Logo DBNL
Bacchus (1665)

Bacchus

(1665)–Jacobus Sceperus–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Den Ouden, en huydendaegschen droncke-man. Ontdeckt uyt de heydensche historien; onderricht uyt de Heylige Schriften


Vorige Volgende

Cap. XXIIII. Wort getoont, dat de Dronckenschap de Gesontheyt quetst; het Leeven verkort; de Gebreecken des Ouderdoms oock den Jongen Luyden aenbrenght: Swaermoedigh maeckt; en aenport, om sich selven het Leeven te beneemen. Exempelen van sommige, welcke door Drincken haer selven hebben omgebracht; en die de Gicht daer door hebben op haer Hals gehaelt.

MAer, + ghemerckt in dese Laetste en verdorven Eeuwe des Weerelts menschen ghevonden worden, welcke Godt niet en vreesen, en geen Mensche en ontsien, hoedaenigh sich bekende te zijn dien Richter Luc: 18, v. 23. En derhalven, ongheacht de Gebooden van Godt en van Menschen, de Dronckenschap pleegen en hanteeren daegelijcks: Soo wil ick den sodaenigen vermaent en ghewaerschouwt hebben, datse dan ten minsten, uyt Liefde en Ontsach tot en van haer selven, haer onthouden van de Dronckenschap, welcke de Gesontheyt en het Leeven van den Mensche so Schaedelijck, Krenckende, en Cortende is.

Plinius Lib: 14, Cap: 22, + getuygt, Dat uyt de Dronckenschap ontstaen bleecke en hanghende Kaecken, Gebreecken der Oogen, Beevende Handen, Struyckelende Voeten, ysselijcke Droomen, onrustige Nachten: Ende de hoochste Prijs der Dronckenschap is een schrickelijcke Lust, een vermaeckelijck Quaet. Wanneermen sich heeft Droncken ghedroncken, comt des anderen daechs een stinckende Adem ter Keelen uyt; de Memorie is wech, het Verstant en Wijsheyt zijn gestorven, en by na alles is vergeeten watter gepasseert is.

Rhodig: Lib: 28, Cap: 32, verhaelt uyt Avicenna,

Dat een ghewoone Dronckenschap groot quaet veroorsaeckt, + vermits de Leever en Herssenen daer door verdorven, de Zeenuwen verswackt; Beevinge, Schuddinge, Treckinge, Lammicheyt, ende Beroertheyt veroorsaeckt worden: komende 't selve by, om dat de Doorgangen van de Animale Geesten verstopt, en de bevochtigende kracht der Herssenen te overvloedigh, en te sterck wort.

Fernelius Pathologiae Lib: 1, Cap: 14, + seyt, Gelijck de Kalck, ghegooten zijnde aen de Wortel van een Boom, desselfs Vruchten vroeger doet Rijp worden, en doch den Boom doet uytgaen: Soo is het oock, dat een al te heet Voedtsel, + en voornaemelijck den Wijn, de Geesten en Krachten van den mensche verwackert. Dannoch den Doot verhaestet. Want, door dien den Wijn de Wermte des lichaems Vermeerdert, Vermindert sy desselfs Weesen: en terwijle sy den Geest en Wermte van de ingheboorene Wermte door haer waesemen coestert, soo verstroyt en verteert sy het inghebooren Vocht, in welck Vocht de voornoemde Wermte heeft haer Weesen en Bestendigheyt. Immers, sy maeckt wel het Leeven van den mensch Frisscher, en beeter Gemoedt; echter oock Korter, en min Duyrende.

Merckt hier op ghy Kalck-Drinckers, dat is, Brandewijn-Suypers, welcke Mannen zijn om stercken Dranck te drincken.

Macrobius Saturnal: Lib: 7, Cap: 6, + seyt, Dat die geene welcke dickwils Droncken zijn, oock seer haest Oudt worden. Sommige worden vroeg, en voor den tijdt van behoorlijcken Ouderdom, of Cael, of Grijs; 't welck door gebreck van warmte komt.

In 't selfde Capittel, Nuchtere Oude Luyden zijn onderheevich de ghebreecken van de Dronckene: want haere leeden Schudden ende Beeven, haer Tonge taetert, sy zijn vol Praets, en haestich tot Toornicheydt: en dese Gebreecken vindtmen ymmers so seer in de Dronckene Jonge luyden, als in Oude welcke Nuchteren zijn.

Het is oock sodaenich, dat Jonge, en veel Droncken-drinckende Mannen, ymmers so seer als Oude en afgeleefde, tot de Voort-teelinge onbequaem zijn. Waer van de Reedenen konnen geleesen worden by Aristoteles Lib: Problem: Sect: 3, Quaest: 22.

Oock soo wil Plato Lib: 6, de Legibus, + Dat Nieu-getrouwde haer voor al wachten moeten van Dronckenschap; Vermits een Dronckene, zijnde in een Dollicheyt van Lijf en Ziel, en eeven als van Sinnen berooft, tot de Voort-teelinghe niet dienstich is; maer wel, om te Teelen een Vrucht welcke Wanschaepich en wanschickich, Mismaeckt en Slim ghestelt van Leeden, ende den Ouderen niet gelijckende is. Siet oock daer van by Plutarchus, in Libro de Instituendis Liberis.

Aristoteles Lib: Problem: Sectio: 30, + seyt, Dat veele Dronckaers haer selven dooden, en het Leeven beneemen door den Strop: komende 'tselve te geschieden, door dien de Natuerlijcke Wermte in den mensch, door de Wermte des Wijns wort uytgebluscht: waer uyt dan Koude, en uyt die Koude volght Droefheyt en benaeutheyt sonder oorsaeck, mitsgaeders een begeerte om sich selfs te dooden. Sulcx dat Jonghe Luyden, in welcken de Natuerlijcke Wermte, door den Dronck naemelijck, begint te vergaen, meer als Oude Swaermoedich worden, ende na den Strop loopen.

Volghens verhael van Athenaeus Lib: 10, Cap: 7, + seggen de Lacedaemoniers, dat den Coninck Cleomenes, hebbende veel verkeert onder de Scyten, en drinckende, (na der selver gewoonte) ongewaeterden Wijn, door sijn overvloedig Suypen en Drincken, van Sinnen is berooft gheworden. Ende van deesen Cleomenes ghetuycht Herodotus Lib: 6, Cap: 75, en 84; ende Athen: Lib: 10, Cap: 10, Dat hy Droncken en Uytsinnig zijnde, sichselven doorsteecken en gedoot heeft.

Merckt hier op ghy Dronckaers, welcke door

Drincken u selven brenght tot Swaermoedigheydt; en door sulcx aen den Duyvel, den Menschen-Moorder, Joh: 8, v. 44, voordeel geeft, om u met Lijf en Ziele te brengen tot u tijdtlijck ende eeuwige Verderf.

Oock hebben sommighe door Gulsich drincken, + op staende voet haer selven het leeven benoomen, en verkort; door Dranck uytblusschende de Lampe van haer Leeven, 't welck noch frisch was, en (na den loop de Nature) noch langer konde duyren: doende eeven als ymandt die een Lampe uytblaest, welcke, noch zijnde versien van Olie en Lemmet, langer branden en lichten kon: Of oock als sodaenig een, die met een Mes, of Schaer afsnyt een Draet, welcke ghespoelt zijnde op een Pijpe, noch langer en verder afrollen en loopen kost.

Van die gheene welcke droncken om den Prijs op de Begraeffenis, + ofte Uytvaert van Calanus, zijnder aenstonts en op staende voet, 35 om den Hals gekomen: Ses zijn korts na haer drincken overleeden: Ende den Macedonier Promachus, welcke 4 Congien Wijn in sijn Lijf gedroncken, ende daer meede een Talent, den opgestelden Drinck-prijs gewonnen had, is na Dry daegen gestorven, Aelian: Lib: 2, Cap: 41, de Var: Histor: Immers hebben dese menschen haer selven verdroncken, niet in Waeter, maer in Wijn; niet in Grachten, maer in Glaesen; en zijn Moordenaers geweest van haer eygen selven: gelijck oock veele zijn ten huydigen daege.

Den grooten Alexander, + die teeghens soo veele en veelerhande Gevaeren is staende gebleeven; Die so veele Tochten en Reysen te Waeter en te Lande, so veele swaere en gevaerlijcke Veldt-slaegen, soo veele koude en rouwe Winters, in Reeghen en Windt, en andere Ongemacken onder de Tenten heeft uytghestaen en verdraegen, is omgekoomen

door dien grooten Drinck-Kroes uyt te Suypen. Wanneer hy ter Maeltijdt was by Thessalus Medius, eyschte hy sijnen Poculum Bicongium, dien Crous van Hercules, waer in eenighe Stoopen ginghen. Hy brenght deesen Croes aen Proteas, welcke aennam daer op Bescheyt te doen, ghelijck hy oock deede. Korts daer aen eyscht Proteas den selven Beecker, brengtse aen Alexander, versoeckende van den selven oock daer op te willen Bescheyt doen. Alexander neemt den Bicongium aen, drincktse rechtschaepen uyt, en niet konnende den selven verdraegen, set het Glas uyt de hant, leyt sich needer op sijn kussen, en van dien tijdt af sieck zijnde, is hy daer aen ghestorven, Athen: Lib: 10, Cap: 10: Diodorus Siculius L: 17, C: 117. Curtius Lib: 10, verhaelt wel dat Alexander met dien Dronck soude zijn vergeeven; en wat woorden hy noch vier daeghen daer nae soude hebben gesproocken teegens Pordicca, aen welcken hy den Ringh van sijne hant gegeeven hadde: Dannoch bekent oock, dat hy, noch niet hebbende dien Crous van Hercules uyt-gedroncken, haestelijck heeft Versucht eeven als of hy doorsteecken en Verwondt wierdt.

Men seyde onder het gemeene Volck, dat Alexander gestorven was door Ongenae van Bacchus, welcke aen hem quam wreecken de Belegering van Thebe, Bacchi Vaederlandt, welck Beleg van Alexander ondernomen was. Maer seecker ist, dat Godt (die het aengesicht der Vorsten niet aen en neemt, Hiob 34, vers 19: Die den dronckenen Belzazar verschrickte, dat hy storf, Dan: 5, verss. 4, 5, 6, 30.) den Droncken Vorst Alexander door ende in den Dronck heeft laeten omkomen, Vermits hy Droncken en door Dronckenschap sich selven meest teegen Godt besondighde; tot een Waerschouwinge van alle menschen, oock van Doorluchtige Personagien, haer selven daeghelijcx verloopende in Dronckenschap.

Nadien dan Dronckenschap de Gesontheyt quetst; + het Leeven verkort; Gebreecken des Ouderdoms aenbrenght; de mensche Swaermoedigh maeckt, en aenraet tot ombrengen; en ombrenght; So is die geene Liefdeloos, Ongenaedigh, en Wreet teegens sich selven, die door Dronckenschap sijn Nature verkracht, en geweldt aendoet. Iae met recht mach men soo een mensch noemen een Eerts-booswicht; Vermits hy sich selven quaedt doet. Sich selven te Verhangen aen een Bast, te doorsteecken met een Mes, te Versmooren in het Waeter, verschilt niet veel van sich selven te Verdrencken in Bier, of Wijn, of andere stercke Waeteren.

Naest de Zaeligheyt is het Leeven; en naest het Leeven de Gesontheyt, het geene ons menschen het Liefste is. De Gesontheyt is een onbekenden Rijckdom, die alle Rijckdommen overtreft en gaet te boven: Sonder de Gesontheyt is het Leeven suer, en den Rijckdom maer een Ballast; jae de Doot is beeter als een Leeven vol Sieckte, Pijne, en Ongesontheydt. Weshalven behoorde de mensch, uyt Lust en Liefde om de Gesontheyt, die weerdige Gesontheyt, te behouden en bewaeren, sich te wachten van de Dronckenschap, welcke aen de Gesontheyt so naedeelich is.

Hoe verveert zijn veele voor de Gicht? + en doen doch daeghelijcx haer best, om door Drincken deese Plaeghe, als een Drinck-prijs te behaelen. Rhodig: Lib: 28, Cap: 29, verhaelt uyt Oude Schrijvers, dat dien Vermaerden Poët Ennius ghestorven is aen de Gicht, die hy door te veel Suypen en Drincken sich hadde op den hals gehaelt, gelijck Serenus aenwijst in dees Gedichten,

 
Ennius ipse Pater, dum pocula siccat iniqua,
 
Hoc vitio tales fertur meruisse dolores.

Dat is,

 
Selfs Vaeder Ennius, door Kroesen uyt te veegen,
 
Heeft, so men segt, tot loon dees Droes op't lijf gekreegen:

Vorige Volgende