Bacchus

Den Ouden, en huydendaegschen droncke-man. Ontdeckt uyt de heydensche historien; onderricht uyt de Heylige Schriften

Cap. XXXI. Dat de Misdaeden van de Dronckene bedreeven en begaen, noch verkleynt, noch verschoont; maer veel eer Vergroot en Verswaert worden door de Dronckenschap; ende derhalven by Godt ende den Ooverheeden ten hooghsten Straffbaer zijn.

SOmmige Dronckaers sien, ⁺ bevinden, en bekennen wel, dat de Dronckenschap een Oorspronck

+ Dronckenschap verschoont noch van Sond, noch van Straf.

[p. 164]

en Oorsaeck van Ghekijf, Gevecht, Dootslach, Ontucht, en veele andere Schelmstucken is; Dannoch sy meynen, dat alle die Sonden welcke van den Dronckenen in Dronckenschap door den Dronck begaen worden, soo swaer en Strafbaer niet ghehouden worden by Godt en Menschen, als wel die welcke yemant begaet wanneer hy Nuchteren is. Iae sommige beelden haer selven in, dat oock in en door den Dronck begaene Schelm-stucken behoorden Verschoont, en door de vingeren gesien te worden.

Maer wat is dit voor een valsche, ⁺ en recht eenes Droncke-mans Inbeeldinghe; zijnde ver van alle Waerheyt, en Billickheyt? Want immers spreeckt Godt niet alleene het Wee over den Dronckenen, nemaer oock over alle Wulpsheyt, Dertelheyt, Brootdronckenheyt, en Godtvergeetenheydt, welcke de Dronckene pleegen onder haere Drinckeryen, Esa: 5, v. 11, 12. Godt dreyght niet alleen met sijne hoochste Onghenaede den Dronckenen, nemaer oock den geenen welcke, Droncken zijnde, anderen helpt droncken maecken, om de selve te bespotten, Habac: 2, v. 15.

Oock heeft Godt gestraft den Coninck Belzazar, ⁺ om dat hy, Droncken zijnde, tot smaetheyt van den Allerhoogsten Godt, ende tot Roem van de Goude, Silvere, Koopere, Ysere, Houte, ende Steene Goden, den Wijn dronck, en deede drincken uyt die Goude en Silvere Vaeten, welcke sijnen Vaeder Nebucadnezar gherooft hadde uyt den Tempel Godts binnen Ierusalem, Dan: 5, verss. 1, 2, 3, 4.

Ende dien Rijckeman, ⁺ welcke sijnen tijdt doorbraght met goe Chier te maecken, te drincken, en vroolijck te zijn, wiert in de Helle bysonderlijck gestraft aen syne Tonghe; met dewelcke hy Brasserye en Suyperye gepleegt, en, nu Vol en Droncken zijnde, veele ydelen Clap en onnutte woorden gesproocken hadde, Luc: 16, v. 24, &c.

+ Godt straft Sonden begaen in Dronckenschap.

+ Gebleecken in Belzazar.

+ In den Rijckeman.

[p. 165]

Hoewel het by den Heydenen daer voor ghehouden wierdt, ⁺ dat Bacchus, zijnde op sommigen Vertoornt, tot teecken en bewijs van sijne Ongunst en Onghenae, deselve vallen liet in Dronckenschap: So hebben sy echter geoordeelt, dat alle Schelmstucken welcke begaen en gedaen wierden in Dronckenschap, haetelijck waeren by de Goden, en strafbaer by de menschen; Blijckende sulcx uyt dit volgende.

Plutarchus in Casibus compar: verhaelt, ⁺ Dat Cyanippus van Syracusen egeene Offerhanden deed aen den Godt Bacchus; welcke daerom vertoornt zijnde, maeckt Cyanippum Droncken: Cyanippus droncken zijnde, Verkracht sijne eygen Dochter Cyane in een duystere plaetse. Cyane treckt den Ringh van de handt haeres Vaeders, en geeftse aen haer Minne-Moer, om aen den selven Ring te konnen bekennen die die haer gheschoffiert hadde. Naederhant als Cyanippus besocht was met de Pestilentie, en Apollo aen desselfs Afghesanten ghegeeven had deese Antwoort,

De Goden hebben geen behaegen aen de Offerhanden der Goddeloosen:

So verstonden wel die Booden niet wat de Meyninghe van Apollo was: maer Cyane den Sin wel vattende, Grijpt haer Vaeder by het Hayr, ende doorsteeckt hem; daer op volgens snijtse haer selven den Hals af, booven op het Lijck van haeren dooden Vaeder.

Ter gemelte plaetse verhaelt Plutarchus, Wanneer het Feest van Bacchus gheviert wierdt binnen Romen, ⁺ soo heeft Arnutius (van Kints-been aen gewent zijnde niet anders te drincken als Waeter) bespot de kracht van den Vaeder Sorch-vry. Arnutius hier door geraeckt in Onghenae van Bacchus, wordt Droncken, en onderneemt te Schenden sijn eygen Dochter. Dese uyt den Ringh bekennende haeren Vaeder, en booven haere Iaeren zijnde Stoutmoedigh,

+ Sonden begaen in den Dronck, Strafbaer by de Heydenen.

+ Blijckt in Cyanippus.

+ In Arnutius.

[p. 166]

maeckt haer Vaeder Droncken, voert hem Gekroont en gekranst zijnde voor den Altaer des Blixems, en schreyende brengt om Hals den Laegen-Legger van haer Maegdom.

Dat oock de Heydenen Ghewroocken en Gestraft hebben 'tgeene in Dronckenschap gedaen was, ⁺ blijckt by Pausanias Lib: 4, alwaer hy verhaelt, dat sommige Iongelingen door Wijn en Wellust zijnde ontsteecken, hebben ghesocht te Schoffieren eenige gevanghen Maeghden: maer hier door hebben sy haer selven de Straffe des Doots op den Hals gehaelt.

Ende Lib: 6, verhaeldt Pausanias, Wanneer eene der Met-gesellen van Ulyßes, zijnde Droncken, hadt geschonden een Maeght van Temeßa, soo hebben de Inwoonderen der Stadt, ⁺ om te Wreecken het aengedaene Ongelijck, den Dronckenen Maeghden-Schender met Steenen doot geworpen.

Meede verhaeldt Baronius op het Jaer Christi 533, uyt Procopius, Dat Belizarius heeft aen een Pael doen rijgen twee Soldaten, zijnde Maßageten (zijnde die Natie bysonderlijck tot den Dronck geneycht) welcke doorsteecken hadden eene van haer Cameraeden, welcke met die Dronckene Massageten gelacchen en gespot hadde.

Iae het isser so verre van daer, ⁺ dat de Schelmstucken welcke begaen worden in Dronckenschap behoorden verschoont te zijn; Of dat de Dronckenschap als een Verschooninge, of Verminderinge van Straffe behoorde te worden aengemerckt: Dat in het teegendeel gemelte Schelmstucken Swaerder Straffe verdienen, en behoorden Swaerder ghestraft te worden.

Want, nadien de Dronckenschap in sich selven strafbaer, ende een Moeder van alle Deugenieteryen is: Ende daer meer Dronckene, als Nuchtere gevonden worden, welcke haeren Naesten Schelden, Slaen, Quetsen, ofte andersints beleedigen

+ Dronckene om haer quaet doen ghestraft.

+ 't Selve blijckt uyt exempelen.

+ Dronckenschap verswaert de Straf.

[p. 167]

en mishandelen: ⁺ Soo oordeelde Pittacus het dienstig te zijn voor het gemeene Beste, dat die geene met swaerder Straffe bedwongen wierden, welcke meer gheneegen waeren om quaedt te doen; als andere Nuchtere, welcke minder tot sulcx hellen, en gheneegen zijn: Weshalven geboot, dat een Dronckene swaerder ghestraft sou worden. Diogen: Laert: in Pittaco, Lib: 1, Cap: 5.

Aristoteles Lib: 2, de Republ: in fine, seyt, ⁺ Dat Pittacus hadde ghestelt een Wet, beveelende dat die geene welcke Droncken zijnde een ander sloegh, swaerder soude ghestraft worden, als eene welcke Nuchteren zijnde oock dierghelijck ghedaen hadde. Ende dat, vermits niet soo seer onder de Nuchtere, als wel onder de Dronckene en Vol-gesoopene Menschen, gevonden worden sodaenige welcke Baldaedigh, Smaedelijck, ende Moetwillich zijn teegen anderen.

Ende Lib: 1. Ethic: Magn: Cap: de Iustitiâ, ⁺ seyt den wel-ghemelten Aristoteles, Wanneer de Dronckene eenich quaedt bedryven, buyten twijffel, sy doen dan Ongelijck. En Onweetenheyt van sulcx ghedaen te hebben Verschoont haer niet: Vermits sy haer selven een oorsaeck van die Onweetenheydt zijn: en het hebben in haer macht ghehadt, soo veel Wijn niet in te Swelghen, datse Onweetende souden Quaet doen.

Immers de Dronckenschap rechtveerdight noch Verschoont de Sonde niet, welcke van den Dronckenen begaen is: Sy bevrijdt, of vermindert den Dronckenen van de verdiende Straffe niet: Maer sy Vergroot de Schuldt, en Verswaert de Straffe, beyde by Godt, ende den Menschen.

+ Wet van Pittacus.

+ Reeden van dese Wet.

+ Waerom Dronckaers quaedt doende niet te verschoonen zijn.