Logo DBNL
Bacchus (1665)

Bacchus

(1665)–Jacobus Sceperus–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Den Ouden, en huydendaegschen droncke-man. Ontdeckt uyt de heydensche historien; onderricht uyt de Heylige Schriften


Vorige Volgende

Cap. XXXII. Dat de Dronckenschap den mensche brenght tot Armoede, en den Beedel-Sack; Mitsgaeders op wat Wijse sulcx komt te ghebeuren.

DE Tijdtlijcke Middelen en Goederen, + welcke Godt ons Menschen verleent tot Teer- en Reys-gelt hier beneeden op der Aerden, zijn by allen menschen seer aenghenaem. Om deselve te bekoomen Woelt en Werckt den Mensch, hy Slaeft en Draeft, Reyst en Rotst, Verdraegt en staet uyt de Hette en steeckte der Sonne, neevens veelerhande Periculen en Ghevaeren, te Waeter en te Lande. Ende deese Goederen worden Onnuttelijck Verquist, Vermorst, en deur-gebracht door de Dronckenschap.

Salomon seyt daer van Prov: 21, v. 17, + Die blijtschap lief heeft, die sal Gebreck lijden: Die Wijn bemint, en Olie lief heeft, en sal niet rijck worden. Ende Prov: 23, v. 20, 21. En zijt niet onder de Wijn-suypers, nochte onder de Vleesch-Vreeters: want een Suyper ende Vraet sal Arm worden, ende de Sluymerige doet Verscheurde Cleederen draeghen. Oock seydt Syrach Cap: 19, v. 1, Een Arbeyder die een Dronckaert is en sal niet Rijck worden.

Ende oock, + hoe kan het anders weesen, of een Dronckaer moet Verarmen, Cael ende Beroyt worden? Want aen d'eene zijde maeckt hy door den Dronck sich selven onbequaem, en onvermooghend om de Plichten sijns Beroeps te doen, en yetwes te gewinnen: + Aen d'ander zijde, soo Versuymt en Versuypt hy by wylen op eenen dag de Winst van veele daeghen, en 't gheene hy te vooren in eenige Weecken gewonnen had. Immers dit set ten achteren, en doet naederen tot Armoe.

Daer beneffens sietmen oock ghemeenlijck, + dat de Dronckaers drijven Malle Coopmanschappen, ende Malle Weddinghen doen, waer door sy winnende verliesen, en verliesende alles quijt gheraecken: waer doorse van haer Veederen laeten, ende van haeres Gelijcken gepluckt worden, gelijck als Vincken. Oock zijn de Dronckaers veeltijts Mildt, geeven ten besten, en in't Gelach; Noodigen haere Kaeten op Collations; Voegen (ghelijck Habakuk seyt) haere Wijn-Flesschen daer by, om Droncken te maecken, en haere goede Drincke-Broers wel te onthaelen. Ende gelijckerwijs Actaeon op-gegeeten wierdt van de Honden welcke hy voede; en gelijck verhongerde Voghelen in een Coye elckanderen de Veeren uytpicken, plucken, en bloot maecken; Eeven soo is het, dat de Dronckaer, doende in maniere als verhaelt, van sijne aenghehaelde en wel onthaelde Drinck-genooten opgegeeten, ghepickt, gepluckt, Naeckt ende Cael gemaeckt wort.

Boven dit alles, + nadien de Ooge van den Dronckaer oock na vreemde Vrouwen siet, dat is, na Hoeren ende Snoeren, Prov: 23, v. 33: Ende vermits de Hoere een diepe Gracht, ende een enghe Put is, Prov: 17, vers 14, en 23, vers 27; Een diepe Gracht, waer in Lijf en Ziel, Goedt en Bloedt verslonden wort; en so eene enge Put, waer uyt men niet licht en kan geraecken: Soo wordt oock de Dronckaer gepolt en gestreelt van de Hoere, welcke oock haer beste doet om een Roof of Buyt te bekoomen van den selven.

Hier by komt noch den Teerlingh, + de Caerte, en allerhande Tuysch-Spel, waer door het geene noch van des Dronckaers Middelen overig was voorts verslonden, en gheheel en al wordt door-gebracht. Hoewel den Keyser Iustinianus Cod: Lib: 3, Tit: 43, seer scherpelijck verbiedt het Speelen met Kaerten

of Teerlingen; Soo gelt dit doch by de Natte Wanten niet. De Teerling moet by de Kan, om de Middelen voort te helpen, en te Verteeren; en den Meester te maecken tot een Teerling, welckers Middelen Verteert worden, en selve Uyt-teert in Hongher en in Armoe. Het Troef-Spel moeter by, op dat hy immers ter deeg soude konnen Getruft, dat is, Bedroogen worden van Schalcken. Eerst wordt het Gelt verspeelt; Dan Leentmen, en neemt op van anderen: Dan volgen Juweelen en Cleynodien, welcke verkocht worden: Men beswaert Huys en Hoff, Landt en Zant, Rente-brieven, Inkomsten, en Lijf-Renten, welcke van den Voor-ouderen nae-gelaeten, ende ge-erft zijn; Men Verset deselve, en eyndelijck men Verkooptse, en laptse door het Keel-gat: Men Lorst, men Borcht op Erffenissen en Besterffenissen welcke te verwachten zijn: En eyndelijck de Kerf-Stock zijnde Yser, en Kisten en Kassen leedigh geworden, men loopt met naeckte Billen, en begeeft sich tot Steelen en Bedrieghen, valt den Armen tot laste, en komt tot den Beedel-Zack, en Beedel-Corf.

De Propheet Joel Cap: 1, v. 3, 4, 5, seyde eens tot den Ioden, + Vertellet uwen Kinderen daer van, ende laet het uwe Kinderen haeren Kinderen vertellen, ende der selver Kinderen aen een ander Gheslachte: Wat de Rupse heeft overgelaeten, heeft de Sprinckhaen afgegeeten: Ende wat de Sprinckhaen heeft overgelaeten, heeft de Cruyt-Worm afghegeeten: Waecket op ghy Dronckene, ende weenet, ende huylt alle ghy Wijn-suypers, om den Nieuwen Wijn, dewyle hy van uwen monde is afgesneeden. Ick mach segghen tot den Dronckenen, welcke bevoorens gheweest zijnde in goeden doene, nu alles quijt is dat hy te Roeren of te Waeghen hadde; Vertelt dit aen uwen Kinderen, ende laet het, tot haerer Waerschouwinghe, alle menschen

hooren; Wat de Gulpery liet overblijven, dat verteerde de Slempery: Dat de Slempery liet overblijven, dat verteerde de Hoere: Dat de Hoere liet overblijven, dat verteerde den Teerlingh Weshalven waeckt op ghy Drincke-Broers, Verfoeyt en Beweent uwe Dwaesheydt, waer door ghy uwe Middelen soo schandelijck verteert, en u selven neevens Vrouw en Kinderen geholpen hebt in Armoe.

Men siet daegelijcx gebeuren, + dat Dronckenschap in Armoe helpt. Wanneer Diogenes eenes Dronckaers Huys te koop sag staen, seyde hy, Ick hebbe al langh gedacht, dat die Man na so een sterck drincken, noch Huysen Braecken sou. Hoe veele zijnder, welcke, na lanckduyrigh Gieten en Gulpen, uytbraecken Huysen en Hof-steeden, Landeryen, en Brieven, welcke haere Voor-Ouderen eerlijck gewonnen, en dese Suypers so oneerlijck verteert hebben. Sy moogen dit Deuntjen te met eens op-singhen onder haere Confraters, +

 
Dives eram, dudum: Sed me faciunt tria nudum;
 
Alea, Vina, Venus: Tribus his sum factus egenus.

Dat is:

 
Ick was eens Rijck, en wel Begoet;
 
Dry maeckten my een Kaelen Bloet:
 
De Wijn, de Hoer, de Dobbel-steen;
 
Hier met ging al mijn Goetjen heen.

Wanneer Attilius door Drincken en Clincken vervallen was tot Armoe, + ende sijnen Staet beklaeghde; kreegh hy dese woorden tot Troost van den Keyser Tiberius, Serò experrectus es, dat is, Ghy zijt te laet wacker geworden. Seneca in Epistol: Epist: 122. Ick wil allen Dronckaers deese woorden geeven tot een Waerschouwinge; + Indien sy haer niet willen wachten van Dronckenschap, om dat deselve van Godt en Menschen is Verbooden; Quetst de Gesont-

heyt; So een veranderingh brenght in den mensche, dat hy den Onreedelijcken Beesten, ende den Beseetenen van den Duyvel gelijck wordt; Om datse een Oorsaeck van Gekijf, Gevecht, Dootslach, en van allerhande quaet is; Soo laeten sy dan haer selven van dees Sonde wachten, daerom datse den mensche vervallen doet tot Armoe, ende tot den Beedel-sack brenght.

Den Keyser Claudius, + een Nazaet van Caligula, en Voorzaet van Nero, was ghewoon veel Wijn te Gulpen, oock so, dat hy dickwils Vol en Droncken zijnde uyt de Maeltijdt placht gedraegen te worden, Dion Lib: 60, in Fine. Ende van deesen Keyser seyt Seneca, in Ludo de Morte Claudij, Dat hy nae sijn Doot ghedoemt zijnde van Aeacus, om vergeefs werck te doen, en om daer toe te hebben een oneyndelijcke Lust en Treck, sonder doch yetwes te verrichten; den selven opgheleyt is gheworden, met den Teerlingh te moeten Speelen in een Boodem-loose Speel-Bort: soeckende gestaedich nae de vluchtende Teerlingen, en niet vorderende.

Voorwaer een bequaeme Afmaelinghe, + en Afmaeninghe van de Tuysscherye, die een verdoemelijcken verlooren Arbeydt is; waer toe de Dronckenschap veelen soo heet en brandend maeckt, datse aenstonts, gheseeten zijnde op de Bier-banck, eyschen het Caert-Spel, of het Speel-Bort; waer inne sy als in eene Boodem-loosen Mande, of grondeloosen Colck, werpen alle haere Middelen; Speelende en Tuyschende sonder te konnen Sat of moede worden; Grijpende en soeckende na den Teerlingh, hoewelse van hen vlucht door gebreck van Tijdt, van Middelen, van Macker en Meede-Tuyscher.


Vorige Volgende