Logo DBNL
Bacchus (1665)

Bacchus

(1665)–Jacobus Sceperus–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Den Ouden, en huydendaegschen droncke-man. Ontdeckt uyt de heydensche historien; onderricht uyt de Heylige Schriften


Vorige Volgende

Cap. VIII. Van veele Oude, en Nieuwe Huydendaegsche Vonden, waer door de een den ander Droncken maeckt.

MEn heeft al van Outs veele en veelerhande Vonden ghebruyckt, + om elckanderen tot drincken te perssen, en het lijf vol Wijn te jaegen. Onder de oude Romeynen was het ghebruyckelijck in Geselschappen van Maeltijden en Gasteryen, + datse, op de Gesontheydt van goede Vrienden en bekenden, en voor al van Princen, en groote Personagien, soo veele Glaesen droncken, alser Letters waeren in der selver Naemen. Den goeden Drincke-broer Martialis wijst onder anderen sulx aen Lib: 9, Epigr. 95, ad Calatissum; alwaer hy, sullende drincken op de Gesontheydt van den Keyser Domitianus, begeert thien Dronckemans Soenen, dat is, (onses erachtens) Thien in-

geschoncken Glaesen, om also door de Thien Glaesen Thien Letteren, en also den Naem van Domitianus uyt te maecken. Ende, na het ghevoelen van Rosinus Lib: 5, Antiquit: Cap: 30, soo soude het Getal van de Glaesen, van de Roosen, en van de Soenen welcke Martialis vordert, uytmaecken het getal der Letteren van den Naem Caesar Domitianus Dalmaticus.

Martialis Lib: 8, Epigr. 51, + Schrijvende van Rufi Drinck-Schael, begeert dat den Naem Instans Rufi, instellen sou het getal der Romers welcke souden om gedroncken worden; en selfs is hy te vreeden, op den Naem Rufi te drincken eenen Triens, zijnde een Kroes of Glas waer in Vier Onçen nats gingen: Ofte op den Voor-naem Instans soude hy drincken een Kroes van Seven Onçen: Of oock, des noots, soude hy beyde de Naemen drincken, dat is, Elf Romers, in yeder zijnde een Onçe Wijns geschoncken: gemelte Romers also uytmaeckende de elf Letteren, welcke den Naem Instans Rufi spellen.

Meede, wanneer sy droncken op ymants Gesontheyt, so noemden sy den selven met Naemen, en gebruyckten dese woorden, Benè vos, benè nos, benè te, benè me, benè nostrum etiam Stephanium: subintellige, valere precor: Dat is, Wel gae het d'onsen, wel gae het d'uwen, wel gae het u, wel gae het my, wel gae het oock onse Stephani. Plautus in Sticho, Act. 5.

De Jonge Luyden plachten op de Gesontheydt van elckanders Vryster, + te drincken soo veele Romers als'er Letteren waeren in der selver Naemen. Dit blijckt by Martialis Lib: 1, Epigr. 72, alwaer hy beschickt en wil, dat op Naevia Ses; op Iustina Seeven; op Lycas Vijf; op Lyde Vier; op Ida Dry Romers souden gedroncken worden; mits oock by het inschencken, en uyt-drincken van yeder Romer, een Letter van des Vrysters Naem genoemt, en getelt, sou worden.

Eeven soo, + indien niet erger, gaet het oock ten huydigen daeghe. Om met Fatsoen elckanderen te noodigen, en nootsaecken tot Drincken, en Droncken worden, soo sullen Ionghe Wulpen instellen groote Glaesen zijnde boven dicht, dat is, vol gheschoncken; een Claever-blaetjen met een Steeltjen; een Taeffel-bort met Ses, Acht, Thien, of meer Romers, om uyt te drincken op de Gesontheyt van dese of geene Dame, Matresse, Juffrou: ende om dat heerlijck en loflijck werck met een staetelijcke Aendacht, Eerbiedigheyt, en Ootmoedigheyt te volbrengen, Men ontdeckt het hooft, Men staet recht op, Men buygt de knie, men drinckt het ingeschonckene, en na ghedaene Dronck buyghtmen sich ter Aerde. Die mist, moet andermael, en van nieus: Die weygert op sodaenighe Glaesen, en op sodaenige wijse bescheyt te doen, wordt gescholden voor een Lomp, voor een Loer, voor een Goosen, een Jorden, een Bloet, die niet en weet hoemen sich in een eerlijck geselschap houden moet.

Andere wat staetelijcker en gesetter zjnde, + stellen in groote Romers, Fluyten, Hoorens, Coppen, ofte Schaelen, om uyt te drincken op de Gesontheyt en goede Regieringe der Heeren Staten van Hollant ende West-Frieslant; van de Heeren Burgemeesteren en Regeerders der Stadt; Op de goede Eenicheyt der Provintien; op de welvaert van 't Vaederlant; Ende wie kan het al bedencken, onder wat al Titulen, en op wat al schoone Conditien en Voorwaerden de eene den anderen toedrinckt, ende droncken maeckt.

Om te bevorderen de Gesontheyt der Overheeden onder welcke wy leeven, + ende den Welvaert des gemeenen Vaderlants, ende der Stadt, in de welcke wy woonen, sich selven vol en droncken te drincken, is niet min Onnoodich als Ondienstich; immers so Schandelijck, als het Schaedelijck is. Der Over-

heeden Gesontheyt kan niet gevordert worden door Droncken drincken tot Ongesontheyt van ons selven; ende des Lants Welvaert kan niet bevordert worden door het haelen van Qualijckvaert op onse eyghen Ziele. Alle Inwoonderen des Lants zijn schuldich en gehouden Godt te bidden voor den Welvaert haerer Overheeden, en den Welstant haerer Regieringhe, 1 Tim: 2, v. 1, 2: Jerem: 29, v. 7: Maer het is niemant geoorloft, + of vry staende, 's Lants dienst te soecken door Gulpen, en droncken drincken. Hoewel het niet soo seer te laecken, noch geheelijck soude te verdoemen zijn, indien yemant met bygaende Aendagt en Eerbiedicheyt tot Godt, den Geever alles goets, wenschende de Gesontheyt der Overheeden, ende den welstant des Vaederlants, desen sijnen Wensch met een maetelijcken Dronck quaeme te betoonen en betuygen, met Versoeck dat oock andere op sodanighe wijse en maniere souden na-doen. Diogenes beschrobde den sodanigen, welcke Offerhande deeden, en offerden om de Gesontheyt, + en onder de Offerhanden Smulden en Smeerden, tot naedeel der Gesontheyt, Laert: Lib: 6. Maer immers, zijn niet soodanighe soo wel belacchelijck als bestraffelijck, welcke, terwijl sy drincken op de Gesontheyt van anderen, Gulpen tot Ongesontheyt van haer selven? en wenschende 's Lants Welvaert, dingen doen welcke Godt vertoornen, tot 's Landts Quaelijckvaert? Sommighe leeven in het Landt als Swijnen in een Mest-Cot, houden daeghelijcx haer beesich met de Kan en Teerlingh, woonen in de Croegen, in de Wijn en Bier-vaeten, eeven als de Kickvorschen in de Waeter-Poelen; dencken noch droomen niet eens van de Republijck, veel min bekommeren haer over de Wel oft Quaelijck-Vaert van deselve: en doch bywijlen zijn sulcke Patriotten de Eerste en Meeste, welcke groote Glaesen in stellen op de Gesontheyt

der Staten, en Welvaeren van het Vaederlant. Maer sodanighe Smeer-borsten zijn niet weerdich soo een Dronck in te stellen, of dat een wijs verstandich Man deselve van haer aen neeme, of verwachte: want niet de Liefde tot de Gesontheydt en Welvaert van Staten of van Lant, nemaer de Lust tot Gulpen en Gieten haer luyden tot haer doen drijft.

Twee Quanten koomen tot Caligula, + wanneer hy sieck te bedde lag: De eene wenscht te moogen sterven, om te verkrijgen de Gesontheyt van den Keyser: De ander wenscht, sich selven den hals te moogen afsnijden, om te bekoomen de Gesontheyt van gemelten Prince. Caligula nu zijnde gesont geworden, wel kennende deze Pot-Boeven, en wel weetende datse niets minder in den zin hadden als het geene sy seyden, doetse tot hem koomen; en haer hebbende bedanckt voor goede genegentheyt, en gedaene Aenbiedinge, geeft last, de selve op staende voet te dooden en om te brengen, Dion Lib: 59, Hist: Rom. in Calig:

Eeven gelijck dese Quanten het meenden met de Gesontheydt van Caligula, + meenen het oock de opgemelte Gulpers met de Gesontheydt van Staten en Magistraten, en met de Welvaert van het Vaederlandt. Eeven soo veel geener Gasten uytbiedinge hielp ter geneesingh van Caligula, helpt deser Gulperye tot Dienst en Welstant van den Lande. Dannoch, hier inne zijn dese Gulpers gheluckiger als de Vanders van Caligula, datse, onder eenen eerlijcken Naem en Titel, als Liefhebbers des Vaederlandts, en Goet-gunners der Overheeden, het lijf vol Wijn haelen, eenes anders Wijn verslinden, en haer selven (maer Kosteloos, en Behoudens lijf en goet) ten dienste des Lants, van den Wijn verslinden laeten.

Maer op dat immers den Gulsigen geen stof en reeden ontbreecken sou om het lijf vol te haelen, + en anderen vol te jaegen, soo heeftmen Duysent Von-

den bedacht, om met Dronckemans Fatsoen aen het Gulpen en Gieten te geraecken. De eene wenscht den anderen gheluck met een aen-bestorven Erffenis; en daer op moeter wat ten besten zijn. Aen een ander wort geluck gewenscht met een Houwelijck dat aenstaende is; met een Ampt of Dienst het welcke toe-geseyt, of bekoomen is; met een Reyse welcke voor handen is; met een Huys of Hoff, het welck gehuyrt of verhuyrt, gekocht ofte verkocht is; met een Schip, 't welck bevracht is, met een Peert, met een Os, met een Koe, met een Schaep, met een Vercken, 'twelck bedongen en ge-eygent is; ende op desen allen moet een Gelag geset, en eens rechtschaepen om-ghedroncken worden.Gaet yemandt wegh, daer moet een Foy zijn; Komt hy weeder, de Welkomst moet gegeeven en gedroncken worden. Isser Droefheydt, die moet met een helderen Dronck van het herte worden afghespoelt: Isser Blijdtschap, daer past en smaeckt een Glaesjen op. Isser ymant een Kindt gebooren, en de Vrouwe geleegen in het Craem-bedde; Men moet eens drincken op de Gesontheyt van den Nieu-geboornen, en van de Kraem-vrouw: Is de Vrou Swanger, des Kints bolletjen moet ghespoelt, en Hansjen in de Kelder met een goeden Dronck vermaent zijn. Isser ymant ghestorven, men troost malkanderen met een Glaesjen, en den Rouw moet soo verset en verdreeven worden. Isser een Coop, een Huyr, een Pacht, of eenich ander Contract gegaen, dat moetmen met een Dronck bevestighen, of anders soude het niet wel zijn; eeven als de Nasamonen, een Volck in Africâ, welcke het over en weer brenghen en drincken van een goeden Dronck, hielden voor de hoochste bevestinge van Trou en Waerheyt, Cal: Rhod: Lib: 18, Cap: 38. Kanmen dannoch geen Vonden meer vinden of bedencken, om het brengen

en Bescheyt doen eeven wacker en gestaedich te doen ront gaen; + Men doet de eene of d'ander Malle Coopmanschap, op welckers aengaen of afgaen een goeden Dronck ghedroncken wordt. Men versint een Wedding, welcke met Suypen bevesticht, en met Gulpen weeder afghemaeckt en ghebroocken wordt. Bywijlen Kijft en Krackeelt de eene teegens d'ander op de Bier-banck; + de andere Caeten en Drincke-broers leggen den Twist ter needer, mits die in verschil waeren de Quaesti af-drincken, de Vreede-maeckers en Segs-mannen Vry gelach hebben, en sy alle te saemen met het Buyckjen vol nae huys gaen.

Bywijlen is de Dertelheydt en Goddeloosheyt soo groot in Gasteryen en Drinck-gelaegen, + datmen dingen doet welcke God tergen, ende om Wraecke roepen. Het wort verhaelt uyt eenen Iobus Fincelius, Lib: 1, Dat in Bohemen Vijf Laeg-genooten onder den Dronck so verre zijn gekoomen, + datse door lanckwijlich omdrincken zijnde droncken gheworden, haere Glaesen hebben toe-ghedroncken en ghebracht aen eenen Duyvel, welcke aen den Muer in de Kaemer waer in sy saeten gheschildert stondt. Dannoch dese grouwelijcke Baldaedicheyt is hun allen op een grouwelijcke wijse vergolden. Want des morgens na dit ghedaene, zijnse alle Vijf doodt gevonden, den Neck gebroocken, en alle de Leeden gelijck als geraeybraeckt zijnde.

Drexelius verhaelt uyt eenen Thom: Tantiprat: Lib: 2, Cap: 56. Wanneer Drie Kittebroers te saemen in een Drinck-gelagh wel gesoopen hadden, + begonden sy onder anderen te spreecken van de Onsterffelijckheyt der Ziele; als oock van de Straffen en Pynen der Goddeloosen in de Helle. Eene deser Laeg-genooten drijft den spot hier meede, hout alles voor Fabulen, segghende, de Papen maecken ons wat wijs hier van.

De andere Tulle-vaers, al boertende en lacchende, staen oock toe het geene haeren Macker dreef. Terwijlemen dus praet en vroolijck is, komt een seer lang Man, kloeck en sterck van Lichaem en van Leeden, ter Caemer in getreen; set sich by haer needer, Vraegt waer van sy praeten, en waeromme sy dus lachten? De eene seyt, wy vertellen malkanderen van de Ziele, en 'tgeene de Papen ons van deselve wijs maecken; Ick woude mijn Ziel wel goe koop verkoopen, en het gelt in het Gelach ten besten geeven aen 't Geselschap. Den in-gekoomen Man seyde tot deesen Quant, wel Baes? Wat looft ghy uwe Ziele? Ick wil Kooper, indien ghy wilt verkooper zijn. Men komt te loof en bot, de Koop gaet, de Kooppenningen worden opgebracht, de verkochte Ziele wordt den Kooper gegunt, en toe-gekent; Men drinckt lustig om, men Lacht, en is te saemen vroolijck. Maer als het nu laet, en diep in den nacht geworden was, seyde den Kooper tot het Geselschap: Wy maecken ons selven vast droncken, worden vaeckerigh en slaeperich; het is tijdt dat yeder na sijn huys gae. Doch, Mannen! seg eens; Wanneer ymant gekocht heeft een Peert gebonden aen een Halter, + mach hy, sonder den Verkooper te kort te doen, het Peert met den Halter niet tot sich neemen? En so haest hy dit ghevraeght hadde, heeft hy den Ziel-verkooper, nu Trillende en beevende van angst, in haerer aller tegenwoordigheyt wech gevoert; buyten twijffel, den selven leydende ter plaetse alwaer hy sien en ondervinden sou, het geene hy Droncken zijnde bespot, ende niet en hadde willen gelooven.

Wat doet de Dronckenschap niet? Wat versint, en neemt den Dronckaer niet ter hant, om te blijven drinckende? self in Sterfhuysen en Begraeffenissen kan hy sich van Gulpen niet onthouden. Ter plaets alwaer den Dooden hem behoorde te doen

gedencken aen de Doot; de bedroefde Wees en Weeduw hem behoorden te beweegen tot Meedoogentheydt; en de Burgerlijcke Schaemt en Eerbaerheyt hem te trecken tot Zeedicheydt; daer denckt hy slechs aen Drincken, is Lacchende onder den Treurighen, sonder ghevoelen by den Bedroefden, sonder Schaemte onder den Eerbaeren, vol Dertelheyt onder den Zeedighen, en is een Heyden onder Christenen. Wanneer een Casique, + dat is Overste, of eenighe andere vrienden sterven onder de Inwoonderen van Guiana, by de Riviere Wiapoco, dan houden sy groote Gasteryen en Drinck-Maelen, geduyrende den tijt van 3 daegen. Sy houden het by malkander en soo langhe alsser Dranck is, en brenghen den tijdt met Drincken, Danssen, Singen, en Springen deur; houdende den geenen voor de braefsten Quant, die als dan eerst Droncken is. Ende terwijlen sy soo drincken en quinckeleren, so sitten eenige Vrouwen van de naeste Vrienden des overleedens, Huylende en Krijtende over den selven. Op so een Maniere, of immers niet veel beeter, gaet het toe op veele Begraeffenissen ten platten Lande, ende in de Steeden.


Vorige Volgende