Talenten spreeckt. Onder het drincken wil yeder eeven veel Mans, en niemant de Minste zijn: Den Calis sal dan niet wijcken voor den Rijcken; want dan is den beroyden Rijck, en hy weet niet dat hy den Calis is: De Swacke sal niet wijcken voor de Sterckte; want hy meynt Sterck, en de Sterckheyt in den Dronck te zijn: Den Beedelaer sal niet swichten voor den Burghemeester; want onder het drincken houden sy den gheenen voor Coninck, en voor Keyser; die anderen met Drincken overwonnen heeft.


Vorige Volgende